02/12/2025
PROWL Studies
งานวิจัยความภาคภูมิใจ 1 และ 2
(เวลาออกเสียงชื่อย่อคล้ายกับคำว่า Proud)
อาการและความพึงพอใจของคนไข้หลังทำ LASIK
Symptoms and Satisfaction of Patients in the Patient-Reported Outcomes With Lasir In Situ Keratomiluesis (PROWL) Studies
ตีพิมพ์ใน JAMA Ophthalmology ปี 2016
ยาวนะ เตือนแล้ว
อยากอ่านสั้น ข้ามไปอ่านตรงสรุปเลยก็ได้
ที่มาคือ ในยุคที่ LASIK เริ่มเป็นที่รู้จัก มีงานวิจัยออกมาแล้วว่า ผลการรักษาดีและปลอดภัย แต่ก็มีคนไข้ที่ทำไปบอกว่าตาแห้ง ไหนจะเรื่องการมองเห็น glare/halo หลังผ่าตัดเลสิกเพิ่มขึ้น และก็มีคนที่ไม่พึงพอใจกับผลการรักษา
เลยเป็นที่มาของงานวิจัยที่อยากศึกษาประสบการณ์ของคนไข้ ตอบคำถามเรื่องนี้ เลยมี PROWL study ออกมา
จริงๆแล้ว เป้าหมายของงานวิจัยคือเพื่อ ประเมินคุณภาพของแบบสอบถาม แต่ก็เอาคำตอบที่ได้จากคนไข้มารายงานด้วยเลย
ลักษณะของงานวิจัย
เป็นงานวิจัยแยก 2 ชื่อ คือ PROWL-1 และ PROWL-2 เก็บข้อมูลระหว่าง กันยายน 2011 ถึง มิถุนายน 2014
PROWL-1 เก็บข้อมูลจาก ศูนย์แพทย์ของทหารแห่งเดียว จำนวนคนไข้ 262 คน เก็บข้อมูลที่ก่อนและหลังผ่าตัด 1, 3 และ 6 เดือน
PROWL-2 เก็บข้อมูลจาก รพ เอกชน และโรงเรียนแพทย์ รวม 5 แห่ง จำนวนคนไข้ 312 คน เก็บข้อมูลก่อนและหลังผ่าตัดที่ 1 และ 3 เดือน
(สังเกตได้ว่าจำนวนคนไข้ไม่มาก และระยะเวลาตรวจติดตามสั้นเพียง 6 เดือน)
คนไข้เข้ารับการรักษา และตรวจผ่าตัด LASIK ตามปกติของ center นั้นๆ
หลังผ่าตัดตอบแบบสอบถาม online ในหัวข้อต่างๆ
- เรื่อง visual symptoms มีคำอธิบายและรูปให้เพื่อให้คะแนนว่าความรุนแรงเป็นขนาดไหน เอาคำตอบมาแปลงเป็นคะแนน
- อาการตาแห้ง ใช้แบบสอบถามมาตรฐานของ OSDI การประเมิน
- ความพึงพอใจ มี 6 ระดับ ตั้งแต่ พอใจสุดๆ ไปจนถึง ไม่พอใจสุดๆ
งานวิจัยนี้ถูกอ้างถึงในวงการผ่าตัดแก้ไขสายตาบ่อยๆ
ข้อมูลที่ได้จากงานวิจัยนี้ คือ ผลของ LASIK ในแง่ของ
1 ความถี่ของอาการผิดปกติทางการมองเห็นที่คนไข้เจอ (visual symptom)
2 อาการตาแห้ง (ocular symptoms)
3 ความพึงพอใจของคนไข้ (satisfaction)
ส่วนวิธีผ่าตัด LASIK
- ผ่าตัดด้วยวิธี femto LASIK; 100%ของคนไข้ใน PROWL-1 และ 98% ของคนไข้ใน PROWL-2
- Excimer laser profile; 45% ของคนไข้ใน PROWL-1 และ 33% ของคนไข้ใน PROWL-2 ใช้ Wavefront-guided excimer laser ablation ที่เหลือใช้ standardized aspheric ablation algorithm
3% ใช้วิธียิงเลเซอร์ excimer laser แบบดั้งเดิม (conventional)
(สังเกตได้ว่าตั้งแต่ยุคปี 2010 ก็ไม่ค่อยใช้ excimer laser profile แบบดั้งเดิมแล้ว)
>
มาตอบเป็นเป้าหมายของงานวิจัยทีละข้อ
1 ความถี่ของอาการผิดปกติทางการมองเห็นที่คนไข้เจอ (visual symptom)
ความผิดปกติของการมองเห็น (visual symptoms) หมายรวมถึง 4 อย่าง ได้แก่ การมองเห็นภาพซ้อน (double images) แสงฟุ้งรอบดวงไฟ (glare) แสงเป็นวงรอบดวงไฟ (halo) แสงแตกออกเป็นแฉก (starburst)
ที่ระยะเวลาตรวจติดตามหลังผ่าตัด 3 เดือน
PROWL-1 คนไข้ที่บอกในคลินิกว่ามีอาการ 8% ส่วนตอบในแบบสอบถามบอกว่ามีอาการ 50%
PROWL-2 คนไข้ที่บอกในคลินิกว่ามีอาการ 7% ส่วนตอบในแบบสอบถามบอกว่ามีอาการ 41%
visual symptoms ที่คนไข้รายงานเองพบอัตรามากกว่าแบบที่รายงานแพทย์ระหว่างไปตรวจที่คลินิก
(เลยตีความได้ว่า ถ้าให้หมอถาม คนไข้ไม่กล้าตอบ เกรงใจหมอ)
ในกลุ่มคนไข้ที่ไม่มี visual symptoms ก่อนผ่าตัด
43% ของคนไข้ใน PROWL-1 และ 46% ของคนไข้ใน PROWL-2 มี visual symptoms “เกิดขึ้นใหม่” ที่ 3 เดือน โดยอาการที่เจอได้บ่อยคือ halo และ starburst
ในกลุ่มคนที่มี visual symptoms ก่อนผ่าตัดอยู่แล้ว
46% ของคนไข้ใน PROWL-1 และ 34% ของคนไข้ใน PROWL-2 รายงานว่า “ไม่มี” visual symptoms ที่ 3 เดือนหลังผ่าตัด อาการที่หายไปคือ double image
แปลได้ว่า มีทั้งกลุ่มที่เดิมไม่มีอาการ แล้วมีอาการ และกลุ่มที่เดิมมีอาการ หลังทำไม่มีอาการในตัวเลข% ที่ใกล้เคียงกัน
บางคนสงสัยแล้วว่า ทำไมก่อนผ่าตัด บางคนมี หรือไม่มี visual symptoms เช่น glare, halo, starburst เพราะอะไร
ความผิดปกติกลุ่มนี้รวมๆเรียก higher order aberration หรือความไม่สมบูรณ์ของการหักเหแสงในลูกตา ซึ่งเจอได้ในคนปกติประมาณ 10-20%
หมอเลยมักถามก่อนว่ามีอาการเหล่านี้อยู่เดิมก่อนผ่าตัดแล้วหรือเปล่า อย่างน้อยให้คนไข้ได้สังเกตตัวเองไว้ก่อน
มาดูให้ลึกขึ้นว่า แล้วในคนที่มี visual symptoms เกิดขึ้น ทำให้ใช้ชีวิตทำกิจกรรมต่างๆได้ยากขึ้นจนใช้ชีวิตลำบากเลยขนาดไหน
คำตอบของทั้ง PROWL-1 และ-2 คือน้อยกว่า 1%
>
2 อาการตาแห้ง
ประเมินด้วยการใช้ Ocular surface disease index score (OSDI) เป็นแบบสอบถามมาตรฐานประเมินอาการตาแห้ง
2.1 ในคนไข้ที่คะแนน OSDI ปกติ (คนไข้ไม่รู้สึกตาแห้ง) ก่อนผ่าตัด
ที่ 3 เดือนหลังผ่าตัด
27% ของคนไข้ใน PROWL-1 และ 28% ของคนไข้ใน PROWL-2 มีคะแนน OSDI ผิดปกติ (รู้สึกตาแห้ง)
โดย 4-6% รายงานว่ามีตาแห้งปานกลางหรือรุนแรงหลังผ่าตัด
แปลได้ว่า ประมาณ 1 ใน 3 ของคนที่ก่อนทำคะแนน OSDI ปกติ รู้สึกว่าตาแห้งหลังทำ
2.2 ในคนที่ เป็น ตาแห้งน้อย ปานกลาง หรือมากจากการประเมินคะแนน OSDI ก่อนผ่าตัด
ที่ 3 เดือนหลังผ่าตัด
59% ของคนไข้ใน PROWL-1 และ-2 ทำแบบสอบถามแล้วได้ OSDI score ปกติ
แปลว่า คนที่ก่อนผ่าตัดตาแห้ง ไม่ว่าจะระดับไหน หลังผ่าตัด 60% รู้สึกว่าตาปกติ (ไม่แห้ง)
น่าสนใจ เพราะตรงกับที่หมอดูแลคนไข้ ส่วนใหญ่บอกว่าหลังทำตาแห้งดีขึ้น
อีกสิ่งที่น่าสนใจคือ % ของคนไข้ที่บอกว่ามี new visual symptoms มีคะแนน OSDI อยู่ในระดับตาแห้งปานกลางถึงมาก
คนที่ตาแห้งมาก มี glare/halo/starburst ได้มากขึ้น ซึ่งอธิบายได้ด้วยชั้นน้ำตาอยู่หน้าสุดของผิวตา ถ้าชั้นนี้ผิดปกติ ทำให้คุณภาพการมองเห็นผิดปกติได้
>
3 ความพึงพอใจของคนไข้
ที่ 3 เดือนคนไข้รายงานความพึงพอใจกับการผ่าตัด 92.9% และ 90.6% จาก PROWL-1 และ PROWL-2 ตามลำดับ
ส่วนที่ไม่พึงพอใจพบ 1-2% ที่ 3 เดือน จากทั้ง PROWL-1 และ 2
และพบว่าในคนที่พึงพอใจน้อย (low satisfaction) มีอาการตาแห้งมากกว่า
>
ตัวเลขเยอะยิบย่อย มาหมอลองสรุปให้ว่าใช้อะไรไปสื่อสารกับคนไข้
1. การมองเห็นผิดปกติกลุ่ม glare/halo/starburst ในคนที่ไม่เคยมี ก็มีขึ้นมาใหม่ได้ 40%
และในคนที่เคยมี glare/halo/starburst ก่อนผ่าตัดหลังทำหายไปได้ 40%
ในคนที่มี glare/halo/starburst ขึ้นมาใหม่ มีน้อยกว่า1% ที่เป็นรุนแรงจนถึงขั้นใช้ชีวิตลำบาก
จะว่าไปหมอบอกเลยว่าทำ LASIK ได้มองเห็นชัด แต่อาจมีผลข้างเคียงเป็น glare/halo/starburst ได้ คนไข้ส่วนใหญ่เข้าใจดีระดับหนึ่ง ถ้าไม่อยากรับความเสี่ยงนี้เลย ก็ไม่เหมาะที่จะทำ
2. 30% ของคนที่ไม่รู้สึกตาแห้งก่อนผ่าตัด หลังผ่าตัดรู้สึกว่าตาแห้งได้ มี 5% ที่รู้สึกว่าตาแห้งรุนแรง
3. ในคนที่อาการตาแห้งเยอะ สัมพันธ์กับการมี glare/halo/starburst ได้มากขึ้น
4. ในแง่ความพึงพอใจแล้ว คนไข้ 90-95% พึงพอใจมาก ส่วนที่ไม่พึงพอใจ 1-2% สาเหตุเป็นเพราะตาแห้งและการมองเห็น glare/halo/starburst
5. สำหรับหมอ พึงนึกในใจไว้ว่า คนไข้ไม่ค่อยยอมบอกเวลารู้สึกว่าไม่ปกติ (ขนาดงานวิจัยนี้ทำในอเมริกา) ถ้าคนไข้บอกขึ้นมา ต้องเอ๊ะแล้วว่าของคนนี้มีมากจนรบกวนการใช้ชีวิตหรือเปล่า จะได้ไม่ปล่อยให้คนไข้ไม่พอใจ แต่ตัวหมอเองไม่รู้
เพราะอยากให้ทุกคนมีสุขภาพตาดี มองเห็นชัดเจน
หมอยุ้ย
