30/03/2021
Gereksiz yere verilecek fazladan demir tedavisinin aterosklerozu hızlandırdığını ve kalp yetersizliğini daha da kötüleştirebileceğini biliyor muydunuz?
Günümüzde ve özellikle Covid döneminde destek tedavileri dediğimiz sadece kan biyokimyasına bakarak ve hastaya özel eksiklik ya da fazlalığın fizyopatolojisine inmeden D vitamini, demir vb tedaviler abartılıyor mu?
Tedavi gerçek eksik olanları yerine koyacağız.
Anemi tanısında Hct ve Hgb düşüklüğüne bakarak koyduğumuzda yanılabiliriz. Mesela Hct %30 olan bir hastaya sana biraz dmeir verelimde kendine gel, nefesin rahatlar demek doğru mu?
Hct düşüklüğü demir eksikliğine değil de kronik hastalıklara veya infeksiyon vb durumlarda albümin gibi NEGATİF AKUT FAZ REAKTANI (CRP tersine) olarak düşebileceğini, infeskiyon vb hastalık durumu düzelince Hct ve albuminin yükselebileceğini unutmamalı, gereksiz yere demir ve kan tarnsfüzyonlarından kaçınılmalıdır.
Kalp yetersizliğinde anemi sık olur. Sebepleri net olarak bilinmemekle birlikte aşırı sıvı birikimi (hipervolemi), eritropoetin üretiminde azalma olması ve demir kaybı (genelde asa vb allan hastalar) olması başlıca sebepler.
Gerçek demir eksikliği anemisinde oluşan anemi sekonder olarak da myokardda iskemi ve KY düzeyini arttırır. Ama gereksiz yüklenecek demir de bu kez oksidatif stressi uyaracak, aterosklerozu hızlandıracak ve düz kas üzerindeki olumsuz etkileri, nedeniyle KV olaylarda artışa yol açabileceği unutulmamalı.
Demir eksikliği tanımı; serum ferritin düzeyinin 100 ng/ml altı olması veya ferritin 100-300 arası ise ek olarak bakılacak transferrin saturasyonunun %20’nin altında olması ( makalede yazan).
Aşırı miktarda verilecek demir tedavisinde demir dolaşımda bağlanacak tarnsferrin bulamazsa bu kez endotelde ve düz kas hücrelerinde hasar yapar ve aterosklerozu hızlandırır, kalp kası üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle de hem sistolik hem de diyastolik kalp yetersizliğini olumsuz etkiler.
KY veya aterosklerotik KV hastalığı olanlarda gerçek demir eksikliği anemisi saptamadan sadece hematokrit bir miktar düşük diye demir tedavisi verilmesi hem aterosklerozu hızlandırabilir, KY kötüleştirebilir.
KY hastalarında net bir Hct/Hgb değeri yoktur. Yani Hct şu değerin altında kan veya demir verelim demek zor. Aktif kanama varsa tabiki eritrosit süspansiyonu veya gerektiğinde demir tedavisi verilebilir.
Tekrarda fayda var. Aktif kanaması olmayan hastalarda, gerçek demir eksikliği saptanmaması durumunda sadece düşük Hct düzeyi ile demir replasmanı yapmak riskli olabilir.
Dr.Hüseyin Oflaz-