04/12/2024
Dün yaptığım paylaşım ilgiliyle takip edildi. Teşekkür ederim. Paylaşırken yarım kaldığını iletmiştim. Video çok güzel bir örnek durumdu, o yüzden “kitabın sonundan” başlamış oldum.
Bu grafiği birkaç yıl önce paylaşmışım. Gönderimin yarım olmasının sebebi şu: teknik olarak hiçbir kronikleşmiş davranışsal sorunu, bir tek o davranışı nasıl ortadan kaldıracağınıza kafa yorarak kalıcı şekilde çözemezsiniz. Önce davranışın tarihçesine bakmak, neden başladığı kadar, nasıl sürdüğünü de analiz etmek gerekir.
Ceza, maalesef bizim gibi otoriter toplumlarda çocuk eğitiminde problem davranışı çözmek için ilk akla gelen şey olur. Çünkü genelde kısa sürede etkili şekilde istenmeyen davranışı bastırır. Anne babanın emek verdiği, kafa yorduğu bir çözüm değildir. Sizden küçük birine bağırmak, korkutarak durdurmak çok kolaydır. Ama bedeli çok ağırdır. Peki ceza davranışın tümden ortadan kalkmasına neden olur mu? Çoğunlukla hayır.
Az sayıda - ve ironik şekilde zaten uyumlu ve anne baba otoritesinden korkan çocuk için istenmeyen davranışı tümden durdururken (ki bu çocuklarda cezaya başvurmadan da çok daha etkin yollarla sorunu çözebilirsiniz) birçok çocuk için sadece ceza verildiği an, ya da cezayı takip eden kısa bir zaman dilimi için bu davranış sergilenmez. Genelde başka ortamlarda ve ceza almaktan korkmadığı kişilerle problem davranış devam eder.
Dün videoyaya çokça “annemiz bize bir tokat atardı, bir daha cesaret etmezdik”, “bir temiz dayak istiyor” gibi yorumlar geldi. Vicdani açıdan şiddet uygulamanın yükünü, bir çocuğun ruhunu yaralamanın ahlaki sorunsallığını bir yana koyalım şimdilik, böyle bir ceza işlevsel değildir. Yani sorunu çözmez. Kardeşine vuruyor diye siz bir çocuğa vurduğunuzda öğrendiği şey “gücü yeten, diğerine bunu yapabilir” olacaktır. Bizzat sizin uyguladığınız şeyi, çocuk gücü yettiğinde yapmaz sanıyorsanız, şiddet gören çocukların ergenlik döneminde güçleri yettiğinde benzer şiddeti anne babalarına yöneltmesinin hiç de az görülmediği gerçeğini hatırlatmak isterim. Size gücü yetene kadar geçen sürede de gücünün yettiği diğer çocuklara, çevresine, hayvanlara sizden öğrendiği şiddeti uygulama olasılığı yüksektir. Buna şiddet sarmalı diyoruz.