15/08/2025
ตำรับยาประสะไพล ตามหลักการแพทย์แผนไทย ยาตำรับประสะไพลประกอบด้วยตัวยารสร้อนฝาด เผ็ดร้อน และ ร้อนปร่า ทำให้ทั้งตำรับออกฤทธิ์ไปทางร้อน โดยมีตัวยารสฝาดช่วยสมาน คุมฤทธิ์ กำกับการทำงานของธาตุลม ทำให้มีการเคลื่อนไหวของธาตุลมดีขึ้น พอเหมาะและสมดุล สอดคล้องกับการวิจัยของไพลที่พบว่าทำให้กล้ามเนื้อเรียบลดการเกร็งตัว โดยการลดการสร้างสารพรอสตาแกลนดิน
จากการศึกษาเหง้าไพลที่เป็นตัวยาสำคัญ พบว่าในเหง้ามีสารออกฤทธิ์ต้านการอักเสบ หลายชนิดได้แก่ สาร D, สาร DMPBD [(E)-1-(3,4 dimethoxyphenyl) butadiene], สาร TMPBD [(E)-4-(2,4,5-trimethoxyphenyl) but-1,3-dien], สาร cassumunaquinones, และสารสีเหลืองที่พบมากในเหง้าไพล เช่น cassumunins และน้ำมันหอมระเหย มีฤทธิ์ต้านการอักเสบที่ดี นอกจากนี้พบว่า พืชอื่นๆ เช่น ขิงแห้ง พริกไทย ดีปลี เทียนดำ ว่านน้ำ หรือสาร curcuminoids จากขมิ้นอ้อย ก็มีรายงานฤทธิ์ต้านการอักเสบ โดยต้านการทำงานของเอนไซม์ COX-II (Cyclooxygenase II) ซึ่งทำให้ลดการอักเสบและลดอาการปวด
สรรพคุณ
ยาประสะไพลเป็นยาในบัญชียาสามัญประจำบ้าน และ บัญชียาหลักแห่งชาติ มีสรรพคุณ
1. ระดูมาไม่สม่ำเสมอหรือมาน้อยกว่าปกติ
2. บรรเทาอาการปวดประจำเดือน
3. ขับน้ำคาวปลาในหญิงหลังคลอดบุตร
ข้อห้ามใช้และข้อควรระวัง
เนื่องจากยานี้เป็นยาฤทธิ์ร้อน ซึ่งควรระมัดระวัง โดยเฉพาะผู้ที่มีประจำเดือนมาน้อยหรือมาไม่สม่ำเสมอ และต้องการใช้ยาเพื่อปรับประจำเดือนให้มาตามปกตินั้น ต้องระวังในกรณีที่ประจำเดือนไม่มาเนื่องจากตั้งครรภ์ ซึ่งอาจต้องตรวจสุขภาพเสียก่อน เพราะการใช้ยาจะทำให้เกิดอันตรายทั้งแม่และเด็กได้ นอกจากนี้ ยาประสะไพลยัง ห้ามใช้ในกรณีต่างๆ ดังต่อไปนี้
• ห้ามใช้ในหญิงตกเลือดหลังคลอด หญิงตั้งครรภ์ และผู้ที่มีไข้
• ห้ามรับประทานในหญิงที่มีระดูมากกว่าปกติ เพราะจะทําให้มีการขับระดูออกมามากขึ้น
• ควรระวังการใช้ยาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของตับ หรือไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได้
