07/08/2023
กินแบบใช้ภูมิปัญญาไทย (ตอนที่3. รสเปรี้ยว ขม ร้อน เมาเบื่อ และรสเย็น)
กลับคืนสู่ภูมิรู้แห่งบรรพชนสยาม
บทความโดย อาจารย์แพทย์แผนไทยคมสัน ทินกร ณ อยุธยา
รสเปรี้ยว
มีสรรพคุณแก้อาการทางเสมหะ,ช่วยฟอกโลหิต,ช่วยระบายท้อง
เปรี้ยวเป็นยา
มะทุกชนิดเท่าที่หาได้ เช่น มะดัน/มะขาม/มะม่วงดิบ/มะนาว/มะเฟือง/มะไฟ/กระเจี๊ยบ
ตัวอย่างทำง่ายๆ
หากท้องผูก น้ำมะนาว,น้ำส้มมะขาม,น้ำต้มส้มแขก,น้ำส้มสด,หรือน้ำรสเปรี้ยวทุกชนิดนำมารวมผสมกัน ตัดรสด้วยเกลือ ทานก่อนนอน
เปรี้ยวเป็นอาหาร
มะขามเปียก/มะนาว
ตัวอย่างทำง่ายๆ
ถ้าเป็นภูมิแพ้ ทำต้มยำ/ยำเปรี้ยวๆ/ตำน้ำพริกกะปิมะดันหรือมะม่วงซอย/แกงส้ม ส้มๆ กินแล้วไม่เจ็บป่วยง่าย ไม่ติดหวัดง่าย ประจำเดือนมาดี
รสขม
มีสรรพคุณเย็น
ใช้ลดไข้ตัวร้อน ช่วยให้นอนหลับ บำรุงน้ำดีและตับ ทำให้โลหิตเย็นชุ่ม
ขมเป็นยาที่อยู่ในครัวไทย
ลูกกระดอม,เถาบอระเพ็ด
ใช้ยามไข้ ร้อนในเป็นแผลในปาก นอนไม่หลับกระสับกระส่าย
ตัวอย่างทำง่ายๆ
สมุนไพรทั้งสามชนิดมีขายโดยทั่วไปเป็นแบบแห้ง ซื้อมาได้ใช้ยามนอนไม่หลับ ตัวอุ่นๆรุมๆ เป็นแผลร้อนใน นำทั้งหมดลงต้มกินอุ่นๆแทรกเกลือเล็กน้อย ทำให้โลหิตเย็น กายสบาย ลูกยอนำมาต้มไม่ต้องซื้อน้ำลูกยอขวด แทรกเกลือนิดสตรีกินดีประจำเดือนมาดี
ขมเป็นอาหารที่อยู่ในครัวไทย
มะระจีน,มะระขี้นก,สะเดา,ใบขี้เหล็ก ใช้ต้มใช้แกงใช้กินบำรุงตับและน้ำดี นอนหลับสบายใจ คนสมัยก่อนทำกินบ่อย กายเย็นใจเย็นสุขภาพแข็งแรง ยิ่งเดี๋ยวคนเป็นโรคทางตับกันมาก ของขมช่วยได้
ตัวอย่างทำง่ายๆ
ต้มมะระยัดไส้หมู,มะระผัดไข่เป็ด,สะเดาน้ำปลาหวาน,แพนงมะระขี้นกยัดไส้
รสร้อน
สรรพคุณ ขับลม
ร้อนเป็นอาหารและยา ที่อยู่คู่ครัวไทย
ขิง/ข่า/ตะไคร้/มะกรูด/พริก/หัวหอม/หัวกระเทียม/เครื่องเทศชนิดต่างๆ/น้ำพริกแกง/พริกไทย/ลูกกระวาน/กานพลู/เมล็ดผักชี/อบเชย ฯลฯ
เหล่านี้ล้วนเป็นทั้งอาหารและยา เมืองไทยเมืองมรสุม มีชื้นมีร้อน ลมภายในร่างกายเกิดขึ้นได้ง่าย ท้องอืดเฟ้อเรอ และอีกหลากหลายอาการ อาหารไทยส่วนใหญ่ถึงได้มีรสจัดรสร้อน เพราะรสร้อนทำให้เกิดลมไปขับลม ป้องกันมิให้ลมทำอันตรายต่อร่างกายได้ วัตถุดิบในการทำอาหารไทยนั้นจะเห็นได้ว่าเหมาะกับวิธีการปรุงแบบ ต้ม,ยำ,ตำ,แกง มากกว่าผัดและทอด ซึ่งไม่เป็นที่นิยมในวิธีปรุงแบบไทยเพราะจะทำให้เจ็บป่วยจากความมันไม่เหมาะกับเมืองร้อนอย่างเราๆ
เมื่อท้องอืดเฟ้อเรอ นำขิงแก่ต้มน้ำดื่ม
เมื่อปัสสาวะขัด นำตะไตร้ต้มน้ำดื่ม
เมื่อป่วยไข้ นำหอมแดงทุบผสมน้ำอุ่นสุมศีรษะ
เมื่อมีรังแค สระผมหมักผมด้วยน้ำมะกรูด
เมื่ออาหารเป็นพิษ นำข่าแก่ต้มน้ำดื่ม
เมื่อเป็นภูมิแพ้ ทำอาหารที่ใช้กระเทียมทานบ่อยๆ
เมื่อมีเสมหะในลำคอ นำลูกระวานต้มน้ำ แบ่งมาผสมกับน้ำมะนาวแทรกเกลือใช้จิบบ่อยๆ
เมื่อปวดฟันเหงือกบวม นำกานพลูต้มน้ำแทรกเกลืออมบ่อยๆ
เมื่ออ่อนเพลีย นำอบเชยเทศต้มน้ำเจือน้ำผึ้งและมะนาวใช้ดื่ม
รสเย็น
ใช้ดับร้อนบำรุงอารมณ์
รสเย็นเป็นอาหารดับร้อนผ่อนอารมณ์
พืชผักใดที่ฉ่ำน้ำ หรืองอกงามแถวริมน้ำชายคลอง ล้วนมีสรรพคุณเย็นทั้งสิ้น ผักบุ้ง,ผักกระเฉด,ดอกขจร,ดอกโสน,ฟัก,แฟง,แตงทุกชนิด
ใช้ทำอาหารดับคลายร้อนได้หมด ลวกจิ้มน้ำพริกดับร้อนจากพริกได้ดี
ใช้แกงเช่น แกงเขียวหวานฟักเขียว,แกงจืดดอกขจรใส่ไข่เป็ด เป็นต้น
รสเย็น เป็นยาใช้ดับร้อนภายในและชื่นใจ
น้ำต้มผักรสเย็น (ผักบุ้ง,ตำลึง,ฟัก ฯลฯ) แทรกเกลือ ใช้ดื่มดับร้อน ดับพิษไข้
น้ำต้มนมผักกระเฉด
บำรุงตับ
รากบัว,ไหลบัว,สายบัว
ต้มน้ำดื่มแก้อ่อนเพลีย แก้ท้องร่วง
ใบบัว นำหั่นฝอยตากแห้ง
ใช้ชงเป็นชาดื่มแก้ร้อนในกระหายน้ำ ลดความดันโลหิตได้ดี
เกสรบัว
ชงเป็นชาจิบบ่อยๆ บำรุงหัวใจให้ชุ่มชื่น
เมล็ดบัว
ใช้ต้มน้ำ
ใช้ทำอาหารทำขนม
บำรุงสมองได้ดีเยี่ยม
รสเมาเบื่อช่วยผ่อนพิษ
ยาฉุน (ใบยาสูบตากแห้งหั่นฝอย)
ผสมกับน้ำมันก๊าด
รักษาเหา
ผสมน้ำมันงาชะโลม
แก้น้ำร้อนลวก หรือโรคผิวหนังทุกชนิด
ผสมกับน้ำมันมะพร้าว
พอกแผล
ผักตบไทย
ใช้ก้านดอกก้านใบหรือดอกม่วง
ต้มน้ำดื่มแทรกเกลือ
แก้พิษเมาเบื่อ พิษร้อน ขับปัสสาวะ
รางจืด
ใช้รากหรือเถา คั่วไฟอ่อน
ต้มน้ำดื่ม หรือฝนกับน้ำซาวข้าว
ถอนพิษเมาเบื่อ
ทั้งเก้ารสเก้าคุณประโยชน์มีติดครัวติดบ้านไว้ เป็นทั้งยาและอาหาร "มีแล้วไม่ได้ใช้ ดีกว่าจะใช้แล้วไม่มี"ไม่ต้องไปพึ่งยาเคมีเมื่อไม่จำเป็น นอกจากนั้นเครื่องปรุงรสอาหารไทยยังมีสรรพคุณเป็นยาได้อีกเช่น เปรี้ยวจากมะนาว จากส้มมะขาม แทรกเกลือนิดคลายอาการไอเสมหะ,หวานจากน้ำตาลอ้อย ใช้ผสมน้ำข้าวแทรกเกลือ บำรุงกำลังยามอ่อนเพลีย
อาจารย์เข้าครัวเปียกลำไย ไม่ได้ใส่ทุกอย่างลงในหม้อเดียวกัน
แต่แยกเป็น ข้าวเหนียวเปียก/ลำไยในน้ำเชื่อม/หัวกะทิ
เพลาจะกินจึ่งค่อยตักทีละอย่างใส่ถ้วยตามลำดับ
