20/08/2025
🙏🏻
#ถึงนักกำหนดอาหารนักโภชนาการ
***Blenderized Tube Feeding (BTF)*** คือการให้อาหารเหลวทางสายยางที่ทำจากอาหารจริง ๆ ที่ถูกปั่นจนละเอียด หรือในประเทศไทยเราเรียกกันว่า BD ที่ย่่อมาจาก Blenderized Diet อาหารปั่นผสม อาหารทางสายนั่นเอง
>>>> แม้ว่าในอดีต Blenderized Tube Feeding (BTF) หรือการให้อาหารที่ทำจากอาหารจริง ๆ จะไม่ได้รับความนิยมเพราะความไม่คงที่ของสารอาหารและความเสี่ยงด้านความปลอดภัย แต่ปัจจุบันหลายๆประเทศได้มีการกลับมาใช้กันมากขึ้น ด้วยเหตุผลหลายประการเลย เช่น
1. ความต้องการอาหารที่เป็นธรรมชาติให้ได้มากที่สุด
2. ประโยชน์ทางอารมณ์และสังคม ช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกมีส่วนร่วมในมื้ออาหารของครอบครัว ทำให้รู้สึกเหมือนมีชีวิตปกติมากขึ้น
3. การเข้าถึงที่ง่ายขึ้น เช่น ราคา การหาซื้อจากโรงพยาบาล ร้านค้าเฉพาะ
4. การวิจัยและหลักฐานที่เพิ่มขึ้นเกี่ยวกับสุขภาพของลำไส้
อย่างไรก็ตาม แม้จะได้รับความนิยมเพิ่มขึ้น แต่การให้อาหารชนิดนี้ ยังคงต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ นักกำหนดอาหาร และนักโภชนาการอย่างใกล้ชิด เพื่อให้มั่นใจว่าผู้ป่วยจะได้รับสารอาหารที่ครบถ้วนและปลอดภัย
>>> หลักๆ มี 2 แบบ คือ
1. สูตรอาหารปั่นผสมทางการค้า (Commercial Blenderized Tube Feeding) สูตรอาหารที่ผลิตขึ้นโดยบริษัทผู้ผลิตอาหารสำเร็จรูปหรืออาหารเหลวสำหรับผู้ป่วยโดยเฉพาะ โดยใช้ส่วนผสมจากอาหารจริงๆ ที่นำมาปั่นและผ่านกระบวนการฆ่าเชื้อเพื่อบรรจุในซองหรือขวดพร้อมใช้ มักจะมีการเพิ่มวิตามินและแร่ธาตุเพื่อให้มีสารอาหารครบถ้วนตามมาตรฐาน เป็นทางเลือกที่สะดวก สะอาด และลดความเสี่ยงจากการปนเปื้อนของเชื้อโรค
2. สูตรอาหารปั่นผสมที่จัดเตรียมเอง (Prepared Blenderized Tube Feeding) สูตรอาหารที่ผู้ดูแลจัดเตรียมขึ้นเองในบ้านหรือในโรงพยาบาล โดยการนำอาหารสดหรืออาหารปรุงสุก เช่น เนื้อสัตว์ ผัก ผลไม้ มาปั่นผสมให้เข้ากัน สามารถปรับเปลี่ยนได้ตามความต้องการของผู้ป่วยแต่ละคน แต่ต้องใช้ความระมัดระวังเรื่องความสะอาดและสุขอนามัยในการจัดเตรียม เพื่อป้องกันการติดเชื้อ และต้องได้รับการปรึกษาจากนักกำหนดอาหารเพื่อคำนวณสัดส่วนสารอาหารให้เหมาะสม
>>>> คำแนะนำในการเลือกอาหารและสารอาหาร
1. พิจารณาสูตรและความคงที่ของสูตรจากความต้องการสารอาหารของผู้ป่วยเป็นหลักและปัจจัยด้านอื่นๆร่วมด้วย
2. แนะนำให้มีการวิเคราะห์ทางโภชนาการสำหรับสูตรอาหารที่เตรียมขึ้นเอง (prepared BTF) ทั้งในโรงพยาบาลและที่บ้าน การวิเคราะห์นี้ควรทำตั้งแต่การพัฒนาสูตรอาหารครั้งแรก และทำเป็นประจำเมื่อมีการปรับเปลี่ยนสูตรหรือเมื่อสถานะทางโภชนาการของผู้ป่วยเปลี่ยนแปลงไป
3. พิจารณาเสริมการเสริมวิตามินและแร่ธาตุเมื่อพบว่าการคำนวณสารอาหารไม่เพียงพอต่อความต้องการ
>>>>อุปกรณ์และขั้นตอนการเตรียมอาหาร
1. การเลือกเครื่องปั่น โดยพิจารณาจากสูตรอาหารที่ใช้, ชนิดของอาหาร, ความถี่ในการปั่น โดยทั่วไปแนะนำให้ใช้เครื่องปั่นที่มีกำลังสูงหรือมีการรับประกันนานครอบคลุมระยะเวลา บำรุงรักษา
2. เวลาในการปั่น สำหรับเครื่องปั่นกำลังสูง (100-1200 วัตต์ขึ้นไป) เวลาในการปั่นที่แนะนำคือ 3-6 นาที หากใช้เครื่องปั่นที่กำลังไฟน้อยกว่านี้ อาจต้องเพิ่มเวลาในการปั่นให้นานกว่า 3-6 นาที เพื่อลดขนาดชิ้น ขนาดอนุภาคของอาหารให้เล็กที่สุด
3. การควบคุมการปนเปื้อนของแบคทีเรีย หากปฏิบัติตามขั้นตอนความปลอดภัยของอาหารอย่างเหมาะสม ความเสี่ยงในการปนเปื้อนจะลดลงอย่างมีนัยสำคัญ และแนะนำสุ่มตรวจเชื้อเป็นประจำ
4. การตรวจสอบความคงที่ของความหนืดของเนื้ออาหาร หากไม่มีเครื่องปั๊มในการช่วย Feed อาหาร แนะนำให้การไหลของเนื้ออาหารไม่หนืดไปมากกว่า IDDSI 1 Sligtly thick นอกจากนี้อาจพิจารณาความเข้ากันได้กับสายให้อาหาร 10- to 14-French size ขนาดสายที่ใหญ่กว่ามีความเสี่ยงในการอุดตันน้อยกว่า
>>>> การจัดเก็บและการบริหารจัดการ
1. เวลาในการแขวนอาหาร (Hang time) สำหรับ BTF ที่เตรียมเองควรจำกัดอยู่ที่ 2 ชั่วโมง (25 องศาเซลเซียส) หรือน้อยกว่านั้น 1 ชั่วโมง (32.2 องศาเซลเซียส)
2. ควรเก็บอาหาร BTF ที่เตรียมไว้ในตู้เย็นหรือช่องแช่แข็ง หากไม่ได้แช่แข็ง ควรทิ้งอาหารหลังจาก 3-4 วัน ไม่ควรนำอาหารที่ทิ้งไว้นอกตู้เย็นนานกว่า 2 ชั่วโมง
3. หากมีอุปกรณ์ที่ช่วยทำให้การปั่นอาหารให้มีขนาดอนุภาคที่เล็กลงอย่างมีประสิทธิภาพ เครื่องปั่นระดับเชิงพาณิชย์สามารถช่วยลดความเสี่ยงที่สายจะอุดตันได้ ไม่แนะนำให้ใช้กระชอน/ตะแกรงกรองอาหาร เพราะอาจทำให้สูญเสียคุณค่าทางโภชนาการได้ ทั้งนี้ขึ้นกับความเหมาะสมของอุปกรณ์ที่มีหน้างานเป็นหลัก
>>>> การติดตามการให้อาหารทางสายเพื่อสอดคล้องภาวะโภชนาการของผู้ป่วย ในช่วงเริ่มต้นแนะนำให้มีการติดตามทุกวัน หากคงที่แล้วสามารถขยายระยะเวลาประเมินภาวะโภชนาการ ทุกสัปดาห์ 1-2 เดือน ตามสมควรต่อไป และการติดตามผลอย่างใกล้ชิดเพื่อป้องกันภาวะขาดสารอาหารหรือปัญหาอื่นๆ
>>>> ให้โภชนศึกษาแก่ผู้ป่วยและผู้ดูแลควรได้รับความรู้เกี่ยวกับสุขอนามัยในการเตรียมและจัดเก็บอาหาร รวมถึงวิธีการบริหารจัดการอาหาร BTF และการทำความสะอาดอุปกรณ์ที่ถูกต้องตั้งแต่แรกเริ่ม
อ่านเพิ่มเติม
Epp, Lisa, et al. "Blenderized tube feedings: practice recommendations from the American Society for Parenteral and Enteral Nutrition." Nutrition in Clinical Practice 38.6 (2023): 1190-1219.
https://aspenjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/ncp.11055
