03/05/2025
โรคแอนแทรกซ์ (Anthrax)
เรื่องสำคัญที่พยาบาลต้องรู้
แอนแทรกซ์ (Anthrax) เป็นโรคติดเชื้อแบคทีเรียเฉียบพลันจาก เชื้อ Bacillus anthracis ซึ่งสามารถทำให้เกิดโรคได้ 3 แบบ ขึ้นอยู่กับทางที่เชื้อเข้าสู่ร่างกาย
✔️ผิวหนัง (Cutaneous anthrax) – พบมากที่สุดกว่า 95%
✔️ทางเดินหายใจ (Inhalation anthrax) – อันตรายถึงชีวิต
✔️ทางเดินอาหาร (Gastrointestinal anthrax) – รุนแรงหากไม่รักษาทัน {{< /callout >}}
◾️อาการแสดงจำแนกตามชนิดโรค
✔️ผิวหนัง: เริ่มจากคัน → ตุ่มแดง → ตุ่มพอง → เนื้อตายเป็นแผลดำ (eschar) รอบๆ บวม ไม่ค่อยปวด
✔️ทางเดินหายใจ: เริ่มคล้ายหวัด แต่แย่ลงเร็ว → หายใจติดขัด → ช็อก → อาจเสียชีวิตภายใน 3-4 วัน
✔️ทางเดินอาหาร: ปวดท้อง เลือดออกในทางเดินอาหาร บางรายอาจเข้าสู่ภาวะช็อก
◾️กลุ่มเสี่ยงและการติดเชื้อ
✔️มักติดจาก สัมผัสสัตว์ป่วยหรือผลิตภัณฑ์จากสัตว์ (เช่น ขน หนัง) หรือหายใจเอาสปอร์ที่ปะปนในฝุ่น
✔️ระยะฟักตัว 1–5 วัน (อาจนานถึง 60 วัน)
◾️การวินิจฉัยโรค
✔️ตรวจจากเลือด, แผล หรือสารคัดหลั่งโดย ย้อมสี M’Fadyean, เพาะเชื้อ หรือใช้วิธีรวดเร็ว เช่น PCR, ELISA
◾️การรักษา
✔️Penicillin เป็นยาหลัก ให้ 5–7 วัน
✔️อื่นๆ ที่ได้ผลดี: Tetracycline, Erythromycin, Chloramphenicol
✔️กรณีรุนแรง เช่น ทางเดินหายใจ อาจใช้ Ciprofloxacin หรือ Doxycycline IV
◾️การป้องกัน
✔️ฉีดวัคซีนให้สัตว์เสี่ยง เช่น โค กระบือ
✔️เผาซากสัตว์ป่วยตรงจุด ห้ามเคลื่อนย้าย
✔️โรงงานแปรรูปสัตว์ต้องจัดระบบป้องกันฝุ่น อุปกรณ์ป้องกัน และสุขศึกษาแก่พนักงาน
‼️บทบาทของพยาบาล
✔️กรณีเฝ้าระวังหรือพบผู้สงสัยติดเชื้อ
▫️สอบประวัติ การสัมผัสสัตว์ป่วยหรือพื้นที่เสี่ยง
▫️ประเมินอาการจำเพาะ เช่น แผล eschar หรืออาการหายใจลำบากเฉียบพลัน
▫️แจ้งแพทย์ทันที และ รายงานผู้เกี่ยวข้อง (เช่น ระบาดวิทยา) เพื่อควบคุมการระบาด
▫️จัดการแยกผู้ป่วย เพื่อลดการแพร่กระจายเชื้อ (แม้คน-คนจะไม่ติดต่อกันง่าย แต่ต้องป้องกันไว้ก่อน)
✔️กรณีดูแลผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัย
▫️ให้ยาตามแผนรักษาอย่างเคร่งครัด
▫️สังเกต อาการแทรกซ้อน เช่น การหายใจลำบาก ภาวะช็อก
▫️สวม ชุดป้องกันส่วนบุคคล (PPE) ตลอดเวลา
▫️ดูแลแผล ด้วยวิธีปลอดเชื้อ
▫️ควบคุมการกำจัดสิ่งคัดหลั่ง เช่น ผ้าก๊อซ เลือด น้ำเหลือง ด้วยถุง biohazard
▫️ให้คำแนะนำผู้ใกล้ชิดเรื่องการสังเกตอาการ และการป้องกันตนเอง
🧠ทริคจำสำหรับพยาบาล
🔹️Eschar = Anthrax → แผลเนื้อตายคล้ายบุหรี่จี้ คือสัญญาณสำคัญ
🔹️Cipro/Doxy = รุนแรง, Penicillin = ผิวหนัง
🔹️มีฝุ่น มีขนสัตว์ → ระวัง Anthrax
‼️หากพบเคสต้องสงสัย อย่าชะล่าใจเด็ดขาด ต้องระวังทั้งตัวเราและคนไข้ ใช้หลักการ ดูแลอย่างปลอดภัย ตรวจอย่างละเอียด รายงานอย่างรวดเร็ว เพื่อสกัดการแพร่ระบาดให้เร็วที่สุด
