
29/08/2025
Kontrol ihtiyacı, dış dünyadaki belirsizliklerden ve içsel kaostan korunma mekanizmasıdır. Sigmund Freud’un psikanalitik kuramına göre, kontrol arzusu çoğunlukla bilinçdışı korkulara dayanır; özellikle “kaybetme” ve “yetersizlik” duygularına.
🔍 Bilişsel Davranışçı Terapi'de ise kontrol ihtiyacının altında yatan temel şeyin, belirsizlikle başa çıkamama korkusu olduğu vurgulanır. Bu korku bireyin kendini güvende hissetmesini engeller ve hayatını sınırlandırır.
🌿 Yine John Bowlby’nin bağlanma teorisine göre, erken çocuklukta tutarsız veya güvenilmez bağlanma figürleri deneyimleyen kişilerde kontrol ihtiyacı daha yüksek görülür. Çünkü güven ortamı oluşmadığında kişi, çevresini sıkı sıkıya kontrol etme ihtiyacı hisseder.
🧠 Kaygı ve kontrol, zıt kutuplar gibidir. Kontrolü artırmaya çalıştıkça kaygı yükselir; kaygı arttıkça kontrol arayışı derinleşir. Bu döngüden çıkmak için öncelikle belirsizliği kabul etmek ve kontrolü bırakmayı öğrenmek gerekir.
🌈 Terapide bu noktada, “Bana kontrolü bırakma cesareti veren nedir?” sorusu güçlü bir içgörü kapısı açar. Çünkü gerçek özgürlük, kontrollü olmak değil; belirsizlik içinde var olabilmektir.