16/02/2025
สรุปได้ดีเข้าใจง่าย ขอบคุณคะ
สรุปรวมภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากความอ้วน
(Obesity complication)
อ้วนคือภาวะที่มี fat mass เกินจนเริ่มเกิดภาวะแทรกซ้อนต่างๆ นิยามมีตั้งแต่หลวมๆ ยันแบบวัดจริงจังฮะ
▪️ประเมินจากการวัดง่ายๆ เช่น BMI (> 27-30 ขึ้นไป), รอบเอว, เอวต่อสะโพก ฯลฯ ข้อเสียคือขึ้นไป body shape, muscle mass (บางคน)
▪️วัด fat แยกไปเลย เช่น หยาบๆ ก็ skinfold, ละเอียดๆ ก็เครื่อง BIA, DEXA จะเกณฑ์ตัด %fat อยู่
ผลจากการอ้วนคือ เซลล์ไขมันเริ่มเหนื่อยในการแบ่งเซลล์เพื่อเก็บเพิ่ม มันจะใช้วิธีเอาเซลล์เดิมๆ นี่แหละ ยัดอัดไขมันไตรกลีเซอไรด์เข้าไป จนเซลล์บวมเปล่ง เบียดกันเองจนเครียด
พอมันเครียดมันจะเริ่มปล่อยสารพัดสารก่ออักเสบ ทำให้ร่างกายอยู่ในสภาพอักเสบอ่อนๆ อยู่ใกล้อวัยวะไหน อวัยวะนั้นซวย ยังไม่นับการกดตรงๆ
ดังนั้นภาวะแทรกซ้อนมันจะเกิดผ่านการ: อักเสบจ่อๆ อักเสบทั้งร่าง และกดตรงๆ
1️⃣ ดื้ออินซูลิน/เบาหวาน:
▪️สารก่ออักเสบทำให้กล้ามเนื้อ/ตับ/ไขมัน ดื้อต่ออินซูลินโดยตรง
▪️สลายกรดไขมันมาเยอะจัด ทะลักเข้าเซลล์ เซลล์ stress ดื้อต่ออินซูลิน
2️⃣ ไขมันในเลือดผิดปกติ
▪️มักเป็นผลต่อเนื่องมาจากดื้ออินซูลิน
▪️สลายกรดไขมันเยอะ ตับแปลงเป็นไตรกลีเซอไรด์เยอะ ส่งออกเลือดโดยบรรจุใน VLDL เยอะจนสูง
▪️VLDL ที่เยอะก็แปลงเป็น LDL เยอะ แถมตัวรับ LDL น้อยอีก จึงทำให้ LDL สูงตามมา
▪️สภาวะอักเสบยิ่งเพิ่มสารอนุมูลอิสระ อัด LDL จนเป็น Oxidized LDL มาก ตัวนี้พอกผนังอย่างดี
▪️ดื้ออินซูลินทำให้การขนส่งไขมัน TG มาที่ HDL มากขึ้น โดนสลายง่าย HDL ตัวเล็ก เรียบร้อย โดนจำกัดง่าย HDL ต่ำ
3️⃣ ไขมันพอกตับ (MAFLD)
▪️กรดไขมันสลายมาเยอะ ทะลักเข้าตับ
▪️ตับสลายไม่ทัน แพ็คลง VLDL ไม่ทัน
▪️กองมันอยู่ในตับนี่แหละ เรียบร้อย
▪️อนาคตเป็นตับพังผืด จนตับแข็งได้
4️⃣ ความดันสูง
▪️สารก่ออักเสบทำให้หลอดเลือดสร้างแก๊ส NO ลดลง
▪️จึงขาดตัวขยายหลอดเลือด ความต้านทานสูง
▪️ระบบประสาท sympathetic ทำงานมากขึ้น เพิ่มความดัน
▪️ไขมันเบียดท่อไต+sympathetic ทำให้ไตหลั่งระบบฮอร์โมน RAAS ทำให้เกลือคั่ง ความดันสูงขึ้น
▪️หากมีดื้ออินซูลิน ตับอ่อนพยายามหลั่งอินซูลินมากขึ้น สั่งไตให้ลดการขับเกลือ เกลือคั่งไปอีก ความดันสูงอีก
5️⃣ ไขมันแทรกผนังหลอดเลือดเร็วขึ้น
▪️ ผนังหลอดเลือดอักเสบ ยอมให้ LDL ผ่านมากขึ้น
▪️ สารอนุมูลอิสระยิ่งเพิ่ม oxidizied LDL
▪️ เม็ดเลือดขาวก็ดุขึ้น กิน ox-LDL ง่ายขึ้น
▪️ พอกผนังไวขึ้นมากๆ
▪️เกิดสารพัดโรคหลอดเลือด: โรคหลอดเลือดหัวใจ/สมอง
6️⃣ หัวใจห้องบนเต้นพริ้ว (Atrial fibrillation)
▪️ เนื้อเยื่อไขมันรอบหัวใจขยายขึ้น (EAT)
▪️ หลั่งสารก่ออักเสบจ่อๆ จนทางเดินไฟฟ้าเสียหาย
▪️ บางทีเนื้อเยื่อไขมันก็แทรกเข้ามาขวางตรงๆ ด้วย
▪️ ทางเดินไฟฟ้าผิดปกติ กระแสไหลวน กระตุ้นตัวเองได้
▪️ กล้ามเนื้อบีบไม่เป็นจังหวะ เลือดค้างนาน เสี่ยงเกิดลิ่มเลือด
7️⃣ นอนกรนจนหยุดหายใจ (OSA)
▪️ เนื้อเยื่อไขมันที่คอเยอะ กดทับทางเดินหายใจส่วนบน
▪️ร่างกายสัมผัสกับออกซิเจนต่ำตอนนอน เป็นพักๆ ตลอดเวลา
▪️ ภาวะแทรกซ้อนอีกสารพัด แถมมีปัญหาการนอนด้วย
8️⃣ อ้วนจนหายใจน้อย (OHS)
▪️ผนังทรวงอกที่หนามากขึ้น แรงต้านมากขึ้น หายใจเข้ายาก
▪️แถมก้านสมองก็ตอบสนองต่อการหายใจลดลง ยอมหยุดหายใจได้
▪️มีการหายใจช้า จนหยุดเป็นพักๆ
9️⃣ กรดไหลย้อน
▪️ไขมันช่องท้องเยอะ เพิ่มความดันช่องท้อง
▪️ เนื้อเยื่อไขมันรอบหูรูด ส่งการอักเสบถึงหูรูดโดยตรง
▪️ หูรูดหลวม + ความดันสูง ดันจนเปิดหูรูด กรดไหลย้อน
🔟 นิ่วในถุงน้ำดี
▪️ Cholesterol ถูกขับลงน้ำดีเยอะ
▪️ เสียสมดุลองค์ประกอบในน้ำดี
▪️ Cholesterol ตกตะกอนง่ายในที่สุด
(มักเจอในผู้หญิง, อายุมากกว่า 40, อ้วน)
1️⃣2️⃣ ผลเชิงกลต่อกระดูกและข้อ น้ำหนักที่มากขึ้น ต้องใช้กล้ามเนื้อหลังประคองมากในท่าทางต่างๆ มักจะปวดหลังช่วงล่างบ่อยขึ้น (Low back pain)
1️⃣3️⃣ ถุงน้ำในรังไข่ (PCOS)
▪️อ้วนทำให้ดื้ออินซูลิน ตับอ่อนหลั่งอินซูลินหลั่งสู้
▪️รังไข่โดนอินซูลินกระตุ้นเยอะเกิน ซึ่งมีฤทธิ์กระตุ้นการสร้างฮอร์โมน androgen
▪️ถ้าคนนั้นมีความผิดปกติของสัญญาณในรังไข่อยู่แล้ว ก็โป๊ะเชะ ฮอร์โมน androgen พุ่งปรี๊ด ประจำเดือนขาด หนวดเครามากขึ้น
▪️ไข่ไม่ตกเรื่อยๆ สะสมเป็นถุงน้ำเล็กๆ เต็มรังไข่
1️⃣4️⃣ ภาวะแทรกซ้อนจากการตั้งครรภ์เยอะขึ้น
▪️ ตอนท้องจะมีฮอร์โมน hPL จากรก ทำให้ยิ่งดื้ออินซูลินไปอีก สุดท้ายเป็นเบาหวานตั้งครรภ์ (GDM)
▪️ สภาพหลอดเลือดที่ไม่ดี ดื้ออินซูลิน อาจทำให้ตอนตัวอ่อนฝังตัว รกเจริญไม่ดี รกขาดเลือด
▪️ ถ้าขาดรุนแรงก็แท้งได้ ถ้าเด็กทารกสู้ ก็จะโตแต่ตัวเล็ก
▪️ ถ้ารกสู้ จะหลั่งสารเพิ่มความดัน สุดท้ายครรภ์เป็นพิษ
▪️ แต่ถ้ารกปกติ เจอน้ำตาลสูงๆ ทารกหลั่งอินซูลินมากขึ้น สูบเข้าไป โตไวขึ้น ตัวโตจนคลอดยาก (Macrosomia)
▪️ แถมคลอดออกมาแล้ว ไม่มีน้ำตาลสูงจากแม่แล้ว แต่อินซูลินยังสูง กลายเป็นน้ำตาลพุ่งเข้าเซลล์เยอะ จนต่ำแทน (neonatal hypoglycemia)
จริงๆ ยังมีผลต่อเนื่องอีกมากมายจาก 14 ข้อนี้ เช่น โรคทางจิตเวช, โรคหมอนรองกระดูกกลิ้น, และที่สำคัญคือโรคมะเร็งบางชนิด โดยเฉพาะมะเร็ลำไส้
ลดความอ้วน
ลดแทบทุกความเสี่ยงค่ะ
