07/18/2025
เคสวันนี้: ปวดหลังล่างเรื้อรัง แต่ต้นเหตุมาจากกระดูกก้นกบ (stuck coccyx)
ลูกค้ารายนี้มาด้วยอาการปวดหลังล่างเรื้อรังนานกว่า 1 เดือน โดยเฉพาะเวลานั่ง นอน หรือขยับตัวบนเตียง อาการเด่นคือ ลงน้ำหนักบนขาซ้ายไม่ได้ รู้สึกเจ็บจนไม่สามารถพลิกตัวได้ระหว่างการรักษา
ตอนแรกฟังดูเหมือนอาการทั่วไปของ low back pain หรือ SI joint dysfunction แต่เมื่อลองประเมินโครงสร้างทั้งหมดอย่างละเอียด
(lumbar spine, sacroiliac joint, piriformis, QL, glute med/min, hamstring, iliopsoas)
พบว่าทุกกล้ามเนื้อและข้อต่อรองรับได้ดีหลังการรักษา แต่เมื่อลูกค้าพลิกตัวเพื่อเปลี่ยนท่าบนเตียงกลับยังเจ็บแบบเดิม นี่คือจุดที่เราต้องคิดให้ลึกกว่านั้น
การประเมินต่อ: สงสัย coccyx fixation หรือกระดูกก้นกบติดและเอียง
หลังจาก ruling out ปัญหากล้ามเนื้อและข้อต่อบริเวณ lumbopelvic แล้ว ครูเริ่มสงสัยว่าอาการทั้งหมดอาจมีต้นเหตุจาก กระดูกก้นกบ (coccyx) ที่อยู่ในตำแหน่งผิดปกติหรือเกิดการติดขัด
เมื่อลองประเมิน manual ด้วยการ palpate รอบ sacrum และ coccyx พบว่า:
• กระดูกก้นกบเอียงไปทางซ้าย (left lateral deviation)
• อยู่ในตำแหน่งที่เคลื่อนไหวไม่ได้
• กล้ามเนื้อ coccygeus และ ligament รอบ ๆ มีการยึดรั้งอย่างชัดเจน
• เมื่อกดถูกตำแหน่ง มีอาการเจ็บแปลบและร้าวลงขา
ทั้งหมดนี้ชี้ว่าอาจเกิด แรงกดทับเส้นประสาทรอบ sacrococcygeal plexus โดยเฉพาะกิ่งที่ไปเลี้ยง gluteal และ pelvic floor
ทำไม coccyx fixation ถึงทำให้เจ็บจนลงน้ำหนักไม่ได้?
เพราะ coccyx ไม่ใช่แค่กระดูกปลายสุดของกระดูกสันหลัง แต่ยังเป็นจุดยึดของกล้ามเนื้อและ fascia หลายมัดใน pelvic floor
และยังมีเส้นประสาทจาก sacral plexus หลายเส้นที่วิ่งผ่านด้านหน้า coccyx
ถ้ากระดูกนี้ติดหรือบิดเอียง:
• จะเกิดการดึงรั้งของ fascia และ ligament บริเวณ posterior pelvic floor
• ทำให้เกิด nerve entrapment หรือการกดทับเส้นประสาทจากแรงตึงสะสม
• ส่งผลให้ปวดแปลบร้าวลึก, กล้ามเนื้ออ่อนแรง, และเสียการลงน้ำหนัก
เทคนิคที่ใช้: Coccyx Mobilization ด้วยแนวทางทางคลินิก
เมื่อยืนยันแล้วว่าต้นเหตุคือ coccyx ที่ติด ครูใช้เทคนิค manual coccyx release แบบ external approach
โดยผสมผสานแนวคิดจาก clinical anatomy, Thai bodywork และ orthopedic release
ขั้นตอน:
1. ให้ลูกค้านอนคว่ำ โดยมีหมอนรองใต้กระดูกเชิงกรานเพื่อปลด tension
2. ครู released fascia ด้านนอก รอบๆ sacrum ก่อน เพื่อให้ tissue รอบ coccyx soft
3. จากนั้นใช้นิ้วหัวแม่มือ palpate จุดยึดของ coccyx ใต้ sacrum และ apply แรงเบา ๆ ในแนว
• posterior glide
• lateral distraction (งัดออกด้านข้าง)
• และ superior lift เพื่อให้ coccyx disengage ออกจากการยึดรั้ง
4. ระหว่างการ release ครูใช้การกำกับลมหายใจ (breath cueing) ให้ลูกค้าช่วยคลาย pelvic floor จากภายในด้วยตัวเอง
ผลลัพธ์ชัดเจนในไม่ถึง 5 นาที:
• ลูกค้าสามารถพลิกตัวได้ทันทีแบบไม่มีอาการเจ็บ
• ลุกขึ้นยืนและลงน้ำหนักบนขาซ้ายได้เต็มเท้า
• อาการปวดที่สะสมมานานหายไปทันทีหลัง correction
อาการปวดหลังล่างบางเคสไม่ใช่เรื่องกล้ามเนื้ออย่างเดียว แต่เป็นปัญหาทางโครงสร้างที่ต้องประเมินให้ลึกไปถึง coccyx ซึ่งเป็นจุดที่คนมักมองข้าม
การเข้าใจ fascia, nerve entrapment และกลไกของ pelvic floor ทำให้เราสามารถแก้เคสที่ซับซ้อนและเรื้อรังได้แม่นยำและปลอดภัย