26/11/2025
การใช้ยา Doxycycline ป้องกันการติดเชื้อโรคฉี่หนู ในสภาวะอุทกภัย ....
"โรคฉี่หนู" (Leptospirosis) ที่มักระบาดในช่วงน้ำท่วมแบบนี้.... วันนี้เภฯ เลยขอหยิบเอางานวิจัยที่น่าสนใจและเป็นประโยชน์มากๆ มาเล่าให้ฟังค่ะ
📖 งานวิจัยนี้มีชื่อว่า "Single dosage of doxycycline for prophylaxis against leptospiral infection and leptospirosis during urban flooding in southern Thailand: A non-randomized controlled trial" (หรือแปลไทยง่ายๆ ว่า "การใช้ยา Doxycycline ขนาดเดียวเพื่อป้องกันการติดเชื้อเลปโตสไปราและโรคฉี่หนูในช่วงน้ำท่วมเมืองในภาคใต้ของประเทศไทย") ซึ่งเป็นงานวิจัยที่จัดทำโดยคุณ Sarunyou Chusri และคณะ เนื้อหาของงานวิจัยนี้เกี่ยวข้องโดยตรงกับสถานการณ์ที่พี่น้องชาวใต้กำลังเผชิญอยู่ตอนนี้เลยค่ะ
🐀ที่มาของการศึกษา:
อย่างที่เราทราบกันดีว่าช่วงน้ำท่วม โดยเฉพาะในเขตเมืองที่มีน้ำท่วมขัง เป็นช่วงที่มีความเสี่ยงสูงมากต่อการระบาดของโรคฉี่หนู ซึ่งเกิดจากเชื้อแบคทีเรียที่ปนเปื้อนมากับฉี่ของสัตว์ต่างๆ ทีมวิจัยจึงสนใจศึกษาหาวิธีป้องกันที่ "ทำได้จริงและมีประสิทธิภาพ" ในสถานการณ์ฉุกเฉินแบบนี้ โดยมุ่งเป้าไปที่การใช้ยาปฏิชีวนะ Doxycycline ซึ่งเป็นยาที่หาได้ง่ายและราคาไม่แพง มาใช้ในการป้องกันโรคค่ะ
🧪วิธีการศึกษาวิจัย:
งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาแบบ Non-randomized controlled trial ค่ะ โดยทีมวิจัยได้ลงพื้นที่ในช่วงที่เกิดน้ำท่วมในเขตเมืองทางภาคใต้ และเชิญชวนผู้ที่มีความเสี่ยงต้องสัมผัสพื้นที่น้ำท่วมขัง (เช่น ประชาชนทั่วไป อาสาสมัคร กู้ภัย) มาเข้าร่วมการศึกษา โดยแบ่งผู้เข้าร่วมออกเป็นกลุ่มที่ได้รับยา Doxycycline ขนาดเดียว (Single Dosage) เพื่อป้องกัน และกลุ่มควบคุมที่ไม่ได้รับยา จากนั้นก็ทำการติดตามผลการติดเชื้อและอาการป่วยของทั้งสองกลุ่ม เพื่อเปรียบเทียบประสิทธิภาพกันค่ะ
🦠ผลการศึกษา:
ในกลุ่มผู้ประสบภัยที่มีความเสี่ยงสูง โดยเฉพาะผู้ที่มีบาดแผลฉีกขาด พบว่าประสิทธิผลในการป้องกันของ Doxycycline สูงขึ้นอย่างมาก โดยมีประสิทธิผลในการป้องกันการติดเชื้ออยู่ที่ 92.0% (95% CI: 81.2%–96.6%) และมีประสิทธิผลในการป้องกันการเป็นโรค Leptospirosis สูงถึง 95.6% (95% CI: 78.2%–99.3%) นอกจากนี้ ในกลุ่มที่สัมผัสกับน้ำท่วมไม่เกิน 3 ชั่วโมงต่อวัน ก็พบประสิทธิผลในการป้องกันการติดเชื้อที่ 89.2%
🌊สรุปผลการศึกษา :
จากผลการศึกษา สรุปได้ว่า Doxycycline ขนาด 200 มก. เพียงครั้งเดียว อาจมีประสิทธิผลในการป้องกันโรค Leptospirosis ในกลุ่มผู้ประสบภัยน้ำท่วมที่มีบาดแผลฉีกขาด หลังจากสัมผัสกับน้ำท่วมมาไม่นาน ผู้ป่วยส่วนใหญ่ได้รับยาป้องกันภายในค่ามัธยฐาน 1.2 วัน หลังน้ำท่วม ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่สำคัญที่ยาจะสามารถยับยั้งเชื้อได้ก่อนที่ระยะฟักตัวจะสิ้นสุดลง (ระยะฟักตัวคือ 5 ถึง 14 วัน) อย่างไรก็ตาม ควรตระหนักถึงข้อจำกัดของยา เนื่องจาก Doxycycline มีค่าครึ่งชีวิตในพลาสมาสั้น (16–18 ชั่วโมง) การให้ยาเพียงครั้งเดียวจึงอาจไม่เหมาะสมหากผู้ประสบภัยยังต้องสัมผัสกับน้ำท่วมซ้ำ ๆ อาการไม่พึงประสงค์ที่พบส่วนใหญ่คืออาการทางเดินอาหาร (เช่น คลื่นไส้/อาเจียน) ซึ่งไม่นำไปสู่การเป็นโรค ดังนั้น แพทย์และเภสัชกรควรพิจารณาให้ Doxycycline เป็นยาป้องกันในกลุ่มผู้ประสบภัยที่มีความเสี่ยงสูง โดยเฉพาะผู้ที่มีบาดแผลรุนแรงและสัมผัสกับน้ำท่วม
......................................
💊ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับยา Doxycycline ที่ควรรู้ 💊
กลไกการออกฤทธิ์: Doxycycline เป็นยาปฏิชีวนะในกลุ่ม Tetracyclines ค่ะ กลไกหลักๆ คือ ยาจะเข้าไปยับยั้งการสร้างโปรตีนของเชื้อแบคทีเรีย ทำให้เชื้อไม่สามารถเจริญเติบโตและเพิ่มจำนวนได้ ในกรณีของโรคฉี่หนู ยาก็จะไปยับยั้งเชื้อ Leptospira ที่ก่อโรคนั่นเองค่ะ
🚨ข้อควรระวังในการใช้ยา:
- ควรรับประทานยาหลังอาหารทันที และดื่มน้ำตามมากๆ เพื่อลดการระคายเคืองกระเพาะอาหารและหลอดอาหาร
- หลีกเลี่ยงการนอนราบทันทีหลังทานยา ควรนั่งหรือยืนตัวตรงอย่างน้อย 30 นาที - 1 ชั่วโมง
- ยาอาจทำให้ผิวหนังไวต่อแสงแดดมากขึ้น ควรหลีกเลี่ยงการตากแดดจัดๆ หรือทาครีมกันแดดป้องกัน
- หลีกเลี่ยงการทานยาพร้อมกับนม, โยเกิร์ต, แคลเซียม, ธาตุเหล็ก, ยาลดกรด เพราะจะทำให้ยาดูดซึมได้น้อยลง ควรทานห่างกันอย่างน้อย 2 ชั่วโมง
🚫ห้ามใช้ยาในกลุ่ม:
- ผู้ที่แพ้ยากลุ่ม Tetracyclines
- เด็กอายุต่ำกว่า 8 ปี (เพราะยาอาจสะสมในกระดูกและฟัน ทำให้ฟันเหลืองถาวรและกระดูกเจริญเติบโตช้าได้)
- สตรีมีครรภ์ (โดยเฉพาะช่วงครึ่งหลังของการตั้งครรภ์) และสตรีให้นมบุตร
................................
✅ดังนั้น แม้ว่าผลการศึกษาจะน่าสนใจ แต่การใช้ยา Doxycycline ก็ยังมีข้อควรระวังและข้อห้ามใช้อยู่ พี่น้องชาวใต้หรือาสาสมัครท่านใดที่จำเป็นต้องลุยน้ำ หรือมีความเสี่ยงในช่วงนี้ เภฯ แนะนำให้ ปรึกษาเภสัชกรใกล้บ้าน หรือหน่วยแพทย์เคลื่อนที่ เพื่อประเมินความเหมาะสมและรับคำแนะนำการใช้ยาที่ถูกต้องก่อนเสมอนะคะ ดูแลตัวเองดีๆ ป้องกันไว้ก่อนปลอดภัยที่สุดค่ะ เภฯ ขอส่งกำลังใจให้ทุกคนปลอดภัยและผ่านพ้นวิกฤตนี้ไปได้โดยเร็วนะคะ 💖🙏
#น้ำท่วมภาคใต้ #โรคฉี่หนู #เภสัชแม่ลูกอ่อน #ส่งกำลังใจให้ภาคใต้ #สาระสุขภาพ #งานวิจัยน่ารู้ #ทีมวิจัยไทย #การใช้ยาอย่างปลอดภัย
Credit เพจ เภสัชแม่ลูกอ่อน 🩷
