29/04/2025
ทำไม่ถึงเวียนหัว บ้านหมุน
6 กลไกของภาวะที่ทำให้บ้านหมุน
เน้นชัดๆ แต่ภาวะมันทำให้บ้านหมุนได้ไง
________________________
1️⃣ เปลี่ยนท่าทางแล้วบ้านหมุน
🔑 หินปูนในหูหลุดเข้าไปในท่อทรงตัว
(BPPV: Benign Paroxysmal Positional Vertigo)
ปกติในหูชั้นในจะมี
⮕ Utricle และ Saccule ใช้หินปูน (otoconia) รับรู้การเคลื่อนที่แบบเส้นตรง
⮕ ท่อครึ่งวงกลม (Semicircular canal) ใช้เซลล์ขนรับรู้การเลื่อนที่แบบเชิงมุม เช่น การหมุนศีรษะ
แต่โรคนี้เกิดจาก
⮕ หินปูนจาก Utricle เสื่อมแล้วหลุดไปในท่อครึ่งวงกลม
⮕ ตะกอนหินปูนรวมกันเป็นก้อนใหญ่ขึ้น (Otolith)
⮕ เวลาก้ม เงย ล้มตัว หินปูนจะกลิ้งไปกระตุ้นเซลล์ในท่อครึ่งทรงกลมรุนแรง
ผลคือสมองเข้าใจผิดว่าศีรษะกำลังหมุน
➡️ บ้านหมุนติ้วสั้นๆ เวลาขยับศีรษะ เช่น ก้ม เงย พลิกตัว แว้บเดียวแล้วหาย (ไม่ถึงนาที ส่วนใหญ่ไม่กี่วิ)
⚠️ ไม่ส่งผลใดๆ ต่อการได้ยิน
🛎️ ตรวจยืนยันโดยแพทย์ แล้วรักษาได้ด้วยการทำท่าเคลื่อนหินปูน (เช่น Epley maneuver) โดยแพทย์เฉพาะทางหูคอจมูก
________________________
2️⃣ บ้านหมุน + หูดับ เป็นๆ หายๆ
🔑 โรคน้ำในหูไม่เท่ากัน
(Ménière’s Disease)
ปกติในหูชั้นในจะมี
⮕ คอเคลียร์ รับเสียง
⮕ อวัยวะทรงตัว: Saccule, Utricle, ท่อครึ่งวงกลม
ทั้งสองระบบอาศัยน้ำเหลือง (Endolymph) ที่มีโพแทสเซียมสูงไหลเวียนกระตุ้นเซลล์ขน สร้างสัญญาณไฟฟ้าไปสมอง
ในโรคนี้เกิดจาก
⮕ น้ำเหลืองสะสมผิดปกติ อาจจากพันธุกรรมหรือติดเชื้อไวรัส
⮕ น้ำล้นจนเยื่อกั้น (Reissner’s membrane) ฉีกขาด
⮕ น้ำเหลืองในท่อ กับนอกท่อผสมกัน จนเกลือแร่เปลี่ยน
⮕ เกลือแร่ในน้ำเหลืองในท่อผิดปกติเฉียบพลัน
⮕ ทั้งอวัยวะรับเสียงและการทรงตัวสร้างไฟฟ้าผิดปกติ
ผลคือ - จะมีทั้งบ้านหมุน+หูดับ
⮕ หูข้างนั้นได้ยินลดลงเฉียบพลัน
⮕ การส่งสัญญาณทรงตัวข้างเสียหาย
⮕ สมองเข้าใจผิดว่าศีรษะหมุน → บ้านหมุนรุนแรง เดินเซ
➡️ บ้านหมุนรุนแรงเป็นรอบๆ นานนาทีถึงชั่วโมง ร่วมกับหูอื้อ แน่นหู ได้ยินลดลง จนกว่าสมดุลเกลือแร่จะคืนกลับ และเยื่อที่ขาดฮีลได้
🛎️ ตรวจยืนยันโดยแพทย์ รักษาด้วยการลดเกลือโซเดียม ควบคุมปัจจัยกระตุ้น เช่น กาแฟ บุหรี่ และในบางรายอาจต้องใช้ยา หรือการรักษาขั้นสูงโดยแพทย์
________________________
3️⃣ บ้านหมุนหลังไอแรง/เบ่งแรง
🔑 น้ำในหูรั่วผิดที่
(Perilymphatic Fistula)
ปกติหูชั้นในกับหูชั้นกลางจะแยกกันชัดเจน
แต่ถ้าเกิดรูรั่ว เช่น
⮕ หลังไอแรง
⮕ เบ่งหนัก
*ไม่ได้เกิดกับทุกคน มักเจอในคนที่มี
ความแข็งแรงของเยื่อนั้นต่ำ+ไอรุนแรง
น้ำเหลืองรอบท่อ (perilymph) จะรั่วออก
⮕ ความดันในอวัยวะรับเสียง/การทรงตัวเปลี่ยนทันที
➡️ บ้านหมุนเฉียบพลัน อาจมีหูอื้อร่วมด้วย
🛎️ ตรวจยืนยันโดยแพทย์ รักษาการไอ/จาม เพื่อไม่ให้สร้างแรงดันรุนแรง และบางรายจำเป็นต้องผ่าตัดปิดรูรั่ว
________________________
4️⃣ บ้านหมุนทั้งวันจนนอนซม
🔑 เส้นประสาทการทรงตัวอักเสบ
(Vestibular Neuritis)
หลังติดเชื้อไวรัสบางชนิด
⮕ เชื้อลามเข้าไปในเส้นประสาทรับการทรงตัว
⮕ เส้นประสาทอักเสบ ทำงานลดลง
เส้นประสาทฝั่งที่อักเสบจะส่งสัญญาณช้ากว่าฝั่งปกติ
⮕ สมองแปลผลว่าฝั่งนั้นเสียการทรงตัว
➡️ บ้านหมุนรุนแรงนานหลายชั่วโมงถึงวัน เดินเซ คลื่นไส้
แต่การได้ยินปกติ
🛎️ ตรวจยืนยันโดยแพทย์ ส่วนใหญ่อาการดีขึ้นเองใน 1-2 สัปดาห์ บางรายอาจต้องทำกายภาพ
________________________
5️⃣ บ้านหมุนเรื้อรัง + หูดับ + ปากเบี้ยว ค่อยเป็นค่อยไป
🔑 เนื้องอกกดเส้นประสาทการทรงตัว
(Acoustic Neuroma)
เป็นเนื้องอกชนิดไม่ร้าย (Schwannoma)
ที่ขึ้นบน เส้นประสาทสมองคู่ที่ 8
เนื้องอกโตขึ้น
▪️กดเส้นประสาทส่งข้อมูลการทรงตัวและการได้ยิน
▪️อาจกดเส้นประสาทสมองคู่ที่ 5, 7 ด้วย
ผลที่เกิดขึ้นคือ
➡️ บ้านหมุนเรื้อรัง+ได้ยินลดลง อาการค่อยเป็นค่อยไป เป็นต่อเนื่องเป็นปีๆ ไม่ได้มีช่วงเป็น-หายชัดเจนเหมือนโรคอื่น, อาจมีกล้ามเนื้อใบหน้าอัมพาต/ชาใบหน้าร่วมด้วย
🛎️ ตรวจยืนยันโดยแพทย์ เพื่อวางแผนการรักษาต่อไป บางรายพบสองข้าง อาจจะต้องสัมพันธ์กับโรคพันธุกรรมบางชนิด (Neurofibromatosis type 2)
________________________
6️⃣ บ้านหมุนเฉียบพลันรุนแรง เดินเซ อาจอ่อนแรง/เดินเซ
🔑 โรคหลอดเลือดสมอง
(Stroke in Posterior circulation)
มีลิ่มเลือดอุดตันที่
⮕ หลอดเลือดสมองที่เลี้ยงครึ่งหลังของสมอง
(Posterior circulation) เช่น หลอดเลือด
PICA, AICA, Basilar artery
⮕ ก้านสมอง (Pons, Medulla) กับสมอง cerebellum
มีการขาดเลือด
⮕ ศูนย์รับสัญญาณการทรงตัวขาดเลือดไปด้วย
⮕ เกิดการหมุนเฉียบพลัน และมักมีอาการอื่นๆ
ของสมองจุดอื่นที่โดนด้วย
อาการมักมาด้วย
➡️ บ้านหมุนเฉียบพลันรุนแรง เดินไม่ได้ มีอาการระบบประสาทอื่นร่วม เช่น แขนขาอ่อนแรง พูดไม่ชัด หูดับ
สาเหตุเกิดจาก
⭕️ มีไขมันแทรกผนังหลอดเลือดนั้น แล้วเกิดการฉีกขาด ก่อลิ่มเลือดอุด (Plaque ruptured - atherosclerosis)
⭕️ มีลิ่มเลือดในหัวใจแล้วหลุดขึ้นไปในสมอง มักเกิดจากหัวใจห้องบนเต้นพริ้ว
⭕️ มีการบาดเจ็บรุนแรงที่คอ เช่น แรงหมุน, โดนบิดคอรุนแรง
🛎️ เป็นภาวะฉุกเฉิน ต้องรีบพาไปโรงพยาบาลให้เร็วที่สุด เท่าที่จะทำได้
