24/10/2025
1201.
ปัจจัยที่ช่วยส่งเสริมการสมานกระดูก/ ทำให้การสมานกระดูกล่าช้า
“Factors That Promote / Delay Bone Healing”
== เริ่มจากฝั่งขวาก่อนนะ ==
🦴 ปัจจัยที่ทำให้การสมานกระดูกล่าช้า (Factors that delay bone healing)
1️⃣ อายุที่มากขึ้น Aging
+ เมื่ออายุมากขึ้น การทำงานของ osteoblasts (เซลล์สร้างกระดูก) ลดลง
+ ระดับฮอร์โมนฝั่งการสร้าง anabolic เช่น ฮอร์โมนเจริญเติบโต growth hormone, ฮอร์โมนเพศชาย testosterone, ฮอร์โมนเพศหญิง estrogen ลดลง
+ ระบบไหลเวียนเลือดไปยังเนื้อเยื่อสมานกระดูกก็ลดลง
+💡 อธิบายเพิ่ม : ในผู้สูงอายุ กระบวนการ “remodeling” ของกระดูก (สร้าง–สลาย) ช้าลงมาก ทำให้แม้กระดูกหักไม่รุนแรงก็ใช้เวลาสมานเป็นเดือนหรือเป็นปี
+ 👉 แนวทางช่วย:
• เพิ่มโปรตีนในอาหาร
• รับแสงแดดเช้า เพื่อกระตุ้นวิตามิน D
• ฝึกเวทเบาๆ หรือยืดแรงต้าน resistance training
2️⃣ โรคกระดูกพรุน Osteoporosis
+ เป็นภาวะที่มวลกระดูกลดลงและโครงสร้างภายในกระดูกเปราะ
+ เมื่อหักจะเกิด “microfracture” เพิ่มและสมานช้า
+ เกิดจากฮอร์โมนเพศต่ำ หรือ ขาดแคลเซียม และวิตามิน D
+💡 อธิบายเพิ่ม : ในภาวะนี้ เซลล์สลายกระดูก osteoclast ทำงานมากกว่า เซลล์สร้างกระดูก osteoblast → สมดุลของกระดูกเสียดุล (ขาดทุน)
+ 👉 แนวทางช่วย:
• เสริม Calcium + Vitamin D + K2
• ออกกำลังแบบมีแรงกด weight-bearing exercise
• รักษาระดับฮอร์โมนเพศให้สมดุล (โดยแพทย์กำกับ)
3️⃣ การติดเชื้อ Infection
+ เชื้อแบคทีเรียในบริเวณกระดูกหักจะหลั่ง toxins ที่ทำลายเซลล์เนื้อเยื่อ
+ ทำให้กระบวนการอักเสบยืดเยื้อ (chronic inflammation)
+ ลดการสร้างหลอดเลือดใหม่ (angiogenesis)
+💡 อธิบายเพิ่ม: โดยเฉพาะการติดเชื้อ Staphylococcus aureus ที่พบบ่อยในกระดูก (osteomyelitis) จะทำให้กระดูกไม่ติด หรือกลายเป็นหนอง
+ 👉 แนวทางช่วย (เมื่อมีบาดแผลถึงกระดูก) :
• รักษาความสะอาดบริเวณแผล
• ใช้ยาปฏิชีวนะตามแพทย์สั่งอย่างครบคอร์ส
• เพิ่มอาหารต้านการอักเสบ เช่น ขมิ้น (curcumin), กระเทียม, โอเมก้า 3
4️⃣ โรคเบาหวาน (เข้าถึงกระดูก) Diabetes mellitus
+ ระดับน้ำตาลสูงทำให้เลือดหนืดและไหลเวียนลดลง
+ เมื่อมีการอักเสบระดับต่ำเรื้อรัง (chronic low-grade inflammation) ทำลายการสร้างคอลลาเจน
+ การซ่อมแซมเนื้อเยื่อช้ากว่าปกติ
+💡 อธิบายเพิ่ม: ในเบาหวานรุนแรง เส้นเลือดฝอยที่ไปเลี้ยงกระดูกจะเสื่อม → แผลหายช้าและกระดูกติดช้า
+ 👉 แนวทางช่วย:
• คุมระดับน้ำตาลให้นิ่ง
• ออกกำลังเบาๆ สม่ำเสมอเพื่อกระตุ้นเลือด
• เสริมวิตามิน C และ zinc เพื่อซ่อมแซมเนื้อเยื่อ
5️⃣ โภชนาการไม่ดี / ขาดสารอาหาร Poor nutrition
+ ขาดโปรตีน = ขาดคอลลาเจน
+ ขาดวิตามิน C, D, K2, แคลเซียม, ฟอสฟอรัส = กระบวนการสร้างแร่กระดูกหยุดชะงัก
+💡 อธิบายเพิ่ม: การสมานกระดูกต้องใช้กรดอะมิโน (จากโปรตีน), วิตามิน, แร่ธาตุครบชุด หากขาดอย่างใดอย่างหนึ่งก็ชะงักได้ทั้งระบบ
+ 👉 แนวทางช่วย:
• เพิ่มโปรตีนคุณภาพสูง เช่น ปลา ไข่ ถั่ว
• เสริมวิตามิน C (ช่วยสร้างคอลลาเจน)
• เสริมวิตามิน D + K2 (ช่วยให้แคลเซียมไปที่กระดูก)
6️⃣ การสูบบุหรี่ Smoking
+ นิโคติน และคาร์บอนมอนอกไซด์ ทำให้เส้นเลือดหดตัว
+ ลดออกซิเจนในเนื้อเยื่อกระดูก
+ กดการทำงานของเซลล์สร้างกระดูก osteoblast และเพิ่มการสลายกระดูก
+💡 อธิบายเพิ่ม: การสูบบุหรี่ยังทำให้ร่างกายขาดวิตามิน C และลดการดูดซึมแคลเซียมอีกด้วย
+ 👉 แนวทางช่วย:
• หยุดสูบ (แม้แค่ 2–4 สัปดาห์ก่อนผ่าตัดกระดูกจะช่วยให้ผลดีขึ้นมาก)
• เสริมสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น วิตามิน C, NAC
7️⃣ ยาสเตียรอยด์ Corticosteroids
+ ยากลุ่มนี้ (เช่น Prednisolone) กดภูมิคุ้มกันและลดการสร้างโปรตีน
+ ทำให้เซลล์สร้างกระดูก osteoblast หยุดทำงาน และเพิ่มเซลล์สลายกระดูก osteoclast
+ ส่งผลให้มวลกระดูกลดลง และสมานช้า
+💡 อธิบายเพิ่ม: ผู้ที่ใช้สเตียรอยด์ระยะยาว เช่น โรคหืด, โรคแพ้ภูมิตัวเอง มักเสี่ยงกระดูกพรุนและหักง่าย
+ 👉 แนวทางช่วย:
• ปรึกษาแพทย์เพื่อปรับขนาดยา
• เสริมแคลเซียม + วิตามิน D
• เพิ่มการออกกำลังที่มีการลงน้ำหนัก
8️⃣ เลือดไปเลี้ยงไม่ดี Poor blood supply
+ ถ้าเลือดมาเลี้ยงบริเวณกระดูกไม่เพียงพอ → ขาดออกซิเจนและสารอาหาร
+ กระบวนการสมานหยุดชะงัก โดยเฉพาะในกระดูกชิ้นยาว (tibia, femur)
+💡 อธิบายเพิ่ม: บางคนมีเส้นเลือดตีบ หรือได้รับบาดเจ็บจนหลอดเลือดขาด ทำให้ กระดูกขาดเลือดและตาย “avascular necrosis”
+ 👉 แนวทางช่วย:
• กระตุ้นการไหลเวียนด้วยการขยับเบา ๆ หรือทำกายภาพ
• เสริม L-arginine, nitric oxide boosters เพื่อขยายหลอดเลือด
9️⃣ การตรึงกระดูกไม่มั่นคง Inadequate immobilization (ขณะรักษากระดูกหัก/ร้าว)
+ ถ้ากระดูกขยับบ่อยระหว่างการสมาน จะเกิด “micro-motion” ที่รบกวนการสร้าง เนื้อกระดูกอ่อนใหม่ callus
+ ผลคือ กระดูกไม่สมานตัว “non-union” หรือ สมานตัวช้า “delayed union”
+💡 อธิบายเพิ่ม: ในระยะสมาน 4–6 สัปดาห์แรก กระดูกต้องนิ่งพอให้เซลล์เรียงตัวได้ถูก
+ 👉 แนวทางช่วย:
• ใช้อุปกรณ์ตรึง (splint, cast, plate) ตามคำแนะนำแพทย์
• อย่าถอดเฝือก หรือขยับเองก่อนเวลา
🔟 ช่องว่างระหว่างปลายกระดูก Gap between fragments
+ ถ้าปลายกระดูกไม่ชิดกัน จะเกิด “fibrous tissue” แทรกแทนกระดูกจริง ทำให้กระดูกไม่เชื่อมติด non-union
+💡 อธิบายเพิ่ม: ในทางศัลยกรรมกระดูก จะพยายาม “reduce” หรือจัดแนวให้ปลายกระดูกแนบสนิทที่สุดเพื่อลดช่องว่างนี้
+ 👉 แนวทางช่วย:
• ผ่าตัดจัดแนวและตรึงให้มั่นคง
• ใช้การปลูกกระดูกเสริม bone graft ในกรณีมีช่องว่างมาก
== ทีนี้มาฝั่งซ้ายบ้าง ==
🦴 ปัจจัยที่ส่งเสริมการสมานกระดูก (Factors that promote bone healing)
1️⃣ ฮอร์โมนการเจริญเติบโต Growth hormone
+ ฮอร์โมนนี้ ผลิตจาก ต่อมใต้สมอง (pituitary gland)
+ กระตุ้นให้เซลล์สร้างกระดูก (osteoblasts) ทำงานมากขึ้น
+ ส่งเสริมการสร้างคอลลาเจนในเนื้อเยื่อรอบกระดูก
+ เพิ่มการดูดซึมแคลเซียมและฟอสเฟตไปสร้างเนื้อกระดูก
+💡 อธิบายเพิ่ม: คนอายุน้อยที่มีระดับ growth hormone สูง มักสมานกระดูกได้เร็วกว่า เพราะกระบวนการสร้างเนื้อเยื่อใหม่เกิดได้ไวกว่า
2️⃣ ฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์ Thyroid hormones และ Calcitonin
+ ผลิตจาก ต่อมไทรอยด์ (thyroid gland)
+ Thyroid hormones (T3, T4) ช่วยกระตุ้นการเมแทบอลิซึมของเซลล์ทั่วร่างกาย รวมถึงเซลล์กระดูก
+ Calcitonin ช่วยลดระดับแคลเซียมในเลือด โดยนำแคลเซียมไปสะสมในกระดูก → ส่งเสริมการสร้างเนื้อกระดูกใหม่
+💡 อธิบายเพิ่ม: สมดุลของฮอร์โมนไทรอยด์สำคัญมาก ถ้าไทรอยด์ต่ำ กระบวนการซ่อมแซมจะช้าลง แต่ถ้ามากเกินไปอาจทำให้กระดูกบาง
3️⃣ อินซูลิน Insulin
+ ผลิตจาก ตับอ่อน (pancreas)
+ อินซูลินช่วยให้เซลล์รับพลังงาน (กลูโคส) ได้ดีขึ้น → เซลล์สร้างกระดูกมีพลังงานเพียงพอในการทำงาน
+ มีบทบาทร่วมกับ IGF-1 (insulin-like growth factor) ในการกระตุ้น osteoblast
+💡 อธิบายเพิ่ม: ผู้ที่เป็นเบาหวาน (อินซูลินทำงานไม่ดี) มักสมานกระดูกช้ากว่าคนปกติ เพราะกระบวนการซ่อมแซมเนื้อเยื่อต้องใช้พลังงานสูงมาก
4️⃣ ฮอร์โมนฝ่ายกระตุ้นการสร้าง Anabolic hormones
+ เช่น ฮอร์โมนเพศชาย testosterone (จากอัณฑะ) และ ฮอร์โมนเพศหญิง estrogen (จากรังไข่)
+ ช่วยกระตุ้น osteoblasts และลดการสลายกระดูก (osteoclast activity)
+💡 อธิบายเพิ่ม: หลังหมดประจำเดือน ผู้หญิงมีระดับ estrogen ลดลง → กระดูกเปราะง่าย และสมานช้ากว่าช่วงวัยเจริญพันธุ์
5️⃣ การดูดซึมสารอาหารได้ตามปกติ Normal absorption of nutrients
+ อาศัยระบบทางเดินอาหาร (GI tract) ที่แข็งแรง เพื่อดูดซึม
+ โปรตีน → สร้างคอลลาเจนและเนื้อเยื่อใหม่
+ แคลเซียม, ฟอสฟอรัส → สร้างโครงกระดูก
+ วิตามิน D, C, K และแร่ธาตุอื่น ๆ → ควบคุมการสร้างเนื้อกระดูก
+💡 อธิบายเพิ่ม: ถ้ามีปัญหาดูดซึม เช่น โรค celiac หรือการอักเสบลำไส้เรื้อรัง จะทำให้กระดูกสมานช้าลงอย่างมาก
6️⃣ การกระตุ้นกระดูกด้วยไฟฟ้า Electric stimulation of bone
+ กระตุ้นให้ osteoblast สร้างเนื้อกระดูกใหม่
+ ใช้ในทางคลินิกสำหรับผู้ที่กระดูกหักแล้วสมานช้า
+💡 อธิบายเพิ่ม: เมื่อกระดูกได้รับแรงกด หรือไฟฟ้าอ่อนๆ จะเกิด “กระแสไฟฟ้าไพโซ (piezoelectric effect)” กระตุ้นการงอกของกระดูกบริเวณนั้น
7️⃣ วิตามินดี Vitamin D
+ ช่วยดูดซึมแคลเซียมจากลำไส้
+ ส่งเสริมการสร้างกระดูก promotion of calcification
+💡 อธิบายเพิ่ม: วิตามินดีมีบทบาทสำคัญในกระบวนการการสะสมเกลือแร่ในกระดูก mineralization ถ้าวิตามินดีไม่พอ จะทำให้กระดูกอ่อนหรือหักง่าย
8️⃣ วิตามินซี, กรดเรติโนอิก Vitamin C, Retinoic acid , TGF-β, BMP
+ Vitamin C จำเป็นต่อการสร้างคอลลาเจนในกระดูก
+ Retinoic acid (วิตามิน A) มีส่วนในการแบ่งตัวของเซลล์กระดูก
+ TGF-β (Transforming Growth Factor-beta) และ BMP (Bone Morphogenetic Proteins) เป็นโปรตีนสัญญาณที่กระตุ้นเซลล์สร้างกระดูก osteoblast ให้สร้างกระดูกใหม่
+💡 อธิบายเพิ่ม: BMP ใช้ในทางการแพทย์ในการช่วยให้กระดูกติดในผู้ที่มีกระดูกหักรุนแรงหรือสมานช้า
9️⃣ การออกกำลังกายและลงน้ำหนัก Exercise and weight bearing
+ การรับแรงกดบนกระดูกช่วยกระตุ้น osteoblast
+ กระตุ้นการเจริญของกระดูกตามกลไกของร่างกาย physiologic bone growth
+💡 อธิบายเพิ่ม: แรงกดจากการเดิน วิ่ง หรือยกน้ำหนัก ทำให้เกิด “สัญญาณกล mechanical signal” ส่งให้เซลล์กระดูกสร้างเนื้อใหม่เพื่อรองรับแรงนั้น จึงช่วยให้กระดูกแข็งแรง
🔟 วัยหนุ่มสาว Youth
+ ในวัยเด็กหรือวัยรุ่น กระดูกอยู่ในช่วงเจริญเติบโตเร็ว (rapid bone growth)
+ เซลล์กระดูกและระดับฮอร์โมนอยู่ในจุดสูงสุด
+💡 อธิบายเพิ่ม: เด็กและวัยรุ่นมักมีกระดูกหักแล้วติดเร็วกว่า เพราะระบบสร้างเนื้อเยื่อยังทำงานเต็มที่ ต่างจากผู้สูงอายุที่กระบวนการสมานช้าลงตามอายุ
🧩 สรุปภาพรวม
+ การสมานกระดูกที่ดีต้องอาศัย “พลังจากสามระบบหลัก”
1️⃣ ฮอร์โมน — ควบคุมการสร้างและซ่อมแซม
2️⃣ สารอาหารและวิตามิน — เป็นวัตถุดิบและตัวเร่ง
3️⃣ แรงกายและสิ่งกระตุ้น — เช่น การออกกำลังหรือไฟฟ้า
Cr : X ลืมก็อปลิงค์
