19/08/2021
โควิด-19 กับระบบหายใจ
เป็นที่ทราบกันแล้วว่า เมื่อท่านใดติดเชื้อโควิด 19 ก็จะมีผลกระทบกับระบบหายใจโดยตรง ซึ่งเริ่มต้นจากระบบหายใจส่วนบน ตั้งแต่ผ่านจากทางจมูก เข้าไปถึงยังคอหอย ซึ่งอยู่เหนือกล่องเสียงขึ้นไปและถ้ายังสกัดเชื้อไวรัสตัวนี้ไม่ได้ เค้าก็จะเดินทางต่อไปยังระบบหายใจส่วนล่าง โดยผ่านไปถึงกล่องเสียง หลอดคอ หลอดลมใหญ่ จนถึง จุดเป้าหมายที่ไวรัสตัวนี้จะโจมตีคือ “ปอด” นั่นเอง
แต่ไม่ใช่ว่าทุกท่านที่ติดโควิดแล้วจะแสดงอาการออกมาทันที บางท่านก็ไม่มีอาการเลย มีอาการเล็กน้อย หรืออาการรุนแรงถึงขั้นปอดอักเสบ จนถึงแก่ชีวิตได้ เมื่อหายแล้วจะยังทิ้งรอยโรคไว้ เหลือเป็นพังผืด และแผลเป็นในปอด ทำให้สมรรถภาพปอดลดลง รู้สึกหายใจไม่เต็มปอด เหนื่อยง่าย
💥ปอดถูกทำลายได้อย่างไรจากเชื้อไวรัสโควิด 19
เชื้อก่อโรคโควิด-19 นั้นเข้าสู่ร่างกายโดยผ่านจมูกมาสู่ปอด ซึ่งแหล่งเก็บเชื้อนี้ก็คือปอดของมนุษย์นั่นเอง
ดังนั้นเมื่อติดโควิด-19 แล้วก็จะส่งผลกระทบในระบบทางเดินหายใจโดยตรง
ในระยะแรก ๆ ผู้ป่วยจะมีอาการเหมือนติดเชื้อไวรัสทั่วไป เช่น มีไข้ อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยเนื้อตัว แต่อาการทางระบบทางเดินหายใจยังไม่ค่อยเด่นชัดนัก แต่หากผ่านไปสักระยะหนึ่ง ประมาณวันที่ 3-4 ของการติดเชื้อ ผู้ป่วยจะเริ่มมีอาการไอ เหนื่อยหอบ แบบค่อยเป็นค่อยไป เมื่อผู้ป่วยได้รับการเอ็กซเรย์ปอด จะเริ่มเห็นความผิดปกติ พบฝ้าขาวเกิดขึ้นในปอดจากฟิล์มเอ็กซเรย์ ตรงนี้เป็นสิ่งที่ต้องกังวล เนื่องจากผู้ปวยจะเริ่มมีอาการอักเสบของปอดจนกลายเป็นปอดอักเสบในที่สุด
โดยทั่วไปแล้วลักษณะเฉพาะของคนที่เป็นโรคโควิด-19 นั้น ปอดอักเสบจะเกิดขึ้นมากกว่า 1 ตำแหน่ง โดยมักจะเกิดขึ้น 3-4 ตำแหน่ง และจะเป็นที่ปอดทั้ง 2 ข้าง ทั้งนี้หากในระยะนี้ทำการรักษาได้ทันท่วงที ให้ยาที่เหมาะสม ทั้งยาต้านไวรัส ยาเสตียรอยด์และยาอื่น ๆ ปอดจะค่อย ๆ ฟื้นตัวกลับไป จะมีอยู่ประมาณ 10% ที่จะเป็นปอดอักเสบรุนแรง และมีเพียงแค่ 1% เท่านั้นที่รุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต
💥ปัจจัยของการที่ปอดถูกทำลาย
เมื่อเกิดการติดเชื้อก่อโรคโควิด-19 จะเกิดปฏิกิริยา
ของร่างกายที่เกิดจากการอักเสบของปอด ทำให้มีพังผืดและแผลเป็นต่าง ๆ ในปอดตามมา ซึ่งจะมีมากน้อยแค่ไหน หรือสามารถฟื้นตัวหลังจากที่หายได้มากเท่าไหร่นั้นก็ขึ้นอยู่กับ
-ปริมาณของเชื้อหรือมีการติดเชื้อชนิดอื่นซ้ำซ้อนหรือไม่
-พื้นฐานของสุขภาพร่างกายหรือระบบการตอบสนองของภูมิคุ้มกันต่อเชื้อ
เป็นอย่างไร
-ความเร็วในการให้การรักษาอย่างทันท่วงที
💥สภาพของปอดหลังได้รับการรักษาจากโรคโควิด-19
เมื่อหายจากโรคโควิด-19 แล้ว การอักเสบของร่างกายอย่างรุนแรงจากเชื้อก่อโรคจะมีผลทำให้เกิดเป็นรอยโรคพวกแผลเป็น หรือพังผืดต่าง ๆในเนื้อปอด ทำให้เนื้อปอดขาดความยืดหยุ่น และแลกเปลี่ยนออกซิเจนได้ไม่ค่อยดีนัก หากตรวจวัดสมรรถภาพปอด จะพบว่าต่ำกว่าปกติ ซึ่งหากอยู่เฉย ๆ อาจไม่ค่อยรู้สึก แต่หากต้องออกไปออกกำลังกาย หรือทำกิจกรรมอะไรที่หนัก ๆ จะรู้สึกเหนื่อยง่ายกว่าปกติมาก
ในส่วนของการฟื้นตัวของปอดหลังจากโรคโควิด-19 จะแบ่งเป็น 2 ช่วง คือช่วงแรก เป็นช่วง 2 สัปดาห์แรกหลังหายจากโรค สิ่งที่จะพบคือ ยังพบฝ้าขาวที่ปอดในฟิล์มเอ็กซเรย์อยู่ แต่มีปริมาณเล็กน้อยเมื่อเทียบกับช่วงที่ติดเชื้อ และช่วงหลัง คือ ช่วงสัปดาห์ที่ 3-4 หลังจากที่หายจากโรค ร่างกายมีการฟื้นฟูกลับมาบ้างแล้ว แต่จะยังรู้สึกว่าร่างกายอ่อนเพลีย ไม่สดชื่น ไม่แข็งแรง ไม่กะปรี้กะเปร่า
💥การฟื้นฟูสมรรถภาพปอด ทำได้อย่างไร
ผู้ป่วยที่เพิ่งฟื้นตัวจากโรคโควิด-19 และมีอาการปอดอักเสบร่วมด้วย เนื้อปอดจะมีพังผืดและแผลเป็นเกิดขึ้น ในช่วงแรกระบบการหายใจและสมรรถภาพของปอดนั้นจะยังไม่เป็นปกติ ทั้งนี้สามารถฟื้นฟูสมรรถภาพปอดได้โดยให้มีการเคลื่อนไหวหรือขยับช่วงปอด เพื่อให้เนื้อปอดและถุงลม
ต่าง ๆ ค่อย ๆ ฟื้นฟูตัวเองกลับมามีความยืดหยุ่นมากขึ้น รวมถึงการออกกำลังกายเบา ๆ เพื่อที่จะสามารถทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้ดังเดิม ดังนี้
🔹การฝึกการหายใจ (Breathing Exercise)
การฝึกการหายใจนั้นจำเป็นในช่วง 2สัปดาห์แรกหลังการฟื้นตัว ทำได้โดยการออกแรงในการหายใจเข้าทางจมูกจนสุด แล้วควบคุมลมที่หายใจออกมาทางปากช้า ๆ หรือพูดคำว่า “อู” ยาว ๆ ช้า ๆ จนกระทั่งลมหมดปอด แล้วหายใจเข้าใหม่ให้เต็มปอดแล้วออกช้า ๆ เหมือนเดิม เนื่องจากพังผืดจะทำให้เนื้อปอดมีความแข็ง พังผืดที่แข็งเมื่อได้ขยับบ่อย ๆ ก็จะมีการยืดหยุ่นมากขึ้น ทำให้ elasticity หรือความยืดหยุ่นของเนื้อปอดค่อย ๆ ฟื้นตัวกลับมา
🔹การบริหารปอด
จำเป็นในช่วง 2 สัปดาห์แรกหลังการฟื้นตัวเช่นกัน เรียกว่าเป็นกลยุทธ์การฟื้นฟูสมรรถภาพปอดอย่างหนึ่งที่ได้ผลดี ทำได้โดยการใช้เครื่องมือทางการแพทย์ที่เรียกว่า Triflow โดยให้คนไข้ดูดลูกปิงปองที่มีทั้งหมด 3 ลูกใน 3ช่อง ซึ่งจะลอยขึ้นกี่ลูกก็ขึ้นอยู่กับปริมาณลมที่สูดเข้าไป ยิ่งสูดลมเข้าไปมาก ลูกปิงปองก็จะลอยขึ้นเยอะ การดูดลมเข้าปอดโดยใช้เครื่อง Triflow นั้นจึงถือเป็นเทคนิคการบริหารปอดรูปแบบหนึ่งที่ทำให้ปอดขยายเต็มที่ ช่วยให้ปอดมีความยืดหยุ่นมากขึ้น และค่อย ๆฟื้นตัวได้
🔹การออกกำลังกายเบา ๆ
สามารถทำได้ในสัปดาห์ที่ 3-4 เป็นต้นไปในช่วงนี้ร่างกายอาจจะยังมีอาการอ่อนเพลีย แต่ปอดอาจจะเริ่มฟื้นตัวบ้างแล้ว ดังนั้นจึงต้องมีการออกกำลังกาย มีการเคลื่อนไหวร่างกายมากขึ้น โดยอาจเริ่มจากการออกกำลังกาย
เบา ๆ เช่น การลุกเดินบ่อย ๆ ไม่อยู่เฉย พอร่างกายเริ่มชินแล้วค่อยขยับความหนักขึ้นไป อาจจะเดินให้ไวขึ้น หรือวิ่ง jogging เบา ๆ ได้เช่นกัน
อย่างไรก็ตาม การฟื้นฟูสมรรถภาพปอดนั้น นอกจากการฝึกการหายใจ การบริหารปอดโดยใช้ Triflow และการออกกำลังกายเบา ๆ แล้ว สิ่งที่จำเป็นและควรปฏิบัติตามเป็นประจำสม่ำเสมอเมื่ออยู่ในช่วงฟื้นตัวนั้นก็คือ
-การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์
-การพักผ่อนให้เพียงพอ
-หลีกเลี่ยงการสูดควันบุหรี่ และมลพิษต่าง ๆ
เมื่อทำได้อย่างนี้แล้ว สุขภาพปอดก็จะดีขึ้น ภูมิคุ้มกันของร่างกายก็แข็งแรงขึ้น และสามารถกลับไปทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้ปกติโดยเร็วที่สุด
แอดมินขอให้กำลังใจทุกท่านที่ติดเชื้อโควิด-19 และขอให้รักษาให้หายเป็นปกติโดยเร็ววัน
ส่วนผู้ที่รักษาหายแล้ว อย่าลืมปฏิบัติตัวตามคำแนะนำด้วยนะคะ เพื่อฟื้นฟูปอด และร่างกายให้ฟื้นโดยเร็วและกลับมาแข็งแรงเหมือนเดิมค่ะ
ด้วยความปรารถนาดีจากผลิตภัณฑ์ดีพอต (D-POT) ดีต่อปอด สู้สู้ค่ะ
