24/08/2025
🥩 โปรตีนขาด vs โปรตีนเกิน 💢
มากไปก็ไม่ดี น้อยไปก็ไม่ได้ ⚠️
“โปรตีน” เป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย แต่การบริโภคโปรตีนอย่างเหมาะสมสำคัญยิ่งกว่าค่ะ หากร่างกายได้รับโปรตีนไม่พอ อาจส่งผลให้ร่างกายอ่อนแอ แต่หากได้รับมากเกินไปก็สามารถก่อปัญหาต่อสุขภาพในระยะยาวได้เช่นกัน มาดูรายละเอียดกันว่า "โปรตีนขาด" และ "โปรตีนเกิน" มีผลต่อร่างกายอย่างไร พร้อมทั้งวิธีรักษาสมดุลให้เหมาะสมค่ะ
🍖 หน้าที่สำคัญของโปรตีนในร่างกาย
โปรตีนเป็นส่วนประกอบสำคัญของทุกเซลล์ในร่างกาย โดยมีบทบาทมากมายที่ช่วยให้ระบบต่างๆ ทำงานได้อย่างปกติ เช่น
▪️ ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ: โปรตีนช่วยซ่อมแซมกล้ามเนื้อ เนื้อเยื่อ และอวัยวะที่เสียหาย
▪️ เสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน: โปรตีนช่วยผลิตแอนติบอดีที่ป้องกันร่างกายจากโรค
▪️ รักษาสมดุลของเหลวในร่างกาย: โปรตีนในเซลล์ช่วยควบคุมสมดุลน้ำทั้งในและนอกเซลล์
▪️ ผลิตพลังงาน: เมื่อร่างกายขาดพลังงานจากแหล่งอื่น โปรตีนสามารถเปลี่ยนเป็นพลังงานได้
▪️ สร้างฮอร์โมนและเอนไซม์: โปรตีนเป็นวัตถุดิบสำคัญในการผลิตสารสื่อประสาท ฮอร์โมน และเอนไซม์
⚠️ เมื่อร่างกายขาดโปรตีน
หากร่างกายได้รับโปรตีนไม่เพียงพอ อาจเกิดผลกระทบดังนี้ค่ะ
1️⃣ กล้ามเนื้อลดลง อ้วนง่าย
โปรตีนจำเป็นต่อการสร้างและคงสภาพกล้ามเนื้อ หากโปรตีนไม่พอ กล้ามเนื้อจะลดลง ทำให้ระบบเผาผลาญพลังงานทำงานช้าลง จนนำไปสู่น้ำหนักที่เพิ่มขึ้น
2️⃣ สับสน อารมณ์แปรปรวน
โปรตีนช่วยผลิตสารสื่อประสาทในสมอง หากขาดโปรตีน การทำงานของสมองจะติดขัด ส่งผลให้คิดช้าลง ฉุนเฉียว หรือโกรธง่าย
3️⃣ แผลหายช้า
โปรตีนคือวัตถุดิบในการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ หากขาดโปรตีน แผลที่เกิดขึ้นจะใช้เวลานานกว่าจะหาย
4️⃣ ตัวบวมน้ำ
โปรตีนช่วยรักษาสมดุลของเหลวในเซลล์ หากได้รับโปรตีนน้อย ร่างกายจะสูญเสียความสามารถนี้ ส่งผลให้เกิดการบวมน้ำ
5️⃣ หิวบ่อย
การขาดโปรตีนทำให้ร่างกายต้องการพลังงานมากขึ้น จึงกระตุ้นความอยากอาหารโดยรวม
6️⃣ ผิว ผม เล็บอ่อนแอ
โปรตีนเป็นส่วนประกอบสำคัญของผิวหนัง เส้นผม และเล็บ เมื่อขาดโปรตีน ผิวอาจหยาบกร้าน ผมหลุดร่วง และเล็บเปราะบาง
7️⃣ เหนื่อยล้า ไม่มีแรง
โปรตีนช่วยผลิตพลังงานในร่างกาย การขาดโปรตีนจึงทำให้รู้สึกอ่อนเพลีย
⚠️ เมื่อร่างกายได้รับโปรตีนเกิน
การบริโภคโปรตีนมากเกินความจำเป็นก็มีผลเสียเช่นกัน ดังนี้ค่ะ
1️⃣ ปัสสาวะมีกลิ่นเหม็นฉุน
ร่างกายต้องกำจัดแอมโมเนีย (ผลพลอยได้จากการย่อยโปรตีน) ออกในรูปของยูเรีย ซึ่งหากมีโปรตีนเกิน ร่างกายจะขับออกทางปัสสาวะ ทำให้มีกลิ่นฉุน
2️⃣ ตับและไตทำงานหนัก
ตับต้องแปรรูปแอมโมเนียเป็นยูเรีย และไตต้องขับยูเรียออก หากโปรตีนเกิน ตับและไตจะต้องทำงานหนักเกินความจำเป็น
3️⃣ ขาดน้ำ ท้องผูก
การย่อยโปรตีนต้องใช้น้ำในปริมาณมาก ร่างกายอาจเกิดภาวะขาดน้ำ ทำให้ลำไส้แห้งและท้องผูก
4️⃣ กระดูกบางลง
การขับแอมโมเนียทำให้ร่างกายมีสภาพเป็นกรด ร่างกายต้องดึงแคลเซียมจากกระดูกมาปรับสมดุลกรดด่าง ทำให้เสี่ยงต่อโรคกระดูกพรุน
5️⃣ ไทรอยด์เป็นพิษ
โปรตีนบางชนิดมีกรดอะมิโนไทโรซีน ซึ่งเป็นสารตั้งต้นของไทรอยด์ฮอร์โมน หากได้รับมากเกิน อาจทำให้เกิดไทรอยด์เป็นพิษ
6️⃣ ผิวคล้ำ
การได้รับไทโรซีนมากเกินไปทำให้ร่างกายผลิตเมลานิน (เม็ดสีน้ำตาล) มากขึ้น ส่งผลให้ผิวคล้ำ
7️⃣ แก่เร็ว
โปรตีนกระตุ้นกระบวนการแบ่งเซลล์ที่มากเกินไป ซึ่งอาจเร่งกระบวนการเสื่อมของเซลล์ ทำให้ร่างกายแก่เร็วขึ้น
✅ กินโปรตีนอย่างไรให้สมดุล
1️⃣ ปริมาณที่เหมาะสม
▪️ ผู้ใหญ่ทั่วไปต้องการโปรตีนประมาณ 0.8 กรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมต่อวัน
▪️ คนออกกำลังกายหรือสร้างกล้ามเนื้อ อาจต้องการเพิ่มเป็น 1.2-2 กรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม
2️⃣ เลือกแหล่งโปรตีนที่ดี
▪️ โปรตีนจากสัตว์: ไข่ เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน ปลา
▪️ โปรตีนจากพืช: ถั่ว เมล็ดธัญพืช เต้าหู้
3️⃣ ทานอาหารให้สมดุล
▪️ รับประทานอาหารหลากหลายประเภทในสัดส่วนที่พอดี
▪️ ดื่มน้ำให้เพียงพอในแต่ละวัน เพื่อช่วยกระบวนการย่อยโปรตีน
4️⃣ ระวังปริมาณโปรตีนเสริม
▪️ สำหรับคนที่ทานเวย์โปรตีนหรือโปรตีนเสริม ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเพื่อกำหนดปริมาณที่เหมาะสม
✨ สรุปก็คือ โปรตีนเป็นสิ่งจำเป็น แต่ควรบริโภคให้พอดี ไม่มากไปหรือน้อยไป การกินโปรตีนที่สมดุลช่วยให้ร่างกายทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ และช่วยป้องกันปัญหาสุขภาพในระยะยาวค่ะ 💪
#อย่าฝากชีวิตไว้กับหมอ #โปรตีนขาด #โปรตีนเกิน #กล้ามเนื้อลดลง
