07/09/2025
มาออกกำลังกายกันน้าาา
ออกกำลังกายคืนสมองซีรีเบลลัมให้กลับมาเจ๋งเหมือนเดิมสมัยวัยรุ่นกันเถอะค่ะ
สมองซีรีเบลลัม = เจ้าพ่อแห่งการทรงตัว การประสานกล้ามเนื้อ และการจำทักษะใหม่ ๆ แต่ยิ่งอายุมากขึ้น โดยเฉพาะเจอสุราบ่อย ๆ มันยิ่งเสื่อมไวขึ้น…
ซึ่งการออกกำลังกาย (อีกแล้ว) ช่วยฟื้นฟูสมองนี้ได้
ในภาพจะมีสมอง 2 ส่วนนะคะ คือแท่งทางซ้าย = ก้านสมอง และ ก้อนทางขวา = ซีรีเบลลัม ซึ่งจะพูดในวันนี้
อันที่จริง มีชื่อไทยนะคะ จะเรียกว่า ‘สมองน้อย’ (Cerebellum) แต่เราขอเรียกทับศัพท์ว่า ซีรีเบลลัม ละกัน
สมองส่วนนี้เป็นเหมือน ‘ผู้วางแผนกล้ามเนื้อ’ เป็นผู้ที่มองภาพรวมของร่างกาย แล้วส่ง ‘การปรับ’ ผ่านไปยังสมองส่วนที่ต่อกับกล้ามเนื้อโดยตรงอีกที เรียกได้ว่าที่ทุกวันนี้เราเคลื่อนไหวได้แม่นยำ ทรงตัวได้ คล่องทุกลำดับการเคลื่อนที่ เป็นเพราะน้องซีรีเบลลัมเลย ตั้งแต่…
1️⃣ ช่วยการทรงตัว: รวมข้อมูลทุกทิศ แล้วสั่งให้กล้ามเนื้อคอ-หลัง-ขา หดคลายพอเหมาะ ทำให้ยืน 2 ขาได้โดยไม่ล้ม
2️⃣ ประสานกล้ามเนื้อ: ทำหน้าที่เหมือน conductor กำหนดแรงและลำดับของกล้ามเนื้อมัดต่าง ๆ ให้เคลื่อนไหวแม่นยำ
3️⃣ จดจำทักษะ: สร้างความจำเชิงทักษะ เช่น ขับรถ ว่ายน้ำ ทำได้อัตโนมัติโดยไม่ต้องคิดละเอียด
แต่เมื่อเวลาผ่านไป สังเกตว่าเราจะเริ่มทำ ‘กิจกรรมต่างๆ’ ยากขึ้นแล้ว ไม่เหมือนตอนสมัยตอนอายุน้อยๆ เลย สาเหตุส่วนหนึ่งก็เพราะอายุที่มากขึ้นนี่แหละ เริ่มมีการแตกแขนงของเซลล์ประสาทลดลง
ยิ่งถ้าดื่มสุรา แอลกอฮอล์จะถูกตับเปลี่ยนเป็นพิษ acetaldehyde ซึ่งสามารถเล่นงานใจกลางซีรีเบลลัม (Purkinje cell) ได้เลย รวมทั้งถ้าดื่มเยอะและดื่มเรื้อรัง มักจะมีการขาดวิตามิน B1 ยิ่งทำให้เซลล์ประสาทฝ่อไวมาก เพราะ B1 ช่วยในกระบวนการเผาผลาญสารอาหารเป็น ATP
ผลลัพธ์น่ากลัวมากค่ะ มันไม่ได้ทำให้แค่คุณเรียนรู้ทักษะใหม่ๆ ยาก หรือทำการเคลื่อนไหวที่ซับซ้อนยากขึ้นเท่านั้น แต่การประสาทงานกล้ามเนื้อที่ไม่ดี, การทรงตัวที่ตอบสนองได้แย่ จะทำให้เสี่ยงต่อล้ม การเกิดอุบัติเหตุ ยิ่งอายุมาก ยิ่งเห็นได้ชัดมากค่ะว่า คนที่ซีรีเบลลัมไม่ค่อยดี (นั่งๆ นอนๆ ไม่ค่อยขยับ) จะล้มง่ายมาก และเมื่อเข้าสู่ขั้นตอนการล้ม ก็ไม่มี reflex มาปรับ balance เพื่อป้องกันการล้มได้
แน่นอนค่ะ ทางออกก็คือการออกกำลังกายอีกแล้ววววววว
เพราะการออกกำลังกายทำให้
1️⃣ กล้ามเนื้อปลดปล่อยฮอร์โมน Lactate และ Irisin ร่วมกับเลือดที่ไหลแรงกระตุ้นผนังหลอดเลือด → เร่งสมองสร้างสารงอกใยประสาท (BDNF) → ฟื้นฟูซีรีเบลลัม
2️⃣ ขณะกำลังออกกำลังกาย จะมีสารอนุมูลอิสระผลิตมากขึ้นในแต่ละเซลล์ → แต่นั่นไม่ใช่ผลเสียอะไร เพราะมันขึ้นแป๊บเดียว แถมสารอนุมูลอิสระชั่วคราวอันนี้แหละ ช่วยให้เซลล์ประสาทสร้างสารต้านอนุมูลอิสระได้ (SOD, GSH) คอยดูแลเซลล์
3️⃣ กล้ามเนื้อปล่อย IL-6 กระตุ้นให้เม็ดเลือดขาวสายห้ามทัพ (Treg) มีมากขึ้น คอยลดการอักเสบภาพรวม
ซึ่งรูปแบบของการออกกำลังกายที่มีข้อมูลมากที่สุดคือ แบบแอโรบิก ในระดับปานกางขึ้นไป แต่อย่าหนักมาก, การออกอื่นๆ เช่น ฝึกบาลานซ์ หรือเล่นกีฬาไปเลย ก็จะช่วยเรื่อง motor learning ด้วย
ดังนั้นออกกำลังกายคือยาวิเศษ
ที่ช่วยแทบทุกอวัยวะ รวมถึงน้องซีรีเบลลัมผู้ปิดทองหลังพระนี้ด้วยค่ะ
