15/07/2025
🩺 EP65 ❓ฝังเข็มทำให้มะเร็งแพร่กระจายไวหรือเปล่า? ผู้ป่วยมะเร็งฝังเข็มได้มั้ย? ปลอดภัยแค่ไหน?
“หมอคะ…พี่เป็นมะเร็งอยู่ สามารถฝังเข็มได้มั้ย กลัวจะกระตุ้นเซลล์มะเร็งค่ะ…”
นี่คือคำถามที่หมอแมนได้ยินบ่อยมากจากคนไข้มะเร็งและญาติที่สนใจการฝังเข็ม
เพราะแม้หลายคนจะอยากหาทางช่วยบรรเทาอาการ แต่ก็ยังลังเลว่า
📍ฝังเข็มจะปลอดภัยไหม?
📍จะทำให้มะเร็งลุกลามไหม?
📍แล้วมีงานวิจัยอะไรยืนยันบ้าง?
รวมถึง เป็นคำถามยอดฮิตที่สาขาวิชาชีพ ที่ทำงานกับแพทย์แผนจีน อื่นก็คงสงสัยเช่นกัน บางครั้งมักเป็นประเด็นที่แพทย์แผนจีนตกเป็นแพะรับบาปเลยทีเดียวครับ😭
🌐บทความนี้หมอแมนขอเล่าแบบเข้าใจง่าย พร้อมหลักฐานวิทยาศาสตร์ และมุมมองแพทย์จีน เพื่อให้ทุกคนตัดสินใจได้อย่างมั่นใจครับ
🔍 คำตอบสั้น ๆ จากหมอแมนนะครับ:
ข้อ 1️⃣ ผู้ป่วยมะเร็งสามารถฝังเข็มได้ครับ
✅ มีงานวิจัยระดับสากลรองรับว่าฝังเข็มช่วยบรรเทาอาการข้างเคียงจากเคมีบำบัด ฉายแสง และอารมณ์จิตใจได้จริง
✅ และถ้าทำโดยผู้เชี่ยวชาญ…ก็ “ปลอดภัยมาก” ครับ
ข้อ 2️⃣❌ ฝังเข็มไม่ทำให้มะเร็งแพร่กระจายเร็วขึ้น
คนเป็นมะเร็งห้ามฝังเข็มเพราะจะกระจายและตายไว นี่เป็นความเข้าใจผิดมากๆที่หมอแมนอยากอธิบายให้ชัดครับ เพราะหลายคนกลัวว่า
“ฝังเข็มกระตุ้นการไหลเวียนเลือด แล้วจะพาเซลล์มะเร็งกระจายไปทั่วร่างไหม?”
📌 คำตอบคือ “ไม่ใช่เลยครับ”
ปัจจุบันยังไม่มีงานวิจัยใดในระดับคุณภาพที่แสดงว่า
“การฝังเข็มทำให้เซลล์มะเร็งโตเร็วหรือกระจายตัวมากขึ้น”
🎉ในทางกลับกัน หลายงานวิจัยกลับพบว่า การฝังเข็มอาจช่วย…
- ลดการอักเสบระดับเซลล์
- เสริมการทำงานของภูมิคุ้มกัน
- เพิ่มเซลล์ NK (Natural Killer cells) ที่มีบทบาทในการจัดการเซลล์มะเร็ง
- ปรับสมดุลของระบบ neuro–immune–endocrine ซึ่งช่วยให้ร่างกายรับมือกับโรคได้ดีขึ้น
✨ โดยเฉพาะ Frontiers in Oncology (2023) และ Journal of Cancer ฉบับล่าสุด พบว่า
การฝังเข็มไม่ได้เพิ่มอัตราการลุกลามของมะเร็งเลยแม้แต่น้อย กลับช่วยลดอาการข้างเคียง และช่วยให้ผู้ป่วยทนต่อการรักษาได้ดีขึ้นอีกด้วย
📍ขอย้ำว่า การฝังเข็มไม่ใช่ปัจจัยเร่งเซลล์มะเร็ง
แต่ถ้าทำไม่ถูกจุด ไม่เข้าใจร่างกายของผู้ป่วย…อันนั้นต่างหากที่อันตราย
⚠️ เพราะฉะนั้น การเลือก “แพทย์จีนที่มีใบประกอบโรคศิลปะ” และมีประสบการณ์ดูแลผู้ป่วยมะเร็งโดยตรงจึงสำคัญมากครับ
ข้อ 3️⃣📚 ประโยชน์การฝังเข็มในผู้ป่วยมะเร็งคืออะไร แล้วมีงานวิจัยอะไรยืนยันบ้าง?
การรักษามะเร็งด้วยเคมีบำบัดและการฉายแสงมักทำให้เกิดผลข้างเคียง เช่น…
✅ คลื่นไส้ อาเจียน
✅ ปวดเรื้อรัง
✅ อ่อนเพลีย นอนไม่หลับ
✅ ปลายมือปลายเท้าชา (neuropathy)
✅ อารมณ์แปรปรวน ซึมเศร้า
✅ และบางรายมี hot flashes หรือปากแห้งจากการรักษา
📌 และทั้งหมดนี้…คือกลุ่มอาการที่งานวิจัยพบว่า “การฝังเข็มช่วยได้อย่างชัดเจน”
💡 JAMA Oncology (2020):
ฝังเข็มช่วยลดอาการปวดในผู้ป่วยมะเร็งระยะท้ายได้ดี แถมลดการใช้ยาแก้ปวดด้วย
💡 Cochrane Review:
พบว่าการฝังเข็มมีหลักฐานสนับสนุนในการบรรเทาอาการคลื่นไส้อาเจียนจากเคมีบำบัด
💡 Frontiers in Oncology (2023):
ฝังเข็มช่วยลดอาการอ่อนเพลียเรื้อรัง (Cancer-related fatigue) ได้จริง เมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มที่ไม่ได้รับการรักษา
💡 National Cancer Institute, USA:
ระบุว่า การฝังเข็มเป็นวิธีที่ปลอดภัย และเป็นส่วนหนึ่งของแนวทางเสริมในการดูแลผู้ป่วยมะเร็ง
ข้อ4️⃣ 🛡️ แล้วปลอดภัยแค่ไหน?
✅ งานวิจัยกว่า 60 ฉบับที่วิเคราะห์ร่วมกัน (meta-analysis) พบว่า
การฝังเข็ม ไม่มีผลข้างเคียงรุนแรง (serious adverse events)
มีเพียงอาการเล็กน้อย เช่น ปวดเล็กน้อยหรือรอยช้ำเฉพาะจุด ซึ่งหายได้เอง
แต่สำคัญมาก คือต้องทำโดยแพทย์ที่มีใบอนุญาตและเข้าใจสภาพของผู้ป่วยมะเร็งโดยเฉพาะ
ข้อ 5️⃣ มุมมองแพทย์จีน ฝังเข็มช่วยได้อย่างไรในผู้ป่วยมะเร็ง?
ในศาสตร์แพทย์จีน มะเร็งจัดเป็น “蓄积之邪” (พลังชั่วสะสมเรื้อรัง) ซึ่งมีรากจาก…
✍🏻 พลังชี่และเลือดติดขัด (气滞血瘀)
✍🏻 เสมหะ–พิษสะสม (痰湿瘀毒)
✍🏻 การทำงานของอวัยวะหลักพร่อง โดยเฉพาะ ตับ ม้าม ไต (肝脾肾虚)
✍🏻 และ “เสิน” หรือจิตใจที่ขาดพลัง (神伤)
👉 เพราะฉะนั้น การรักษาจะไม่เน้นแค่ต้านมะเร็งโดยตรง
แต่จะใช้แนวคิด “扶正祛邪” (เสริมพลังร่างกาย–ขจัดสิ่งก่อโรค)
ซึ่งฝังเข็มทำหน้าที่หลัก 3 ด้าน คือ:
(1)เสริมพลังชี่–บำรุงม้ามไตที่พร่องจากการรักษา
ผู้ป่วยมะเร็งมักมีอาการพลังตก เบื่ออาหาร น้ำหนักลด
แพทย์จีนมองว่า “ม้ามและไตพร่อง” จึงต้องฟื้นฟูด้วยจุดฝังเข็ม เช่น
• 足三里 → บำรุงชี่ กระตุ้นการดูดซึม
• 肾俞 → บำรุงไต พยุงพลังพื้นฐานของชีวิต
📖 งานวิจัยจาก Journal of Traditional Chinese Medicine (2021) พบว่า
การฝังเข็มที่จุดบำรุงม้ามไตช่วยเพิ่มค่า CD4+, NK cells, ลดการลดลงของเม็ดเลือดขาวในผู้ป่วยหลังเคมีบำบัดได้
(2)ปรับสมดุลชี่ตับ–ระบายความเครียด (肝郁)
หลายคนรู้ว่ามะเร็งทำร้ายร่างกาย แต่จริง ๆ แล้ว “ความเครียด” ทำให้มะเร็งแย่ลงได้เช่นกัน
ศาสตร์จีนมองว่า “อารมณ์กดทับ → ชี่ตับติดขัด → พลังไหลเวียนช้า → เลือดคั่ง–พิษสะสม”
จุดที่ใช้บ่อยคือ
• 太冲 → ปลดปล่อยอารมณ์ ระบายตับ
• 内关 → สงบใจ ลดคลื่นไส้ นอนหลับดีขึ้น
📖 งานวิจัยใน Frontiers in Oncology (2023) รายงานว่า
การฝังเข็มช่วยลดระดับ cortisol และเพิ่ม β-endorphin
ซึ่งมีผลลดความเครียดทางสรีรวิทยา และบรรเทาอารมณ์ซึมเศร้าในผู้ป่วยมะเร็งได้
(3)ฟื้นฟู “เสิน” หรือพลังจิตใจให้เข้มแข็ง
ศาสตร์แพทย์จีนเชื่อว่า “เสินเป็นนายแห่งอวัยวะทั้งหมด”
เมื่อเสินสับสน อ่อนแอ → การฟื้นตัวช้าลง ระบบภูมิคุ้มกันรวน
จึงนิยมใช้จุดที่ช่วยให้ใจสงบ เช่น
• 百会 → สงบจิต เชื่อมพลังหัวใจและสมอง
• 神门 → ฟื้นฟูพลังใจ คลายความกลัว
📖 การศึกษาทางคลินิกพบว่า การฝังเข็มที่จุด Shenmen (HT7) ช่วยปรับ คลื่นสมองและอัตราการเต้นหัวใจ ให้เข้าสู่ภาวะสมดุลในผู้ป่วยที่มีความวิตกกังวลเรื้อรัง (Chen et al., 2020)
🔬 เชื่อมโยงกับกลไกทางวิทยาศาสตร์
ปัจจุบันงานวิจัยสมัยใหม่ยืนยันกลไกที่สอดคล้องกับแพทย์จีน เช่น
- การฝังเข็มช่วยกระตุ้น hypothalamic–pituitary–adrenal axis (HPA axis)
→ ลด stress hormone และเสริมภูมิคุ้มกัน
- กระตุ้นการหลั่ง endorphins, serotonin, dopamine
→ ลดความเจ็บปวด อารมณ์ดีขึ้น
- เพิ่มระดับ NK cells และ cytokines ที่ควบคุมการอักเสบ→ ช่วยร่างกายควบคุมเซลล์ผิดปกติ และฟื้นตัวเร็วขึ้น
🤔 แล้วควรฝังเมื่อไหร่?
- ฝังเข็มได้ ระหว่างการรักษา (เคมีบำบัด/ฉายแสง) หรือหลังจบคอร์สก็ได้
- แนะนำให้ประเมินร่วมกับทีมแพทย์ก่อน
- และควรหลีกเลี่ยงช่วงที่มีภาวะเกล็ดเลือดต่ำหรือเม็ดเลือดขาวต่ำมาก
✅หมอแมนสรุป
ผู้ป่วยมะเร็ง “ฝังเข็มได้”และ “ปลอดภัย” ครับ
📍ถ้าทำกับผู้เชี่ยวชาญ
✍🏻ไม่ใช่เพื่อรักษามะเร็งโดยตรง
แต่เพื่อรักษา “คนที่กำลังสู้กับมะเร็ง” ให้แข็งแรงขึ้นทั้งร่างกายและหัวใจ
และหมอแมนแนะนำให้ไปฝังเข็มกับแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญและมีประสบการณ์ ทราบและสามารถประเมินถึงภาวะแทรกซ้อนของคนไข้มะเร็ง เช่น ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ ภูมิคุ้มกันบกพร่อง หรือเนื้อเยื่อบอบบาง เพื่อประโยชน์สูงสุดและความปลอดภัยในการรักษา
ถ้าหากคุณหรือคนที่คุณรักกำลังรักษามะเร็ง และกำลังมองหาวิธีที่ช่วยให้ “ทุกวันไม่ทุกข์เท่าเดิม”
การฝังเข็มอาจเป็นคำตอบ…หนึ่งที่ดีครับในวันที่ยาเม็ดช่วยได้ไม่หมดครับ 🫶
📄 1. Tian et al., Frontiers in Oncology (2023)
“Acupuncture therapies for cancer‑related fatigue: A Bayesian network meta‑analysis and systematic review”
• ดึงข้อมูลจาก 34 RCT รวม 2,439 ราย พบว่าฝังเข็มมีประสิทธิภาพและปลอดภัยในการลดอาการอ่อนเพลียที่เกี่ยวกับมะเร็ง 
• ลิงก์เข้าเว็บ (Full‑Text): https://www.frontiersin.org/journals/oncology/articles/10.3389/fonc.2023.1071326/full 
📝 2. JAMA Network Open (2023)
“Effectiveness of Electroacupuncture or Auricular Acupuncture vs Massage for Pain in Patients Living With Advanced Cancer”
• การทดลองแบบ RCT ในผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย (298 ราย) แสดงว่าฝังเข็มและการนวดช่วยลดปวด คลื่นไส้ อ่อนเพลีย นอนหลับดีขึ้น ทั้งสองวิธีมีผลใกล้เคียงกัน 
• ลิงก์เข้าเว็บ (Full‑Text): https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37962891/ 
🌐 3. Frontiers in Oncology (2024)
“The effectiveness of acupuncture in cancer pain treatment”
• งานวิจัยนี้ยืนยันว่า ฝังเข็มช่วยลดอาการปวดจากเคมีบำบัด ร่วมกับอาการคลื่นไส้ อาเจียน และท้องเสียได้อย่างชัดเจน 
• ลิงก์เข้าเว็บ (Full‑Text): https://www.frontiersin.org/journals/oncology/articles/10.3389/fonc.2024.1450105/full 
🔍 4. JAMA Oncology (2021)
“Clinical Evidence for Association of Acupuncture and Acupressure with Reduced Cancer Pain”
• งานทบทวนและเมตา‑รีวิวชี้ให้เห็นว่า ฝังเข็มช่วยลดความเจ็บปวดและการใช้ยาได้จริง
• ลิงก์เข้าเว็บ (Full‑Text): https://jamanetwork.com/journals/jamaoncology/fullarticle/2757396 
🧠 5. National Cancer Institute (NCI) – Integrative Therapies
• พิจารณาจากมุมมองผู้ป่วยระยะหลัง พบว่า electro‑acupuncture ช่วยบรรเทาอาการปวดเรื้อรังได้นานถึง 4 เดือน 
• ลิงก์เข้าเว็บ: https://www.cancer.gov/news-events/cancer-currents-blog/2021/acupuncture-for-pain-cancer-survivors 
#ฝังเข็มผู้ป่วยมะเร็ง
#ศาสตร์แพทย์จีน
#หมอแมนแพทย์จีน
#ฝังเข็มปลอดภัยไหม
#มะเร็งกับแพทย์แผนจีน
