01/01/2024
BT koroner anjiyografi ve kalp krizi riski analizi
Son zamanlarda toplumda "sanal anjiyografi / sanal anjiyo / bilgisayarlı anjiyo" olarak bilinen BT anjiyografi tetkikine yoğun bir ilgi var. Peki nedir bu sanal anjiyografi ve daha önemlisi kime, ne zaman gerekir?
BT koroner anjiyografi nedir? BT koroner anjiyografi kalbi besleyen damarları (koroner damarları) gösterir. Sıvı bir madde (opak madde) koldaki herhangi bir toplar damardan verilir. Opak madde röntgen ışınlarına pek geçirgen değildir; bu yolla silüet görüntü alınmasını sağlar. Koroner arterlerin içini tam olarak doldurduğunda kalbin seri video görüntüsü çekilir. Bilgisayar yardımıyla bu görüntülerden kalp damarları ayrıca netleştirilir, büyütülür. Damarların içinde plak (kolesterol plağı) ve buna bağlı daralmalar varsa tüm damar boyunca darlık yüzdeleri hesaplanır.
BT koroner anjiyografinin farkı nedir? Bizim yani kardiyologların yaptığı koroner anjiyografide kateter kullanılır. Kateter kasıktaki veya koldaki atardamardan vücuda ilerletilir ve opak madde kateter vasıtasıyla doğrudan koroner arterler içine enjekte edilir.
BT anjiyografide opak madde koldaki toplardamardan verilir. BT anjiyografide ve klasik anjiyografide de aynı opak madde kullanılır. Her iki tetkikte röntgen ışınları ile görüntü alınır, radyasyon mevcuttur.
BT anjiyografiyi radyoloji uzmanı (radyolog), kateterli anjiyografiyi ise kardiyoloji uzmanları (kardiyolog) yapar.
BT koroner anjiyografinin riski var mıdır? Kullanılan opak maddeye bağlı olarak alerji (özellikle iyot alerjisi) riski vardır. Opak madde vücuttan böbrek yoluyla atıldığı için böbrek hastalığı / yetmezliği varsa, ayrıca böbreklere zarar verebilir.
Radyasyon mevcuttur, ancak kabul edilebilir ve emniyetli miktardadır.
Agatston testi / skoru nedir? BT anjiyografi sırasında veya ayrıca yapılabilen bir ölçümdür. Agatston skoru koroner arterlerdeki kalsiyum birikimini ölçer. Kalsiyum birikimi damar sertliği (ateroskleroz) ile ilgilidir. Agatston skoru ne kadar yüksekse damar sertliği o kadar ilerlemiş demektir ve kalp krizi o kadar yüksektir.
Agatston skoru yüksek ne demek? Genelde sabit bir rakam veya yüzde verilir. Agatston skoru 100-300 arası yüksek risktir. Agatston skoru 300 ün üzerindeyse kalp krizi geçirme riski çok yüksek demektir. Benzer yaş ve cinsiyetteki kişilerin kalsiyum oranına göre ise yüzde (%) değer verilir; bu değer %75 in üzerindeyse kalp krizi riski çok yüksek demektir.
BT koroner anjiyografi, kim çektirmeli, ne zaman çekilmeli? Muayene ve kan tetkikleri gibi her zaman yol gösteren yöntemlerle kalp krizi riskini belirlemek mümün değilse veya ilave bilgiler gelecekse BT aniyografi ancak o zaman yapılmalıdır. Efor testi genel olarak %70-80 üzerindeki damar darlıklarını zaten gösterir. Bu derece ilerlemiş darlıklar günlük hayatta şikâyete sebep de olabilir.
Daha az darlıklar hatta darlık yapmayan kolesterol plakları efor testinde belirti vermez; ancak bu plakların varlığı kalp hastalığının, damar sertliğinin başladığına işarettir. Koroner arterlerde darlık oluşturmayan kolesterol plak varlığında da kalp krizi riski vardır.
Damar sertliğinin başlamış ve henüz sessiz (sinsi) durumda olduğu bu durumlarda BT anjiyografi tedavi planı için biz kardiyologlara yardımcı olabilir.
BT anjiyografinin yararı nedir, BT anjiyografi herkese gerekli mi? BT anjiyografi sessiz plaklardan başka koroner damardaki ateroskleroz hasarını da çok erkenden saptamamıza yardım eder. Bu durumda kolesterol düşürücü tedaviye erken başlarız, diğer kalp riskleri için de önlemleri artırırız. Bu sayede kalp krizi ve felç gibi hastalık riskler azalır.
Daha önceden kalp krizi geçirmiş, koroner by-pass (baypas) ameliyatı olmuş veya koroner damarlara stent takılmış kişilerde BT anjiyografinin ilave yararı çok azdır. Hatta koroner stentlerin varlığı sebebiyle görüntü bozulur, sağlıklı bilgi edinmemiz zordur.
BT anjiyografi herkese tarama amaçlı yapılacak bir tetkik değildir. Olası riskleri ve maliyeti göz önünde tutarak gereken kişilere yapılmalıdır.
Tüm bu nedenlerle BT anjiyografi kardiyoloji uzmanının kararı ile yapılmalıdır.
BT anjiyografi yapıldıktan sonra tedavi yine kardiyoloji uzmanı tarafından planlanmalıdır.