19/12/2024
#ข้าวต้มมัด “เครื่องไทยทานถวายพระภิกษุ” และ “มรดกวัฒนธรรมที่เสี่ยงต่อการสูญหายปี ๒๕๕๗”
“ข้าวต้มมัด” เป็นขนมพื้นบ้านไทยโบราณและจัดอยู่ในเครื่องไทยทานถวายพระภิกษุในเทศกาลตักบาตรเทโว (วันออกพรรษา) รวมถึงวันเข้าพรรษา และนิยมทำกันทั่วทุกภาคของประเทศไทยและมีชื่อเรียกแตกต่างกันออกไป โดยมีส่วนประกอบและวิธีทำแตกต่างกันบ้างเล็กน้อย แต่ก็ยังคงเอกลักษณ์เด่นไว้ คือ ข้าวเหนียว กล้วยน้ำว้า น้ำตาล เกลือเล็กน้อย บ้างก็ใส่ถั่วดำและวัสดุที่ใช้ห่อ คือ ใบตอง (แต่ปัจจุบันไส้ที่อยู่ในข้าวต้มมัดก็มีการดัดแปลงเปลี่ยนไปบ้าง เช่น จากกล้วยน้ำว้าก็เป็นเผือก มันและถั่วเหลือง เป็นต้น)
ในวรรณกรรมล้านนาเรื่อง #ตำนานพระเจ้าเลียบโลก เล่ากันว่า…ในสมัยพุทธกาลชาวบ้านนิยมทำข้าวต้มมัดไปทำบุญตักบาตรเพราะสะดวก กินง่ายและเก็บไว้ได้นาน พระสงฆ์สามารถใช้เป็นเสบียงอาหารเวลาเดินทางไปเผยแพร่พระธรรมคำสอน
นอกจากนี้ยังมีตำนานที่เล่ากันอีกว่า “ข้าวต้มมัด” เป็นข้าวต้มที่พระอินทร์กับนางสนมกินด้วยกันเมื่อตอนที่มีความรักให้กัน แต่ต่อมาพระอินทร์เกิดจับได้ว่า...นางสนมมีชู้จึงโกรธมากและดลบันดาลให้ลูกของนางสนมที่เกิดกับชู้คลอดออกมาเป็นข้าวต้มมัด เมื่อถึงเวลาที่นางสนมคลอดบุตรอกมาก็กลายเป็นข้าวต้มมัดจริงๆ นางสนมก็เกิดความรังเกียจเดียดฉันท์ลูกของตัวเอง จึงนำลงมาทิ้งไว้ที่ป่าในโลกมนุษย์ แต่ตา-ยายคู่หนึ่งเดินเข้ามาในป่าก็มาเจอข้าวต้มมัดที่นางสนมมาทิ้งไว้ ลองแกะชิมดูแล้วว่าอร่อยก็เลยลองทำตาม จากนั้นจึงนำมาขายจนเป็นที่แพร่หลายมาจนถึงทุกวันนี้
นอกจากนี้กรมส่งเสริมวัฒนธรรม (สวธ.) ได้มีการประกาศขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ (เป็นมรดกเสี่ยงสูญหายของชาติ) ประจำปี ๒๕๕๗ ซึ่งในจำนวนนี้มีข้าวต้มมัดและเมี่ยงคำรวมอยู่ด้วย
"Khao Tom Mad" or Coconut Sticky Rice and Banana wrapped with Banana Leaf. (Thai: ข้าวต้มมัด)
"Khao Tom Mad" is an ancient Thai dessert and Thai people will bring it to offer to monks on the festival of the end of Buddhist lent day including Buddhist lent day, and it is popular in all regions of Thailand and each region has a different name.
"Khao Tom Mad" has slightly different ingredients and methods of making it but still maintains its distinctive identity which is sticky rice, cultivated banana, sugar and a little salt. Some people may add black beans and the material used for wrapping is banana leaves.
Note However, at present, the filling inside Khao Tom Mad has been modified, such as changing from cultivated banana to taro, sweet potato and soybean, etc.
In the Lanna literature, the legend of Phra Chao Liap Lok, it is said that during the time of the Buddha, villagers liked to make Khao Tom Mad to give to monks because it was convenient, easy to eat, and could be stored for a long time, and monks could use it as food when traveling to spread the Dharma teachings.
In addition, the Department of Thai Cultural Promotion has announced that Khao Tom Mad will be registered as a national cultural heritage (It is a heritage that is at risk of disappearing.) in 2014.
📌 บทความนี้เรียบเรียงและแปลโดยเพจ Thai Cuisine History #หากนำไปเผยแพร่ต่อกรุณาให้เครดิตและแนบลิ้งค์ของเพจด้วยนะคะ🙏❤️
💥 Credit: ขอบคุณภาพ “ข้าวต้มมัด” จากเว็บ th.theasianparent
อ้างอิงที่มา (Reference).
กรมส่งเสริมวัฒนธรรม. (2560). ความรู้และแนวปฏิบัติเกี่ยวกับธรรมชาติและจักรวาล.
กรุงเทพ ฯ : สถาบันวัฒนธรรมศึกษา กรมส่งเสริมวัฒนธรรม.
https://www.silpa-mag.com/culture/article_113008
++++++++++++++++++++
#ขนมไทย #ขนมไทยโบราณ #ข้าวต้มมัด
