24/10/2025
อารมณ์ทั้งเจ็ดก่อโรค "七情内伤" qī qíng nèi shāng ชี่ ฉิง เน่ย ชาง เป็นแนวคิดทางการแพทย์แผนจีน
ซึ่งหมายถึง โรคหรือความเสียหายที่เกิดจากอารมณ์ทั้งเจ็ด ทำให้สมดุลของพลังในร่างกายเสียไป และเกิดโรคภายในโดยไม่ต้องมีสาเหตุจากปัจจัยภายนอก เช่น ลม ความเย็น ความชื้น เป็นต้น
อารมณ์ทั้งเจ็ด 七情 ชี่ ฉิง
ได้แก่
1. 喜 (xǐ) สี่ = ความยินดี / ดีใจ
2. 怒 (nù) นู่ = ความโกรธ
3. 忧 (kǒng) ข่ง = ความกังวล / เศร้า
4. 思 (sī) ซือ = ความคิดมาก / ครุ่นคิด
5. 悲 (bēi) เปย = ความเสียใจ / โศกเศร้า
6. 恐 (kǒng) ข่ง = ความกลัว
7. 惊 (jīng) จิง = ความตกใจ / ผวา
หลักการในทัศนะคติของแพทย์แผนจีน
“情志内伤 ,气机逆乱 ” ฉิง จื้อ เน่ย ชาง , ชี่ จี หนี่ว์ ลวั่น
หมายความว่า เมื่ออารมณ์ภายในเสียสมดุล จะทำให้พลังชีวิต(ชี่) ไหลเวียนผิดปกติ เกิดโรคได้ภายในร่างกาย เป็นสำนวนพื้นฐานในแพทย์แผนจีนที่ใช้อธิบายกลไกการเกิดโรคจากอารมณ์ค่ะ
ผลกระทบต่ออวัยวะแต่ละอารมณ์จะมีผลต่ออวัยวะหลักที่ต่างกัน เช่น
1. โกรธ ส่งผลต่อ > ตับ
ผลที่เกิด > ทำให้ชี่ตับไหลย้อน เกิดอาการแน่นหน้าอก ปวดศีรษะ เวียนหัว
2. ดีใจมากเกิน ส่งผลต่อ > หัวใจ
ผลที่เกิด > ทำให้พลังหัวใจอ่อนลง ใจเต้นเร็ว นอนไม่หลับ
3. กังวล และ เศร้า ส่งผลต่อ > ปอด
ผลที่เกิด > ทำให้พลังปอดอ่อน หายใจสั้น ท้องอืด
4. คิดมาก ส่งผลต่อ > ม้าม
ผลที่เกิด > ทำให้ย่อยอาหารไม่ดี อ่อนเพลีย ไม่มีแรง
5. กลัว ส่งผลต่อ > ไต
ผลที่เกิด > ทำให้พลังไตลดลง ปัสสาวะบ่อย มือเท้าเย็น
6. ตกใจ ส่งผลต่อ > หัวใจ
ผลที่เกิด > ทำให้ใจเต้นแรง ใจสั่น มือเท้าเย็น เหงื่อออก
การรักษาในทางแพทย์แผนจีน
แนวทางการบำบัด อารมณ์ทั้งเจ็ดก่อโรค “七情内伤” คือ
1. ปรับอารมณ์ให้สงบ และสมดุล
2. บำรุงอวัยวะที่เสียสมดุล ด้วยสมุนไพรจีนหรืออาหารบำรุง
3. ฝึกชี่กง นั่งสมาธิ หายใจลึกๆ เพื่อปรับพลังชี่
4. ใช้การฝังเข็ม หรือกดจุด เพื่อให้พลังชี่ในร่างกายไหลเวียนดีขึ้น
อารมณ์ทั้งเจ็ดก่อโรค“七情内伤” ชี่ ฉิง เน่ย ชาง
เป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์อันลึกซึ้งระหว่างจิตใจกับร่างกายในศาสตร์แพทย์แผนจีน เมื่อเราสามารถควบคุมอารมณ์ได้อย่างสมดุล
พลังชี่ภายในก็จะไหลเวียนเป็นปกติ สุขภาพกายและใจก็จะมั่นคงยั่งยืน
ดังนั้น การรู้เท่าทันอารมณ์และเรียนรู้ที่จะปล่อยวาง จึงเป็นหนทางสำคัญของการดูแลสุขภาพจากภายในอย่างแท้จริง