09/03/2025
🗺️สรุปแผนผังสมองจุดที่เสียหายจากโรคซึมเศร้า พร้อมกับแสดงให้เห็นด้วยค่ะว่า จุดนั้นใช้สารสื่อประสาทอะไร
สมองไม่ใช่ถังใส่สารสื่อประสาทว่าอะไรสูงอะไรต่ำ แต่สมองคือถนนที่ยั้วเยี้ยดั่งถนนกรุงเทพ แต่ละถนนใช้สารสื่อประสาทไม่เหมือนกันค่ะ
และนี่คือตำแหน่งมีการเสียหายในโรคซึมเศร้า และจะกลับมาถ้าได้รับการรักษา ไล่จากซ้ายไปขวาตามภาพ
1️⃣ PFC (Prefrontal cortex) - สมองส่วนตรรกะ ตัดสินใจ ยับยั้งยั่งชั่งใจ
สารประสาทที่ต่ำลง: Serotonin(S), Noradrenaline(N) , Dopamine(D)
ผล: เสียความสามารถในการจดจ่อ, รู้สึกไร้กำลังในการทำอะไร, อารมณ์เศร้า, รู้สึกไร้ค่า อยากติดสินใจจบชีวิต
____________________
2️⃣ BF - Basal forebrain: ประสานงานช่วยเรื่องการจดจ่อ, การเรียนรูั, ตื่นตัว, อารมณ์
สารประสาทที่ต่ำลง: N, S, D, Acetylcholine (จุดเด่นของตำแหน่งนี้)
ผล: เสริมจุดอื่น - ความจำแย่ลง, จดจ่อน้อยลง, ความกระฉับกระเฉงลดลง
____________________
3️⃣ S (Striatum) + NA (Nucleus accumbens) - ศูนย์ความสนใจ และความสุขจากทำสิ่งที่ชอบ
สารประสาทที่ต่ำลง: S, D (Dopamine เป็นตัวหลัก)
ผล: ตัวหลักในการเกิดภาวะสิ้นยินดี (Anhedonia), เลิกสนใจสิ่งที่ชอบทำ (Loss of interest), รู้สึกอ่อนเพลีย กำลังเชิงกายภาพลดลงจริงๆ
____________________
4️⃣ A - Amygdala - ศูนย์แปลผล/รับรู้เรื่องอารมณ์ โดยเฉพาะอารมณ์เชิงลบ
สารประสาทที่ต่ำลง: N, S, D
ผล: ตัวหลักในการเกิดอารมณ์เศร้า (Depressive mood), รู้สึกไร้ค่า, เพิ่มความรู้สึกอยากปลิดชีพตัวเอง
____________________
5️⃣ H - Hypothalamus: ดูแลเรื่องสัญชาตญาณ การหิว/อิ่ม, หลับตื่น
สารประสาทที่ต่ำลง: N, S, D
ผล: ตัวหลักในการเกิดการนอนไม่หลับ หรือหลับมากขึ้น, ทำให้หิวมากขึ้น (มักมาตอนอาการคงที่), หิวน้อยลงจนไม่อยากกินอะไร (ช่วงกำเริบรุนแรง)
____________________
6️⃣ T - Thalamus: ศูนย์ประสานงานวงจรทั้งสมอง
สารประสาทที่ต่ำลง: N, S, D
ผล: เสริมความรุนแรงส่วนอื่นๆ
____________________
7️⃣ NT - Neurotransmitter center: ศูนย์วงจรระบบเซลล์ประสาทที่สร้างสารสื่อประสาทจำเพาะ เช่น
ศูนย์ Serotonin (Raphe nucleus)
ศูนย์ Noradrenaline (Locus ceruleus)
ศูนย์ Dopamine (Ventral tegmentum area)
ผล: เสริมอาการข้ออื่นๆ หรืออาจจะมองเป็นต้นตอของอาการในข้ออื่นก็ได้ค่ะ เพราะจริงๆ มันเป็นจุดต้นกำเนิดของเซลล์ประสาท ให้ใยประสาทไปกระตุ้นส่วนข้างบนหลายจุด
____________________
8️⃣ C - Cerebellum: ศูนย์ปนะสานงานการเคลือนไหว
สารประสาทที่ต่ำลง: N, S
ผล: อาการอ่อนล้า ไม่มีแรงในการทำอะไร
____________________
ดังนั้นโรคซึมเศร้า มันไม่ใช่แค่อารมณ์เศร้า แต่หลายจุดในสมองนั้นพังจริง เซลล์ประสาทแต่ละจุด สร้างสารสื่อประสาทได้น้อยลง อาการเลยเกิดสารพัด
แต่แต่ละคนเกิดแต่ละจุดไม่เท่ากันค่ะ ที่เหมือนกันคือ หากรักษาบริหารสุขภาพจิตโดยนักจิตบำบัด และกินยาสม่ำเสมอ เซลล์ประสาทจะกลับมาแตกแขนงใหม่ และทำงานได้เหมือนเดิม
เป็นกำลังใจให้ค่ะ
