https://www.facebook.com/430098416847032/

Uzm. Dr. Meltem İnci Kefal, Eğitim Mah. Fahrettin Kerim Gökay Caddesi Abdi Bey Sk. No:2-4 Dila Life Apt. Kat:5 D:15 Kadıköy/Istanbul, Istanbul (2025)

28/11/2025

Sorumluluk bilinci, çocuğun hem kendi ihtiyaçlarını hem de çevresindeki insanların ve ortamın gerekliliklerini fark edip yerine getirebilmesi demektir. Bu bilinç, doğuştan değil; çevre, aile tutumu ve deneyimlerle gelişir. Temelinde destekleyici, sabırlı ve tutarlı bir yaklaşım vardır.

💡 Yalnızca “yapmalısın” demek, sorumluluğu öğretmez; çocuk gerekçeyi anlamalı ve sürecin parçası olmalıdır.

🔹 Ebeveynin örnek olması:
Çocuklar söylenenlerden ziyade gördüklerini benimser. Ebeveynin kendi sorumluluklarını (işe zamanında gitmek, ev düzenini sağlamak, faturaları takip etmek vb.) yerine getirmesi, çocuğa en güçlü mesajı verir.

🔹 Yaşa uygun görevler vermek:
Küçük yaşta oyuncakları toplamak, odasını düzenlemek; biraz büyüyünce sofranın hazırlanmasına yardım etmek, okuldaki bir projeyi takip etmek gibi görevler verilmelidir. Görevler çocuğun kapasitesine uygun olursa başarır ve motive olur.

🔹 Görevlerin düzenli olması:
Rastgele değil, günlük veya haftalık düzen içinde görev verilmesi, alışkanlık halini almasını sağlar.
Örneğin: “Her akşam kitap rafını düzenleme görevi.”

🔹 Sonuçlarını görmesine izin vermek:
Sorumluluğu yerine getirmediğinde doğal sonuçlarla karşılaşmak (ör. ödevini yapmadığında öğretmenin uyarısı) çocuğun sorumluluğun önemini anlamasına yardımcı olur.

🔹 Çabayı takdir etmek:
Sonuca ulaşmak kadar, gösterilen çabanın da övülmesi gerekir. Bu, sürece ve öğrenmeye değer vermeyi öğretir.

Kısaca: Sorumluluk bilinci emirle değil; küçük adımlar, süreklilik, model olma ve takdir ile gelişir.

24/11/2025

Teknoloji, özellikle dijital oyun ve sosyal medya, çocukların dikkatini çok hızlı şekilde çeker. Bunun arkasında hem biyolojik hem psikolojik sebepler vardır.

🔹 Anında ödül sistemi:
Oyunlarda ve videolarda sonuçlar saniyeler içinde gelir; bu da beynin ödül ve motivasyon merkezini tetikleyerek dopamin salgısını arttırır. Dopamin, “devam et” mesajı vererek çocukta aynı davranışı tekrarlama isteği uyandırır.

🔹 Sınırsız içerik:
İnternette keşfedilecek sonsuz bilgi ve eğlence vardır. Bu tükenmeyen seçenekler çocukların sürekli merak duygusunu uyarır.

🔹 Kaçış fırsatı:
Zor gelen ödevler, sıkıcı anlar veya duygusal sorunlar karşısında dijital dünya kısa süreli rahatlama sağlar. Bu kaçış, alışkanlık hâline gelebilir.

🔹 Sosyal etkileşim hissi:
Özellikle çevrim içi oyunlar, çocuklara arkadaşlık ve ekip duygusu verir. Gerçekte olmasa bile, oyun dünyasında bir “ekip” içinde olmak tatmin sağlar.

🔹 Yoğun görsel-işitsel uyaran:
Hızlı hareket eden görüntüler, renkler, efektler ve müzik beynin ilgisini sürekli canlı tutar. Özellikle dikkat süresi kısa olan çocuklar için cazip bir alan oluşturur.

21/11/2025

Sabırsızlık, bazı yaş dönemlerinde doğal bir gelişim özelliğidir. Ancak günümüz dünyasında, anında erişim ve hızlı tüketim kültürü bu eğilimi güçlendirmektedir.

🔹 Doğal gelişim süreci:
Küçük yaşlardaki çocuklar zaman kavramını tam öğrenmemiştir. Beklemek, duygularını kontrol etmek ve plan yapmak için gerekli olan beynin prefrontal korteks bölgesi henüz yeterince gelişmemiştir. Bu nedenle sabırsızlık gelişimsel olarak normaldir.

🔹 Çağın etkisi:
İnternetten tek tıkla video izlemek, oyunda anında ödül almak ve hızlı kargo gibi kültürler çocukların uzun süreli bekleme becerilerini zayıflatır. Hızlı sonuç almaya alışan zihin, gecikmeyi tolere etmekte zorlanır.

🔹 Sabır eğitimi için bazı yardımcı yöntemler:

➡ Bekleme oyunları oynatmak (örneğin “Bekle, şimdi başlıyoruz” gibi küçük erteler)
➡ Günlük hayatın doğal bekleme anlarını kullanmak (örneğin sırada beklemek)
➡ Küçük hedefler koyup tamamlandığında ödüllendirmek
➡ Yavaş tempolu aktiviteler (bulmaca, puzzle, doğa yürüyüşü) yapmak

💡 Sabır bir “kas” gibidir: Ne kadar çalıştırılırsa o kadar güçlenir.

17/11/2025

Kurallara direnç, ebeveynlerin en sık karşılaştığı durumlar arasında yer alır. Bu direnç her zaman “problem” anlamına gelmez; bazen çocuğun kendi kişiliğini ve sınırlarını keşfetmesinin bir parçasıdır.

💡 Çocuk, özellikle okul öncesi ve ilkokul döneminde, “Ben kimim?” sorusuna cevap arar. Kendi fikirlerini ifade etme, tercihlerini savunma ve karar alma isteği artar. Kurallara “neden?” diye sorması, aslında gelişmiş bir düşünme sürecinin işaretidir.

🔹 Direncin sağlıklı olduğu durumlar:
👉 Çocuk kuralın nedenini sorguluyor, mantıklı açıklamalara açık
👉 Sınır çizildikten sonra uyum gösterebiliyor
👉 Direncini bağırma, vurma gibi saldırgan davranışlar yerine sözel yollarla ifade ediyor

🔹 Direncin sorun olabileceği durumlar:
👉 Her kuralı reddediyorsa, işbirliği göstermiyorsa
👉 Direkt çevreye veya kendine zarar veren davranışlarla karşı çıkıyorsa
👉 Kuralların mantığını açıklasanız bile uyum göstermiyorsa

📌 Ebeveyn yaklaşımı şu şekilde olmalıdır:

Kuralların nedenini açıkça açıklayın.
Gereksiz, aşırı kural sayısını azaltın.
Çocuğun fikirlerini dinleyin, bazı konularda birlikte karar alın.
Uyulması zorunlu kurallarda tutarlılığı koruyun.

14/11/2025

Otoriteye karşı çıkma, özellikle ergenliğe yaklaşan çocuklarda sık görülür. Ancak bu davranışın anlamı, yaşa, tutuma ve yoğunluğa göre değişir. 💡 Çocuk büyüdükçe kendi kararlarını almak ister. Öğretmen, ebeveyn gibi otorite figürlerine karşı zaman zaman “ben de söz sahibiyim” mesajı verir. Bu, bağımsızlık ihtiyacının göstergesidir. 🔹 Normal sınırlar içinde karşı çıkma: 👉 Fikirlerini net ve saygılı şekilde ifade etmesi 👉 Bazı kural veya görevleri tartışmaya açması 👉 Yargılamak yerine “neden böyle?” diye sorması 🔹 Risk taşıyan karşı çıkma: 👉 Sürekli öfke, hakaret, fiziksel şiddet ile karşı koyma 👉 İşbirliği becerisinin giderek azalması 👉 Sosyal ilişkilerde kopmalar, yalnızlaşma veya sadece benzer karşıt gruplarla hareket etme 👉 Kuralları sistematik olarak hiçe sayma 📌 Ebeveynlerin üzerine düşen sorumluluklar ise; Çocuğun duygularını ve bakış açısını dinlemek, Karşı çıkma anında sakin ve kontrollü kalmak, Gerektiğinde net ve tavizsiz olmak, İletişim kanallarını tamamen kapatmadan sınırları korumaktır.

#️⃣

10/11/2025

Özgürlük, çocuk gelişiminin en temel ihtiyaçlarından biridir. Ancak özgürlük, sorumluluk ve güvenli sınırlar ile birlikte verilmelidir. Aksi halde çocuk hem kendi hem çevresinin güvenliğini tehlikeye atabilir. 💡 Desteklenmesi gereken özgürlükler: 🔹 Karar verme özgürlüğü: 👉 Kıyafetini seçmek, odasını düzenlemek, hangi kitabı okuyacağını belirlemek gibi günlük yaşam kararlarını kendi alması. 🔹 İlgi alanlarını keşfetme: 👉 Sanat, spor, bilim gibi farklı etkinliklerde deneme yapmasına izin vermek. 🔹 Duygu ve düşünce ifade özgürlüğü: 👉 Çocuğun kendini ifade etmesine, eleştiri getirmesine ve fikirlerini paylaşmasına imkan tanımak. 💡 Sınır konması gereken özgürlükler: 🔹 Güvenlik riski olan durumlar: 👉 Gece geç saatlerde tek başına dışarı çıkma, tehlikeli sporları kontrolsüz yapma. 🔹 Başkalarının haklarını ihlal eden davranışlar: 👉 Arkadaşının eşyasını izinsiz alma, başkasının sözünü sürekli kesme. 🔹 Yaşa uygun olmayan sorumluluklar: 👉 Ergenlik öncesi bir çocuğun tek başına uzun seyahate çıkması gibi. 📌 Dengeyi kurmanın yolları: Net ve anlaşılır kurallar oluşturmak Özgürlük alanını kademeli olarak genişletmek Karar alma süreçlerinde çocuğu dahil etmek Kazanılan özgürlüğün sorumlulukla birlikte olduğunu öğretmek

10/09/2025

Travmatik bir olay sonrası çocuk, duygularını ifade etmekte zorlanabilir.

🔍 Bazen kelimeler yerine oyun, resim ya da beden diliyle konuşur.

👂 Psikoloji ekollerinde (özellikle Oyun Terapisi ve Travma Odaklı Bilişsel Davranışçı Terapi) bu ifade biçimleri, çocuğun iç dünyasına açılan kapılar olarak görülür.

🪑 Onu dinlemek, sadece kulak vermek değil; yargısız, acele etmeden, “anlatmaya hazır olduğunda buradayım” demektir.

🌿 Travma sonrası ilk adım, güvenli bir alan yaratmaktır; çünkü beyin, güven hissi olmadan sağlıklı işlemeye dönemez.

📖 Victor Frankl’ın dediği gibi: “İnsanın acısında anlam bulması, iyileşmenin yolunu açar.” Çocuğun yaşadığı olaya kendi anlamını yüklemesine alan tanımak, iyileştirici olur.

🎨 “Bunu bana çizer misin?” ya da “Bu olayı bir hikâye gibi anlatmak ister misin?” gibi açık uçlu sorular, duyguların görünür olmasını sağlar.

💡 Burada amaç, çocuğun travmayı yeniden yaşaması değil; onu dışarı çıkarıp anlamlandırmasına yardım etmektir.

🕰️ Sabır, en büyük destekçinizdir; bazı çocuklar günlerce, bazıları aylarca sessiz kalabilir.

💞 Siz, onun sessizliğinde bile yanında olduğunuzu hissettirdiğinizde, o sessizlik yavaşça kelimelere dönüşür.

08/09/2025

Duygular, sandığımızdan çok daha bulaşıcıdır.

🔍 Nörobilim, bu durumu ayna nöronlar ile açıklar: Karşımızdaki kişinin yüz ifadesi, ses tonu, beden dili; beynimizde otomatik olarak yankılanır.

👩‍👧 Bir anne, sürekli kaygılı ve gerginse; çocuğun sinir sistemi de bu gerilimi “normal” bir ruh hâli olarak kodlayabilir.

🌬️ Tıpkı açık bir odada yayılan koku gibi, duygular da ortamı sarar; çocuklar ise bu havayı solumakta çok daha hassastır.

💡 Psikodinamik yaklaşıma göre, ebeveynin çözümlenmemiş korkuları, çocuğa sözsüz mesajlarla geçebilir.

🪞 Çocuk, sadece davranışlarınızı değil, duygusal tepkilerinizi de model alır. Yani
“Korkma” derken sesiniz titriyorsa, çocuk kelimelerden çok tonunuzu duyar.

🌿 Kaygılı ebeveynlik, fark edilmediğinde nesiller boyu devam edebilir. Ama farkındalık, bu zinciri kırmanın ilk adımıdır.

💬 Mindfulness ve nefes teknikleri, ebeveynin kendi kaygısını yönetmesinde büyük rol oynar; çünkü sakinleşmiş bir anne, çocuğun zihnine “Burada güvendesin” mesajını iletir.

📖 Albert Bandura’nın Sosyal Öğrenme Teorisi, bunun altını çizer: Gözlem yoluyla öğrenme, kelimelerden çok daha güçlüdür.

🌞 Kendi huzurunuzu beslemek, çocuğunuzun huzur deposunu doldurmak demektir.

05/09/2025

🌙 Çocuklar için uyku, sadece bedenin dinlenmesi değil; güven duygusunun yeniden inşa edildiği bir zaman dilimidir.

🛏️ “Anne, yalnız yatmak istemiyorum” cümlesi, çoğu zaman basit bir istekten çok, çocuğun kaygılarını ve bağlanma ihtiyacını yansıtır.

👂 Gelişim psikolojisine göre (özellikle Bowlby’nin Bağlanma Kuramı), çocuk, kendini güvende hissettiği kişiyle yakın temasta olduğunda duygusal olarak regüle olur.

💭 Çocuk için karanlık, sessizlik ve yalnızlık; zihninde bilinmeyenleri canlandırır ve bu da bazen korku ve endişeyi tetikler.

🧸 Bu noktada, onun hislerini küçümsemek yerine, “Korkacak bir şey yok” demek yerine “Korktuğunu anlıyorum” demek, duygusunu onaylamaktır.

✨ Uyku öncesi küçük bir ritüel oluşturmak —mesela beraber kitap okumak, hafif bir müzik açmak— çocuğun kaygısını somut bir güven çerçevesine yerleştirir.

💡 Psikanalitik bakış açısına göre (Winnicott’un “Geçiş Nesnesi” kavramı), sevdiği bir oyuncak ya da battaniye, çocuğun sizden aldığı güven duygusunu gece boyunca taşımasına yardımcı olur.

🌿 Uyku, bir kopuş değil; “bir süreliğine ayrılık” olarak deneyimlendiğinde çocuk için daha az kaygı verici olur.

📖 Ünlü psikolog Carl Jung’un dediği gibi: “Çocuk, bilinçdışını henüz tanımadığı için geceyi büyüyle karıştırır.” Bizim görevimiz, o büyüyü korku değil, huzur dolu bir hikâyeye çevirmektir.

💞 Ona verdiğiniz güven, sadece o geceyi değil, ilerideki tüm yalnızlık anlarını da aydınlatır.

03/09/2025

Çocuklar bazen aynı soruyu defalarca sorar, aynı oyunu tekrar tekrar oynar ya da belirli bir düzeni bozmaktan rahatsız olur.

🧠 Gelişim sürecinde bu davranışlar, kontrol duygusunu pekiştiren geçici dönemler olabilir.

🔍 Ancak bu tekrarlar günlük yaşamını engellemeye, sosyal ilişkilerini zorlaştırmaya ve yoğun kaygıya yol açıyorsa, obsesif-kompulsif belirtiler düşünülebilir.

📖 Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) yaklaşımı, bu davranışların çoğu zaman kaygıyı azaltma amaçlı olduğunu söyler.

🌱 Küçük yaşta görülen takıntılar genellikle gelişimsel merakın parçasıdır; ancak yoğunluk, süre ve çocuğun yaşam kalitesine etkisi önemlidir.

💬 “Bunu yapmazsam kötü bir şey olur” gibi ifadeler, takıntının kaygı ile ilişkili olduğuna işaret eder.

🛡️ Ebeveyn olarak yargılamak yerine anlamaya çalışmak, çocuğun güvenle paylaşmasını sağlar.

🌿 Bazı durumlarda, takıntılar geçici olabileceği gibi, bazen de profesyonel destek gerekebilir.

💡 Erken fark etmek, hem çocuğun hem de ailenin kaygısını azaltır.

🌞 Amaç takıntıyı zorla ortadan kaldırmak değil; onun altında yatan duygusal ihtiyacı anlamaktır.

01/09/2025

⚡ “Hemen istiyorum!” diyen bir çocuk, aslında beyninin ön kısmındaki (prefrontal korteks) gelişiminin hâlâ tamamlanmadığını gösterir.

🧠 Nöropsikoloji bize söyler ki, dürtü kontrolü öğrenilen bir beceridir; doğuştan tam gelişmiş olarak gelmez.

🌱 3-7 yaş arası, bu becerinin temellerinin atıldığı kritik dönemdir.

🎯 Çocuğun hemen her isteğini yerine getirmek, kısa vadede çatışmayı azaltır gibi görünse de uzun vadede sabırsız ve düşük hayal kırıklığı toleransına sahip bir birey oluşturabilir.

📖 Erikson’un psikososyal gelişim teorisine göre, bu dönemde çocuk “girişimcilik” ile “suçluluk” arasında bir denge arar; sabırlı olmayı öğrenmek, girişimcilik duygusunu destekler.

🕰️ Ona beklemeyi öğretmek, küçük adımlarla başlar: 2 dakika, sonra 5 dakika, sonra 10 dakika…

💡 “Şimdi değil, ama sonra yapacağız” cümlesi, onun beynine ertelemeyi ve planlamayı öğretir.

🪞 Sizin sakinliğiniz, çocuğun kendi duygularını regüle etmesi için en büyük modeldir.

🌿 Oyunlaştırma, bekleme süresini keyifli hale getirerek sabrı kolaylaştırır.

🌞 Dürtü kontrolü gelişmiş bir çocuk, sadece beklemeyi değil; duygularını yönetmeyi de öğrenir.

28/08/2025

🌱 Mahremiyet, sadece bedenin değil; duyguların ve sınırların da korunması anlamına gelir.

👶 Çocuklara mahremiyet bilinci kazandırmak, erken yaşta güvenli bir hayatın temelini atmak demektir.

🔍 Gelişim psikolojisine göre, çocuk 2-3 yaş civarında “ben” kavramını anlamaya başlar ve bu, sınır eğitimine başlamak için kritik bir dönemdir.

🗝️ Mahremiyet eğitimi, “yasaklar” üzerinden değil, “korunma” ve “saygı” üzerinden verilmelidir.

📖 Piaget’nin bilişsel gelişim teorisine göre bu yaşlarda çocuk somut düşünür; yani soyut “mahremiyet” kavramını, basit ve somut örneklerle anlamlandırır.

🛡️ “Bedenim bana ait” mesajını, oyunlarla, kitaplarla ve günlük rutinlerde hatırlatmak, öğrenmeyi pekiştirir.

💬 Sadece “yapma” demek yerine, “Bunu yaparsan kendini korumuş olursun” gibi olumlu ifadeler, çocuğun zihninde korku yerine bilinç oluşturur.

🌸 Sosyal öğrenme teorisine göre (Bandura), çocuk gördüğünü yapar; yani siz başkalarının sınırlarına saygı gösteriyorsanız, o da bunu öğrenir.

💡 Mahremiyet bilinci kazandırmak, aynı zamanda çocuğa kendi kararlarının değerli olduğunu hissettirmektir.

🌞 Bu bilinç, sadece çocuklukta değil; hayat boyu sağlıklı ilişkilerin en güçlü koruyucusudur.

Uzm. Dr. Meltem İnci Kefal

28/11/2025

24/11/2025

21/11/2025

17/11/2025

14/11/2025

10/11/2025

10/09/2025

08/09/2025

05/09/2025

03/09/2025

01/09/2025

28/08/2025

Address

Website

Alerts

Shortcuts

Share

Category