04/05/2022
สาเหตุของอาการข้อเข่าเสื่อมและวิธีการรักษา
ทำความรู้จักภาวะข้อเข่าเสื่อม
โรคข้อเข่าอักเสบที่เป็นผลมาจากข้อเข่าเสื่อมเป็นอีกหนึ่งปัญหาที่พบบ่อยในผู้สูงวัย ซึ่งเกิดขึ้นจากการที่กระดูกอ่อนผิวข้อที่เป็นเหมือนเบาะรองรับน้ำหนักในข้อได้สูญเสียคุณสมบัติและเกิดการยุบตัวและมีความยืดหยุ่นน้อยลง ด้วยเหตุนี้ กระดูกข้อต่อจึงเกิดการเสียดสีกันขณะเคลื่อนไหวจนเกิดการสึกกร่อน ผิวข้อบางลง ไม่เรียบ และอาจมีเสียงดังในข้อ รวมถึงมีอาการเจ็บปวดเมื่อใช้งานข้อเข่าหรือเมื่อเคลื่อนไหว ถ้าหากปล่อยไว้โดยไม่รักษาหรือได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ก็อาจเกิดอาการข้อเข่าอักเสบรุนแรงจนมีน้ำที่ด้อยคุณภาพมากขึ้นในข้อเข่า ซึ่งทำให้เกิดอาการข้อเข่าเสื่อมได้ง่ายขึ้น นอกจากนี้ ภาวะข้อเข่าเสื่อมยังอาจส่งผลให้ข้อเข่าผิดรูปได้เนื่องจากข้อเข่าผ่านการใช้งานมาเป็นเวลานานหรือผ่านการใช้งานอย่างหนัก เช่น ผู้สูงอายุ นักกีฬาบางประเภท หรือผู้ที่เคยประสบอุบัติเหตุบริเวณข้อเข่า ซึ่งจะทำให้ข้อเข่าเสื่อมเร็วกว่าคนปกติได้
ปัจจัยสำคัญที่นำไปสู่อาการข้อเข่าอักเสบและข้อเข่าเสื่อม
หากดูจากพฤติกรรมการใช้ชีวิต อาการข้อเข่าอักเสบและข้อเข่าเสื่อมสามารถเกิดขึ้นด้วยสาเหตุดังต่อไปนี้
พฤติกรรมการใช้งานข้อเข่าที่ไม่ถูกต้อง เช่น ใช้งานข้อเข่าอย่างหนักและต่อเนื่อง หรือใช้งานเข่าที่ไม่เหมาะสม เช่น นั่งงอเข่านาน ๆ นั่งยอง ๆ นั่งขัดสมาธิ หรือนั่งพับเพียบนาน ๆ จนทำให้เกิดแรงกดบริเวณข้อเข่า
น้ำหนักตัวที่ไม่เหมาะสม ยิ่งน้ำหนักตัวมากก็จะมีแรงกดที่ข้อเข่าสูง โดยเฉพาะเวลานั่งงอเข่ามากกว่า 90 องศา ดังนั้น ผู้ที่มีน้ำหนักตัวมากจึงเสี่ยงต่อการเกิดอาการข้อเข่าอักเสบและข้อเข่าเสื่อมมากกว่าคนทั่วไป
โครงสร้างพยุงข้อเข่า เช่น กล้ามเนื้อ เส้นเอ็น เสียสภาพไป ซึ่งอาจเป็นได้จากการขาดการบริหารร่างกายให้ดีก่อนทำกิจกรรมต่าง ๆ หรือการใช้งานที่ไม่เหมาะสมและผิดท่า
มีประวัติเคยได้รับอุบัติเหตุบริเวณข้อเข่า รวมถึงได้รับบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา เช่น หมอนรองกระดูกเข่าฉีกขาด
อายุที่มากขึ้นทำให้ความสามารถในการซ่อมแซมตัวเองของผิวข้อกระดูกอ่อนลดลง ทำให้เกิดภาวะข้อเข่าเสื่อมและข้อเข่าอักเสบง่ายขึ้น
นอกจากสาเหตุในด้านพฤติกรรมแล้ว ปัจจัยเสี่ยงที่แฝงตัวอยู่ในพันธุกรรมก็สามารถทำให้เกิดโรคข้อเข่าอักเสบและข้อเข่าเสื่อมได้เช่นกัน โดยปัจจัยดังกล่าวประกอบไปด้วย
ความผิดปกติทางพันธุกรรมหรือโรคประจำตัวเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดโรคข้อเข่าเสื่อม เช่น SLE รูมาตอยด์ หรือโรคเลือดบางชนิด
น้ำหนักตัวที่มากจากกรรมพันธุ์ทำให้เข่ารับน้ำหนักมากขึ้น จนข้อเข่าอักเสบและข้อเข่าเสื่อม
เพศหญิงที่มีอายุมากกว่า 50 ปีขึ้นไป มีโอกาสที่จะเกิดข้อเข่าเสื่อมมากกว่าเพศชาย
อาการของภาวะข้อเข่าเสื่อมและข้อเข่าอักเสบ
อาการที่เป็นสัญญาณที่บ่งบอกถึงโรคข้อเข่าเสื่อมหรือข้อเข่าอักเสบ มีดังนี้
ปวดเข่าเมื่อเคลื่อนไหวหรือใช้งาน โดยเฉพาะตอนลุกขึ้นหรือคุกเข่า
ข้อเข่าติดขัดเมื่อลุก นั่ง หรือเดินขึ้นลงบันได
มีเสียงดังที่ข้อเวลาเคลื่อนไหว
ข้อเข่าบวมกว่าปกติ
ข้อเข่าโก่งงอ ผิดรูป
ข้อเข่ายึดติดไม่สามารถเหยียดหรืองอขาได้สุดเหมือนเดิม
วิธีรักษาภาวะข้อเข่าเสื่อมและข้อเข่าอักเสบ
การรักษาข้อเข่าเสื่อมสามารถทำได้หลายวิธีขึ้นอยู่กับการวินิจฉัยของแพทย์ โดยแนวทางการรักษาแบ่งออกเป็น 4 วิธี ดังนี้
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เช่น ลดน้ำหนัก หลีกเลี่ยงการยกของหนัก หลีกเลี่ยงการนั่งพับเพียบ นั่งขัดสมาธิหรือนั่งงอเข่าที่มากกว่า 90 องศาเป็นเวลานาน รวมถึงใช้อุปกรณ์ช่วยพยุงข้อเข่าเพื่อแบ่งเบาภาระการทำงานของข้อเข่า ร่วมกับการกายภาพบำบัด
ยา เช่น ยาลดปวดเพื่อลดอาการข้อเข่าอักเสบและข้อเข่าเสื่อม ทั้งในรูปแบบการรับประทานและฉีด
การฉีดสารน้ำหล่อลื่นผิวข้อเข่า
การผ่าตัดเปลี่ยนผิวข้อเข่าเทียม ซึ่งมีทั้งการผ่าตัดด้วยคอมพิวเตอร์ การผ่าตัดเปลี่ยนผิวข้อเข่าเทียมบางส่วน (UKA),การผ่าตัดแบบทะนุถนอมแผลเล็กเจ็บน้อยฟื้นตัวเร็ว, การผ่าตัดเปลี่ยนผิวข้อเข่าเทัยม ชนิดเคลื่อนไหวได้ และเก็บเอ็นไขว้หลังในข้อเข่า
