27/07/2025
EP68** แพทย์จีนกับการฟื้นฟูจิตใจในสถานการณ์สงคราม🥲
แม้สงครามจะจบลง แต่บาดแผลจากความสูญเสียและผลกระทบยังยากที่จะลบเลือน
ในสภาวะสงคราม นอกจากบาดแผลทางกายแล้ว “บาดแผลทางใจ” ยังเป็นสิ่งที่ซ่อนลึก รักษาได้ยาก และใช้เวลาฟื้นฟูนานที่สุด คนที่ผ่านเหตุการณ์รุนแรงมักมีสภาพจิตใจที่แปรปรวน วิตกกังวล ฝันร้าย หรือแม้กระทั่งภาวะ PTSD (Post-Traumatic Stress Disorder) ส่งผลต่อชีวิตระยะยาวอย่างมาก
🇹🇭ประเทศไทยได้ผ่านเหตุการณ์ที่ส่งผลกระทบต่อจิตใจพลเรือนในปีนี้ถึง 2 ครั้ง ทั้งเหตุการณ์แผ่นดินไหวในเดือนมีนาคม และภาวะสงครามแนวชายแดนไทย-กัมพูชา ซึ่งหมอขออนุญาตกล่าวถึงผลกระทบจากภาวะสงครามต่อจิตใจพลเรือนนี้มีความสำคัญมาก เนื่องจากพลเรือนในพื้นที่ได้รับผลกระทบทางจิตใจที่ยากจะเยียวยา และมีระดับปัญหาที่ต่างกัน ทั้งต้องเผชิญการสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก เห็นภาพการถูกโจมตีอย่างอุกอาจ ต้องอพยพ ได้ยินเสียงปะทะจนหวาดผวา สูญเสียรายได้และทรัพย์สิน เป็นต้น พลเรือนหลายคนอาจเกิดอาการต่างๆ จากผลกระทบทางจิตใจที่ส่งผลต่อร่างกายโดยตรง และจะส่งผลต่อคุณภาพชีวิตพลเรือนไปอีกนานหลังภาวะสงครามจบสิ้น หากไม่ได้รับการเยียวยาที่ถูกต้อง
☯️ศาสตร์แพทย์แผนจีนมีวิธีช่วยเยียวยาอย่างไร?
ในศาสตร์การแพทย์แผนจีน การบาดเจ็บทางจิตใจที่เกิดจากสงคราม ถือว่าเป็นการบาดเจ็บต่อระบบอวัยวะภายในและพลังงานของร่างกายอย่างลึกซึ้ง ไม่ต่างจากบาดแผลทางกาย เพราะจิตใจและร่างกายคือสิ่งที่เชื่อมโยงกันอย่างแยกไม่ออก (心身合一) โดยสภาวะเครียดหรือความกลัวเรื้อรังจากสงคราม จะส่งผลให้ระบบอวัยวะสำคัญเสียสมดุลโดยตรง ได้แก่ หัวใจ (心), ตับ (肝), ไต (肾) และส่งผลกระทบถึงเสิน (神) หรือจิตวิญญาณที่ควบคุมอารมณ์และความรู้สึกทั้งหมด
👍🏻จุดแข็งของแพทย์แผนจีนคือการดูแลทั้งร่างกายและจิตใจอย่างองค์รวม โดยอาการที่แสดงออกสามารถเกิดได้หลากหลายตามสถานการณ์ที่เผชิญ ดังนี้:
👉 กระทบอวัยวะตับและหัวใจ: อาการทางอารมณ์ เช่น เครียด วิตกกังวล แพนิค สับสน กระวนกระวายใจ อาการทางร่างกาย เช่น ใจสั่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ เหงื่อออกผิดปกติ เหนื่อยง่าย หายใจถี่ นอนไม่หลับ
👉 กระทบอวัยวะหัวใจและไต: อาการทางอารมณ์ เช่น แพนิค วิตกกังวล กลัว หวาดผวา จิตใจไม่อยู่กับเนื้อกับตัว เหม่อลอย อาการทางร่างกาย เช่น อ่อนเพลีย ไม่มีแรง ตกใจง่าย เบื่ออาหาร นอนไม่หลับ กลางคืนตื่นบ่อย คุณภาพการนอนลดลง การขับถ่ายผิดปกติ
👉 กระทบอวัยวะทั้ง 5 อย่างรุนแรง (หัวใจ ปอด ตับ ม้าม ไต): อาการทางอารมณ์ เช่น อารมณ์แปรปรวน หมดไฟในการใช้ชีวิต ซึมเศร้า หรือมีความคิดอยากจบชีวิต อาการทางร่างกาย เช่น อ่อนเพลีย ปวดเมื่อย ถอนหายใจบ่อย หายใจไม่เป็นจังหวะ เบื่ออาหาร นอนไม่หลับ เป็นต้น
🩺แนวทางรักษาจะมุ่งไปที่การคืนสมดุลให้อวัยวะหลักที่เกี่ยวข้องกับการจัดการอารมณ์ (หัวใจ ตับ ไต) และทำให้เสินกลับสู่ภาวะปกติ ดังนี้
🔬การวินิจฉัยจำแนกกลุ่มอาการ (辨证)
ศาสตร์แพทย์แผนจีนใช้วิธีวิเคราะห์จำแนกกลุ่มอาการ เพื่อให้สามารถเลือกตำรับยาหรือจุดฝังเข็มได้อย่างเหมาะสมกับแต่ละบุคคล โดยมีรูปแบบอาการที่พบบ่อย ดังนี้:
1. เลือดหัวใจ–ตับพร่อง (心肝血虚)
ลักษณะอาการ:
• ใจสั่น ขี้ตกใจ
• ฝันร้าย เหงื่อออกกลางคืน
• หน้าซีด มือ–เท้าเย็น นอนไม่สนิท
• หงุดหงิดง่าย หรือซึมเศร้า
จุดฝังเข็มแนะนำ: 心俞, 肝俞, 足三里, 三阴交, 神门, 百会
สมุนไพรเด่น: 当归, 酸枣仁, 茯神, 白芍, 夜交藤
ตำรับที่ใช้บ่อย: 养心汤, 归脾汤
2. พลังตับติดขัด (肝气郁结)
ลักษณะอาการ:
• อารมณ์แปรปรวน เครียด กดดันง่าย
• ถอนหายใจบ่อย จุกแน่นชายโครง
• เบื่ออาหาร ท้องอืด ลำไส้แปรปรวน
• นอนไม่หลับจากความคิดวนซ้ำ
จุดฝังเข็มแนะนำ: 太冲, 行间, 肝俞, 内关, 百会, 印堂
สมุนไพรเด่น: 柴胡, 香附, 川芎, 郁金, 玫瑰花
ตำรับที่ใช้บ่อย: 柴胡疏肝散, 逍遥散
3. หัวใจ–ไตไม่ประสาน (心肾不交)
ลักษณะอาการ:
• นอนไม่หลับตื่นบ่อย ใจสั่น กลัว
• มือ–เท้าร้อนตอนกลางคืน
• ฝันบ่อย เพลีย เบื่ออาหาร
• หลงลืมง่าย จิตใจไม่สงบ
จุดฝังเข็มแนะนำ: 神门, 太溪, 关元, 百会, 安眠, 失眠点
สมุนไพรเด่น: 黄连, 生地, 酸枣仁, 柏子仁, 肉桂
ตำรับที่ใช้บ่อย: 天王补心丹, 交泰丸
4. เสมหะ–ไฟรบกวนหัวใจ (痰火扰心)
ลักษณะอาการ:
• นอนไม่หลับ กระวนกระวาย หงุดหงิด
• มีเสียงในหู ใบหน้าแดง คอแห้ง ขมปาก
• รู้สึกไม่มั่นคง จิตสับสน
จุดฝังเข็มแนะนำ: 丰隆, 神门, 内关, 太冲, 百会
สมุนไพรเด่น: 黄连温胆汤, 朱砂安神丸
📍การบำบัดอื่นๆได้แก่
1.การฝึกจิตและลมหายใจ
เช่น ฝึกหายใจแบบท้อง (腹式呼吸), การนั่งสมาธิแบบจีน, ชี่กง (气功) เพื่อคืนสมดุลชี่สงบเสิน และเพิ่มภูมิต้านทานของจิตใจ
2.โภชนาการ การพักผ่อน การออกกำลังกาย และการเข้าสังคม
✅เน้นการทานอาหารที่ย่อยง่าย รสชาติไม่จัดจ้าน งดของทอดของมัน
✅พักผ่อนให้เพียงพอ เพื่อฟื้นฟูพลังงานและจิตใจ
✅ออกกำลังกายเบาๆ สม่ำเสมอ เช่น การเดิน ชี่กง โยคะ เพื่อช่วยผ่อนคลายร่างกายและจิตใจ
✅การเข้าสังคม เช่น พูดคุยกับเพื่อน ครอบครัว หรือกลุ่มสนับสนุน เพื่อช่วยลดความเครียดและเพิ่มกำลังใจ
ดังนั้น การเยียวยาจิตใจในแบบแพทย์แผนจีนจึงมุ่งเน้นฟื้นฟูสมดุลของอวัยวะสำคัญ และช่วยให้เสินกลับมาสงบ เพื่อฟื้นคืนชีวิตที่มีคุณภาพและความสุขในระยะยาวอีกครับ
 เห็นได้ว่าการทำสงครามไม่ได้เกิดประโยชน์กับใครเลยแม้แต่ฝ่ายที่ได้รับชัยชนะ ผู้ได้รับผลกระทบตัวจริงคือพลเรือน และบาดแผลจากกายและจิตใจจะยังคงอยู่ไปอีกนานแสนนาน🥲
#การเยียวยาจิตใจด้วยศาสตร์การแพทย์แผนจีน
#การเยียวยาจิตใจหลังสถานการณ์สงคราม
#บำบัดกายและจิต
#หมอแมนแพทย์แผนจีน
