20/07/2025
Wakati wa ujauzito, mama mjamzito hupimwa vipimo mbalimbali katika kliniki ya wajawazito ili kuhakikisha afya yake na ya mtoto aliye tumboni. Hapa chini ni maelezo ya vipimo hivyo, sababu za kupimwa, madhara ya kutopimwa au kutochukua dawa zinazotolewa:
☑️Uzito (Weight)
Lengo: Kuangalia k**a mama anaongezeka uzito kwa kiwango kinachofaa kulingana na hatua ya ujauzito.
Madhara ya kutochunguzwa/kutochukua hatua:
Uzito mdogo sana: hatari ya mtoto kuwa na uzito mdogo au kujifungua kabla ya wakati.
Uzito mkubwa sana: hatari ya kisukari cha ujauzito au shinikizo la damu la ujauzito (pre-eclampsia).
☑️Urefu (Height)
Lengo: Urefu hutumika kutathmini uwezo wa njia ya uzazi kujifungua kwa njia ya kawaida. Wanawake wafupi sana wako kwenye hatari ya kupata matatizo wakati wa kujifungua.
Madhara: Huongeza hatari ya kuhitaji upasuaji (C-section) k**a njia ya uzazi ni nyembamba.
☑️ Shinikizo la damu (Blood Pressure)
Lengo: Kugundua mapema hali k**a pre-eclampsia, ambayo ni hatari kwa mama na mtoto.
Madhara ya kutochunguzwa: Pre-eclampsia isipotibiwa inaweza kuleta kifafa cha mimba (eclampsia), kifo cha mama au mtoto.
☑️ Kipimo cha damu (Full Blood Count / Hemoglobin)
Lengo: Kugundua upungufu wa damu (anemia) na magonjwa mengine ya damu.
Madhara: Mama mwenye anemia huweza kupata uchovu mwingi, kushindwa kujifungua kwa nguvu, au kifo cha mtoto tumboni.
☑️Kipimo cha mkojo (Urine Test)
Lengo: Kugundua maambukizi ya njia ya mkojo, kisukari cha ujauzito, na protini kwenye mkojo (dalili ya pre-eclampsia).
Madhara: Maambukizi yasiyotibiwa huweza kusababisha uchungu wa mapema au kuharibika kwa mimba.
☑️Kipimo cha VVU (HIV Test)
Lengo: Kugundua k**a mama ana VVU ili aanze dawa za ARVs mapema na kuzuia maambukizi kwa mtoto.
Madhara: Bila dawa, uwezekano wa mtoto kupata VVU ni mkubwa.
☑️Kipimo cha Kaswende (Syphilis – RPR Test)
Lengo: Kugundua maambukizi ya kaswende ambayo yanaweza kumuathiri mtoto.
Madhara: Kaswende isiyotibiwa inaweza kusababisha mtoto kuzaliwa na ulemavu au kufariki tumboni.
☑️Kipimo cha Homa ya Ini (Hepatitis B)
Lengo: Kugundua k**a mama ana virusi vya Hepatitis B ili mtoto aweze kuchanjwa mara tu baada ya kuzaliwa.
Madhara: Maambukizi ya virusi kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto.
☑️ Kipimo cha Sukari (Blood Sugar)
Lengo: Kutambua kisukari cha ujauzito.
Madhara: Kisukari kisichodhibitiwa huweza kusababisha mtoto mkubwa kupita kiasi, shida ya kupumua, na matatizo ya wakati wa kujifungua.
☑️ Kipimo cha Mapigo ya Moyo wa Mtoto (Fetal Heart Rate)
Lengo: Kupima hali ya mtoto tumboni.
Madhara: Kutopima kunaweza kupoteza fursa ya kugundua matatizo mapema.
☑️Kipimo cha Urefu wa Mfuko wa Mimba (Fundal Height)
Lengo: Kupima ukuaji wa mtoto.
Madhara: Ikiwa mtoto hakui vizuri, inaweza kuashiria matatizo k**a vile lishe duni au matatizo ya kondo la nyuma.
☑️Chanjo ya Tetanasi (TT)
Lengo: Kuzuia mama na mtoto kupata ugonjwa wa tetanasi wakati wa kujifungua.
Madhara: Bila chanjo, mama au mtoto anaweza kufa kutokana na maambukizi ya tetanasi.
☑️ Dawa za Kinga:
a) Iron & Folic Acid Supplements
Faida: Kinga dhidi ya upungufu wa damu na kasoro za kuzaliwa.
Madhara ya kutotumia: Hatari ya anemia, matatizo ya ubongo kwa mtoto.
b) SP/Fansidar (Malaria prophylaxis)
Faida: Kinga dhidi ya malaria ya ujauzito.
Madhara ya kutotumia: Malaria huongeza hatari ya kuharibika kwa mimba, mtoto mdogo, au kifo cha mama.
c) Albendazole (Dawa ya minyoo)
Faida: Kuondoa minyoo inayonyonya damu.
Madhara ya kutotumia: Upungufu wa damu, uchovu, ukuaji hafifu wa mtoto tumboni.
Nini Hutokea Ikiwa Mama Hachukui Dawa au Hajafanyiwa Vipimo:
Hatari kwa maisha ya mama: Anaweza kufa kutokana na matatizo ambayo yangezuilika mapema.
Hatari kwa mtoto: Ulemavu wa kuzaliwa, ugonjwa sugu, au kifo kabla/baada ya kuzaliwa.
Upotevu wa fursa ya matibabu ya mapema, ambayo mara nyingi ni rahisi na salama.
Hitimisho:
Kila kipimo na dawa inayotolewa wakati wa kliniki kwa mama mjamzito ni ya lazima, husaidia kugundua matatizo mapema na kuokoa maisha ya mama na mtoto. Mama anapaswa kuhudhuria kliniki mapema na kufuata ushauri wa wataalamu wa afya kikamilifu.