04/07/2025
Raynaud Fenomeni Nedir?
Raynaud fenomeni, el ve ayak parmaklarındaki küçük kan damarlarının (kılcal arterlerin) soğuk ya da stres gibi tetikleyicilere yanıt olarak geçici olarak daralması (vazospazm) durumudur. Bu daralma sonucunda bölgeye yeterli kan akışı sağlanamaz ve bu da tipik olarak parmaklarda renk değişimi, soğukluk ve uyuşma gibi belirtilerle kendini gösterir.
Raynaud Fenomeninin Mekanizması
Bu olay üç aşamalı bir renk değişimiyle tanımlanabilir:
1. Beyazlaşma (iskemi): Damarlar daraldığında kan akışı kesilir.
2. Morarma (siyanoz): Oksijensiz kalmış kanın birikmesiyle.
3. Kızarma (reaktif hiperemi): Damarlar tekrar açıldığında kanın hızla geri dönmesi.
Raynaud Tipleri
• Primer Raynaud (idiopatik): Nedeni bilinmeyen, genellikle daha hafif seyreden formdur. Genç kadınlarda daha sık görülür.
• Sekonder Raynaud: Altta yatan bir hastalığa (örneğin sistemik skleroz, lupus, romatoid artrit) bağlı olarak gelişir. Genellikle daha ağırdır ve doku hasarı, ülser, kangren gibi komplikasyonlara yol açabilir.
Belirtiler
• Soğukta ya da emosyonel stresle tetiklenen el/ayak parmaklarında:
• Renk değişiklikleri (beyaz → mor → kırmızı)
• Soğukluk hissi
• Uyuşma, karıncalanma
• Ağrı
• İyileşmeyen yaralar (ileri vakalarda)
Tanı
• Klinik gözlem ve hastanın öyküsü esastır.
• Gerekli durumlarda kapillaroskopi, kan testleri (otoimmün hastalıklar için), ANA, ENA, RF, ve Doppler ultrasonografi gibi tetkikler yapılabilir.
Tedavi
• Primer Raynaud’da:
• Soğuktan korunma (eldiven, kalın çorap, termal kıyafet)
• Stres yönetimi
• Sigara ve kafeinden kaçınma
• Gerekirse kalsiyum kanal blokerleri (örn. nifedipin)
• Sekonder Raynaud’da:
• Altta yatan hastalığın tedavisi
• Gerekirse ileri tedaviler: iloprost infüzyonu, endotelin reseptör antagonistleri, sempatik blokaj
Komplikasyonlar
• Cilt ülserleri
• Doku nekrozu
• Kangren (özellikle sekonder Raynaud’da)
Önemli Uyarı
Raynaud fenomeni genellikle zararsızdır ama tekrarlayan, ağır ya da geçmeyen ataklar varsa altta yatan ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu nedenle, özellikle:
• Tek taraflı belirtiler,
• Şiddetli ağrı,
• Parmakta yara, ülser,
• Tırnak çevresinde kabuklanma ve erozyon varsa,
Mutlaka bir uzman hekime başvurulmalıdır.
SAĞLIKLI GÜNLER!
Dr Emre Ertürk
Kardiyoloji Uzmanı
👨💻www.emreerturk.com.tr
☎️444 5 433
📍Feneryolu,Bağdat Cad. No:191/A 34730 Kadıköy/ İSTANBUL
Raynaud fenomeni , el ve ayak parmaklarındaki kılcal damarlarda spazm , daralma ve daralmanın olduğu bir durumdur . Kılcal damarlar, hücrelere ve dokulara hayati oksijen ve besin sağlayan küçük arterler, kan damarlarıdır...