11/09/2025
🌱 လူမှုဆက်ဆံရေးတွေဟာ သစ်ပင်တစ်ပင်နဲ့တူပါတယ်။
အမြစ်ခိုင်ခံ့မှသာ အခက်အလက်တွေ ဝေဆာနိုင်သလိုပါပဲ။ အပြန်အလှန်လေးစားမှုနဲ့ ချစ်ခင်မှုတွေကသာ ရေရှည်တည်တံ့တဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ဖန်တီးပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒီအရာတွေထဲမှာ အရေးအကြီးဆုံး အုတ်မြစ်တစ်ခုကတော့ ကျေးဇူးသိရှိတန်ဖိုးထားခြင်း၊ ကျေးဇူးတင်ခြင်း (Gratitude) လည်းအပါအဝင်ပါပဲ။
ကျေးဇူးသိရှိတန်ဖိုးထားခြင်းဆိုတာ ရိုးရိုးလေး 'ကျေးဇူးတင်ပါတယ်' လို့ ပြောတာထက်ကို ပိုပါတယ်။ တစ်ဖက်လူရဲ့ ကြိုးစားအားထုတ်မှု၊ ကူညီဖေးမမှု၊ ဒါမှမဟုတ် ကိုယ့်အပေါ်ထားရှိတဲ့ မေတ္တာကို အသိအမှတ်ပြုပြီး တန်ဖိုးထားကြောင်း ပြသတာမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ Neuropsychology အရလည်း ဒီလို ပြုမူပြောဆိုခြင်းဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ စိတ်နဲ့ ဦးနှောက်အပေါ်မှာ ကောင်းမွန်တဲ့ သက်ရောက်မှုတွေ ရှိနေပါတယ်။
🍀 ဦးနှောက်ထဲမှာ Oxytocin နဲ့ Rewire လုပ်ခြင်း
စိတ်ပညာနယ်ပယ်မှာ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ စိတ်ပညာ (Positive Psychology) နဲ့ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ အာရုံကြောစိတ်ပညာ (Positive Neuropsychology) ဆိုတာတွေ ရှိပါတယ်။ ဒီနယ်ပယ်တွေက လူ့စိတ်ရဲ့ အကောင်းမြင်စိတ်ခံစားမှုတွေ၊ ကျန်းမာတဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေနဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့ လုပ်ဆောင်ပုံတွေကို သိပ္ပံနည်းကျ သက်သေသာဓက evidence-based များနဲ့ လေ့လာကြတယ်။
ဥပမာ "ကိုယ့်ကို အမြဲတမ်း ပံ့ပိုးပေးတဲ့အတွက် အရမ်းတန်ဖိုးထားပါတယ်" လို့ ပြောတဲ့အခါဦးနှောက်ထဲမှာ Oxytocin ဆိုတဲ့ ဓာတုဟော်မုန်းတစ်မျိုး ထွက်လာပါတယ်။ ဒီဓာတုဟော်မုန်းကို "နှောင်ဖွဲ့ဟော်မုန်း" (bonding hormone) လို့လည်း ခေါ်ကြပြီး၊ လူသားတွေကြားက ယုံကြည်မှု၊ ချစ်ခင်မှုနဲ့ ရင်းနှီးမှုတွေကို
မြှင့်တင်ပေးပါတယ်။ (Algoe & Way, 2014)
ဒီဟော်မုန်းလေးကြောင့် ကျေးဇူးစကား ပြောတဲ့သူရော၊ လက်ခံရရှိတဲ့သူပါ စိတ်ခံစားချက်ကောင်းတွေ ရရှိစေပြီး ပိုမိုနီးစပ်စေပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ဖော်ပြခြင်းဟာ ဦးနှောက်ရဲ့ "ဆုပေးခြင်းကိုပြုလုပ်တဲ့ ဗဟိုဌာန" (reward centers) တွေကိုလည်း လှုံ့ဆော်ပေးပါတယ်။ ဒီဗဟိုဌာနတွေက ပျော်ရွှင်မှုနဲ့ စိတ်ကျေနပ်မှု ခံစားချက်တွေကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး၊ ဒီလိုအပြုသဘောဆောင်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို ထပ်ခါတလဲလဲ လုပ်ဆောင်ချင်စိတ် ဖြစ်လာအောင် အားပေးပါတယ်။
တစ်နည်းအားဖြင့် "ဦးနှောက်ရဲ့ ဆက်ဆံရေး လမ်းကြောင်းတွေ" (relationship circuits) ကို ပိုမိုခိုင်မာအောင် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ပေး (rewire) နေတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ (Lucas, 2013)
🍀 ကျေးဇူးသိရှိတန်ဖိုးထားခြင်းဟာ ဘာကြောင့် အရေးပါတာလဲ?
ကျွန်မတို့ လူသားတွေဟာ ကိုယ့်ရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေကို အသိအမှတ်ပြုခံရတာ၊ ကိုယ့်ကို တန်ဖိုးထားတာမျိုးကို ကြားရတဲ့အခါ ပိုမိုစိတ်အားတက်ကြွပြီး လုံခြုံမှု ခံစားရပါတယ်။ ဒီခံစားချက်တွေက ဆက်ဆံရေးတစ်ခုကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစေတဲ့အပြင် အပြန်အလှန်လေးစားမှုနဲ့ ယုံကြည်မှုကိုပါ တိုးပွားစေပါတယ်။
စိတ်ပညာရှင် Dr. Robert A. Emmons ကလည်း ကျေးဇူးသိရှိတန်ဖိုးထားခြင်း (gratitude) ဟာ လူသားတွေရဲ့ ပျော်ရွှင်မှု၊ စိတ်ချမ်းသာမှုနဲ့ ဆက်ဆံရေးခိုင်မာမှုတို့အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ အရာဖြစ်ကြောင်း သူရဲ့ သုတေသနတွေကနေ တင်ပြခဲ့ပါတယ်။ (Emmons, 2007)။
တစ်ခါတရံမှာ ရိုးရှင်းတဲ့ ကျေးဇူးတင်စကားလေးတစ်ခွန်းဟာ ကြီးမားတဲ့ နားလည်မှုလွဲမှားမှုတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်ပြီး၊ ရေခဲလို အေးစက်မာကျောနေတဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေကိုပါ ပြန်လည်နွေးထွေးသွားစေဖို့ အကူအညီဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
🌿 ဒါကို လက်တွေ့ဘဝထဲက လူမှုဆက်ဆံရေးတွေ၊ relationship တွေမှာဘယ်လိုအသုံးချမလဲ?
ကျေးဇူးသိတတ်ခြင်းဆိုတာ ခက်ခဲတဲ့အရာမဟုတ်ပါဘူး။ နေ့စဉ်ဘဝမှာ အလွယ်တကူ ပြုလုပ်နိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။
▪️ စကားလုံးတွေနဲ့ ဖော်ပြလို့ရနိုင်ပါတယ်။ ချစ်ခင်ရင်းနှီးတဲ့သူ၊ မိသားစုဝင်၊ ဒါမှမဟုတ် သူငယ်ချင်းတစ်ယောက်ရဲ့ ကူညီမှုအတွက် "အရမ်းကျေးဇူးတင်ပါတယ်" လို့ တိုက်ရိုက် နှုတ်ကနေ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုကြည့်နိုင်ပါတယ်။
▪️ လုပ်ရပ်တွေနဲ့ ပြသပေးနိုင်ပါတယ်။ အလုပ်များနေချိန်မှာ ကိုယ့်အစား ညစာချက်ပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူးတင်တဲ့အနေနဲ့ သူကြိုက်တဲ့ မုန့်လေးတစ်ခု ဝယ်သွားပေးတာမျိုး၊ စကားအများကြီးမပြောဘဲ သူဝါသနာပါတာလေးတွေအတွက် အချိန်ပေးပြီး လိုက်ပါဆောင်ရွက်ပေးတာမျိုး လုပ်ပေးပါ။
▪️ ရိုးရှင်းတဲ့ text မက်ဆေ့ချ်လေးတစ်စောင်နဲ့လည်း ထုတ်ဖော်ပြနိုင်ပါတယ်။ တစ်ခါတရံမှာ 'နင် ငါ့ဘဝထဲမှာ ရှိနေတာအတွက် ကျေးဇူးအများကြီးတင်တယ်' ဆိုတဲ့ စာတိုလေးတစ်စောင်ဟာ အများကြီး အဓိပ္ပာယ်ရှိနိုင်ပါတယ်။ အလုပ်မှာ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်နေတဲ့ အချိန် ကိုယ် ချစ်ခင်ရင်းနှီးရသူထံက ဒီလို စာမျိုးလေးမြင်လိုက်ရတာ ဘယ်လောက်ခွန်အားဖြစ်စေလိုက်မလဲ တွေးမြင်ကြည့်လို့ရနိုင်ပါတယ်။
အချုပ်အားဖြင့်ဆိုရရင်တော့ ကျေးဇူးတင်ခြင်း (Gratitude) ဟာ ရိုးသားတဲ့ စိတ်ခံစားမှုတစ်ခုဖြစ်သလို၊ ဦးနှောက်ထဲမှာပါ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေကို ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ အစွမ်းထက်တဲ့ ကိရိယာတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
🌱 ဒါကြောင့် ခိုင်မာတဲ့ ဆက်ဆံရေးကို တည်ဆောက်ချင်တယ်ဆိုရင် ဒီသေးငယ်တဲ့ လုပ်ရပ်လေးတွေကို ဂရုစိုက်ပြီး စတင်ကြည့်နိုင်ပါတယ်လို့ ပြောရင်း နိဂုံးချုပ်လိုက်ပါရစေ။
မေတ္တာဖြင့်
Andrea
(10-Sep-2025)
✅ လွတ်လပ်စွာ Share နိုင်ပါသည်။
⚠️ Copy ကူး၍ နာမည်ပြောင်းခြင်း ခွင့်မပြုပါ။
References:
Lucas, M., PhD. (2013). Rewire your brain for love: Creating Vibrant Relationships Using the Science of Mindfulness. Hay House, Inc.
Algoe, S. B., & Way, B. M. (2014). Evidence for a role of the oxytocin system, indexed by genetic variation in CD38, in the social bonding effects of expressed gratitude. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 9(12), 1855–1861. https://doi.org/10.1093/scan/nst182
Emmons, R. A. (2007). Thanks! How the new science of gratitude can make you happier. Houghton Mifflin Harcourt.