Giúp phát triển tâm thần-vận động-thể chất ở trẻ em / Bs. Hứa Thị Mỹ Trang

08/27/2025

TÓM TẮT CÁC BÀI TẬP cho các con phát triển tốt về tâm thần và vận động trong năm đầu tiên
* 2 tháng :
1-Tập nhìn theo vật xanh , đỏ, vàng ( tập thị giác )
2- Tập quay đầu theo tiếng động ( tập thính giác )
3- Khích thích bàn tay , bàn chân mở ( không cho nắm ngón cái , nắm bàn chân cũng như quắp bàn chân vào trong hoặc 2 chân liên tục chà vào nhau)
4- Tập 2 bàn tay vuốt lên nhau sau khi 2 tay mở tốt (tập trung đường giữa )
5- Tập tư thế đúng bằng cách bế giữ đầu con theo hướng dẫn , massage vùng lưng khi bé ưỡn
6- Tập ngóc đầu khi nằm sấp
7- Tập phản xạ bú nuốt đối với những bé bú nuốt kém , hay chảy nước miếng
*3 tháng :
1- Tiếp tục tập các bài cũ đến kgi bé làm được
2- Tập cầm nắm
3- Tập lật , ngóc đầu
* 4 tháng
1- Tiếp tục tập các bài cũ
2- Tập trườn khi bé đã biết lật đều 2 bên và 2 chiều
3- Tập cầm đường giữa
* 5 tháng
1- Tiếp tục tập các bài cũ cho thuần thục
* 6 tháng :
1-Tập ngồi nếu bé đã trườn tốt
2- Tiếp tục tập các bài cũ
* 7 tháng :
1- Tập các bài cũ , cái nào chưa tốt củng cố cho tốt hơn
2- Nếu bé trườn và ngồi tốt tập bò nếu bé không tự bò
Đa số đến giai đoạn này các bé được tập trườn tốt đúng cách sẽ tự biết bò
* 9 tháng :
1/ Đứng chựng
* 12 tháng : tập đi
@ Lưu ý !
- Các mẹ không cho bé đi xe đi tròn nhé
- Nếu con mình chưa giỏi phần 2 tháng thì không được tập phần tiếp theo. Ví dụ: con 4 tháng mà lật chưa được thì phải tập lật giỏi mới chuyển qua tập trườn nha
Chúc quý phụ huynh tập tốt cho con mình hoàn hảo hơn nhé!

BS HTMTrang

03/12/2023

Tiếp theo bài phát hiện sớm và giúp phòng ngừa Rối loạn ngôn ngữ, bác Trang viết bài này để giúp quý phụ huynh hiểu rõ hơn các dạng của rối loạn ngôn ngữ nếu con mình mắc phải

RỐI LOẠN PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ

I) RỐI LOẠN PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ NÓI
1/CHẬM NÓI ĐƠN THUẦN:
Chậm nói đơn thuần hay gặp ở trẻ trai, thường lành tính.
-Đến 3 tuổi trẻ nói bình thường
-Các khả năng lĩnh hội khác bình thường, nghe và hiểu ngôn ngữ phù hợp lứa tuổi
-Không có các rối loạn khác đi kèm
2/CHẬM NGÔN NGỮ:
-Hay phối hợp chậm nói, thường được báo bằng chậm nói câu đầu tiên sau 3 tuổi
-Vốn từ nghèo nàn và sử dụng cấu trúc câu không đúng
-Khả năng nghe hiểu cũng kém
-Nếu phối hợp với một rối loạn khả năng lĩnh hội khác thì tiên lượng sẽ dè dặt
3/RỐI LOẠN PHÁT ÂM:
-Thường xuất hiện đơn độc, phụ huynh ít để ý vì cứ nghĩ bé ngọng hoặc đớt ( mà không do dính thắng lưỡi)
-Được chú ý khi đến 4 tuổi vẫn còn biến dạng liên tục 1 số âm vị
-Các kỹ năng khác bình thường
4/TẬT NÓI LẮP:
-Khi diễn đạt bị tắt và/hoặc lặp lại các âm tiết
-Có nguồn gốc đa yếu tố, xúc động đóng vai trò quan trọng làm tăng tật này
-Có thể tập luyện bằng nhiều kỹ thuật khác nhau tuỳ thuộc vào từng trẻ
5/RỐI LOẠN PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ:
-Đây là một rối loạn nặng, có tính “cấu trúc” của ngôn ngữ
-Có thể phân thành nhiều dạng khác nhau tuỳ theo những bất thường thể hiện ở ngôn ngữ tiếp nhận hoặc diễn đạt
-Các rối loạn có thể đơn độc hoặc xen kẽ nhau
a/ Rối loạn ngôn ngữ tiếp nhận:
+Rối loạn này gần giống với nhận thức lời nói ( điếc lời)
+Bệnh biểu hiện chủ yếu bằng những rối loạn của sự phân tích âm vị hoặc ngữ nghĩa, tuy trẻ vẫn nhận biết được âm thanh và rất thèm giao tiếp thường bằng cử chỉ
-> Trẻ nghe âm thanh nhưng không hiểu người đối diện nói gì
b/Các rối loạn ngôn ngữ diễn đạt (xuất phát âm vị)
+Rối loạn này ảnh hưởng tới sự diễn đạt không rõ, dù có nhắc đi nhắc lại vẫn không khá hơn
+Những rối loạn âm vị-cú pháp: Diễn đạt không rõ và thiếu cả cú pháp. Trẻ thường nói từng từ hoặc 1 phần của cấu trúc câu, không có chủ ngữ, vị ngữ …
Thường kèm theo các rối loạn khả năng lĩnh hội và các rối loạn sử dụng khác.
+Các rối loạn ngữ nghĩa: thể hiện chủ yếu bằng thiếu từ và các chứng dùng loạn từ ngữ, hay gặp các rối loạn cú pháp và trí nhớ. Trẻ có thể phát biểu trôi chảy nhưng vốn từ vựng nghèo nàn. Thường đi kèm các rối loạn về nhận thức và hành vi ( Hội chứng tiệc rượu pha)
II) RỐI LOẠN PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ VIẾT
1/RỐI LOẠN ĐỌC-RỐI LOẠN CHÍNH TẢ
-Trẻ không thiếu sót trí thông minh và không rối loạn hành vi
-Do chậm rèn tập viết hoặc ngôn ngữ trong vòng hơn 1 năm
-Có thể rèn luyện được
2/RỐI LOẠN TRI GIÁC VÀ TRÍ NHỚ THỊ GIÁC KHÔNG GIAN
-Ảnh hưởng đặc biệt lên các chữ và hình vị
-Những trẻ này mặc dù nói rất tốt nhưng khó liên hệ được hình vị -âm vị
3/RỐI LOẠN VIẾT
-Do rối loạn điều phối vận động tinh tế trong động tác viết
-Thường đi kèm với rối loạn không gian, thời gian và cảm xúc
4/ Một số trẻ có những rối loạn đặc biệt hơn của ngôn ngữ:
- Thường theo sau một rối loạn ngôn ngữ nói ở mức độ vừa không được nhận biết, ở dạng bất thường về phân biệt và ghép các âm vị
- Kèm phối hợp với các rối loạn nhận thức khác

Bs Trang 27-2-2023

09/25/2022

LÀM Gì ĐỂ PHÒNG NGỪA VÀ PHÁT HIỆN CON BẠN CÓ VẤN ĐỀ VỀ NGÔN NGỮ TRONG 2 NĂM ĐẦU ĐỜI

Gần đây tình trạng chậm nói là 1 trong những lý do hàng đầu mà phụ huynh đưa con đi khám. Vì vậy, bài viết này có thể giúp ích cho quý phụ huynh theo dõi, phòng ngừa, cũng như phát hiện ra vấn đề ngôn ngữ của con để đưa con đi khám sớm hơn giúp điều trị sớm và có hiệu quả
1/ TRẺ TỪ 0-06 THÁNG :
1.1/PHÁT HIỆN VẤN ĐỀ:
-Không giao tiếp bằng ánh mắt với cha mẹ
-Con không phản ứng với tiếng nói, gọi, nhưng có thể nghe tiếng động hoặc tiếng tivi
1.2/PHÒNG NGỪA:
-Nói chuyện với con bằng giọng điệu êm ái và nồng nàn
-Luôn cười với con khi tiếp xúc
-Gọi tên người và đồ vật xung quanh con
-Giải thích cho con những tiếng động mà con nghe được
-Hát cho con nghe những bài hát thiếu nhi
-Kể cho con nghe những gì ba mẹ đã làm
2/TRẺ TỪ 06-12 THÁNG:
2.1/PHÁT HIỆN VẤN ĐỀ:
-Lưu ý! Phụ huynh hay nhầm lẫn khi bé có phản ứng với tivi, tivi chỉ là môi trường náo nhiệt nhưng cô lập con và không giúp cho sự giao tiếp
-Gọi con không quay đầu, chưa có âm đầu tiên
-Không phản hồi khi ba mẹ ra những mệnh lệnh đơn giản
2.2/PHÒNG NGỪA:
-Giúp con khám phá với thú vui giao tiếp với mọi người, có thể dùng hình thức trao đổi bằng biểu hiện nét mặt: cười, mỉm cười, nhăn mặt, làm xấu, nhìn …
-Nói với con bằng nhiều ngữ điệu
—> giúp bé hiểu hơn lúc nào cha mẹ vui, buồn, đồng tình, không đồng ý … giúp con hiểu hơn và sử dụng được ngôn ngữ
Mục đích chỉ cho con tất cả là biểu hiện ngôn ngữ
3/TRẺ TỪ 12-18 THÁNG:
3.1/PHÁT HIỆN VẤN ĐỀ:
-Con ngưng ngôn ngữ đột ngột
-Có dấu hiệu thoái lui ngôn ngữ: quên những từ trước đây đã nói, hoặc không thêm được từ mới trong thời gian dài
-Nói những từ khó hiểu, không đúng ngữ cảnh, hoặc chuyển qua ngôn ngữ khác
3.2/PHÒNG NGỪA:
-Cho con chơi những quyển sách bìa cứng hoặc bằng vải
-Thường xuyên nói chuyện bình thường, đúng đắn với con bằng những câu đơn giản, dễ hiểu
-Cho con xem những tạp chí, sách truyện và kể cho con nghe những câu chuyện có minh hoạ bằng tranh trong sách
4/ TRẺ TỪ 18-24 THÁNG:
4.1/ PHÁT HIỆN VẤN ĐỀ:
-Chưa nói từ đôi được hoặc chưa phối hợp 2 từ để cấu thành câu nhỏ được
-Từ vựng nghèo nàn, ngoài từ Ba, má chỉ hiểu được vài từ, nói từ khó hiểu, vô nghĩa không đúng ngữ cảnh
4.2/PHÒNG NGỪA:
-Giải thích cho con những từ mà con không hiểu
-Nếu con phát âm không đúng, ba mẹ hãy lặp từ đó bằng phát âm đúng, không ép con lặp đi lặp lại
-Dạy con thêm từ mới để làm giàu vốn từ của con
BS TRANG

08/04/2022

TẠI SAO KHÔNG CHO TRẺ ĐI XE TRÒN
Không nên cho trẻ đi xe tròn vì sẽ làm chậm , trì hoãn sự phát triển của trẻ nhất là những trẻ chậm sẽ chậm hơn
1/ Trẻ không có khả năng tự khám phá do hạn chế không gian loay hoay trong khung xe —>tự phát triển vận động kém , khi để trên sàn các kỹ năng phát triển vận động tốt hơn . —> đối với những trẻ có vấn đề não càng không nên đi xe tròn
2/ Trẻ sẽ có xu hướng đi nhón vì bé chỉ cần dùng ngón chân là xe cũng tự chạy , lâu dần cơ bắp chân phát triển không đúng —> khi biết đi sẽ có xu hướng nhón
3/ Tướng đi xấu vì xe sẽ chạy tứ hướng phụ thuộc vào chân nào bé khoẻ sẽ không đi thẳng thóm đúng cách được
4/ Nguy hiểm vì xe chạy nhanh có thể va chạm hoặc té do tới bực thềm hoặc phỏng khi trẻ va chạm vào nước sôi
Đặc biệt những trẻ có vấn đề về não càng tuyệt đối không nên cho đi
Nếu bận rộn không có người trông
nên cho con chơi trong cũi có chỗ vịn đứng lần đi sẽ tốt hơn
BS Trang

06/12/2022

PHÁT HIỆN VÀ CÁCH NGĂN NGỪA BẠI NÃO- CHẬM PHÁT TRIỂN TÂM THẦN-VẬN ĐỘNG
Bại não là tình trạng tổn thương não không tiến triển có thể xảy ra trước, trong và sau khi sinh
🍀Nguyên nhân:
1/ Trước sinh:
-Thiếu oxy não do: doạ sảy thai, nhau b**g non, nhau tiền đạo xuất huyết…
-Dị tật não bẩm sinh
-Nhiễm trùng bào thai: Rubella, CMV, Toxoplasma gondii, Zika…
-Mẹ mắc bệnh trong thời gian mang thai: tiểu đường, tiền sản giật…
-Mẹ uống rượu, hút thuốc, sử dụng ma tuý hoặc uống thuốc làm tổn thương não trong giai đoạn mang thai
-Đa ối, thiểu ối, cạn ối
-Di truyền: từ gia đình hoặc đột biến gen
2/Trong sinh:
-Sinh non có suy hô hấp
-Sinh ngạt: dây rốn quấn cổ, chuyển dạ kéo dài, tim thai suy …
-Sang chấn sản khoa: sinh hút, forcept, bất xứng đầu chậu, ngôi ngược hoặc ngôi bất thường…
3/Sau sinh:
-Vàng da nhân
-Viêm não, viêm màng não
-Xuất huyết não
-Chấn thương sọ não
-Ngạt nước, điện giật
☘CÁC DẤU HIỆU SỚM NGHI NGỜ TRẺ BẠI NÃO
👉Trẻ dưới 6 tháng:
-Sau sinh không khóc ngay hoặc khóc yếu, rên, tím tái …
-Mút, bú, nuốt khó, sặc sữa hoặc ọc sữa nhiều
-Quấy khóc nhiều hoặc ngủ nhiều không khóc
-Khó bế khi tắm rửa hoặc thay quần áo
-Trẻ mềm nhũn hoặc quá cứng, vận động ít
-Tư thế nằm ngữa: đầu thân không đối xứng, đầu nghiêng một bên và ưỡn 1 bên, 2 tay chữ W
-Cổ yếu, không nâng đầu được khi nằm sấp, hay ưỡn lưng hoặc trân người
-Mắt hay nhìn ngước lên trên hoặc nhìn vu vơ
-2 tay còn nắm chặt sau 2 tháng,
đặc biệt nắm ngón cái vào trong, 2 chân bắt chéo, 2 bàn chân hay quắp các ngón
-Có các cử động bất thường: tư thế múa kiếm, bắn cung, 2 tay ngoặt ra sau như chim cánh cụt, phẩy tay, lắc đầu …
-Không đạt được các mốc phát triển: chậm lật, trườn…, mắt không nhìn theo vật, không quay đầu theo tiếng động
👉Sau 6 tháng: thường các triệu chứng đã rõ
-2 tay gồng cứng, bàn tay nắm ngón cái chặt, 2 chân duỗi chéo
-Chậm vận động : chậm lật, ngồi, đứng, đứng và đi trên đầu các ngón chân, dáng đi bất thường với 1 chân kéo lê phía sau
-Khó khăn bú và nuốt
-Nghe kém, nói khó, khuyết tật mắt ( lé)
-Co giật
-Chậm phát triển trí tuệ hoặc nhận thức kém
➡️Nếu phát hiện con có 1 trong những dấu hiệu trên nên đưa trẻ đến khám ngay tại:
-Bác sĩ Nhi khoa chuyên khoa thần kinh
-Khoa vậy lý trị liệu-phục hồi chức năng
-Trung tâm phục hồi chức năng
✡️Lưu ý !
-Càng đến sớm càng được điều trị sớm đặc biệt dưới 6 tháng—> càng phục hồi tốt
-Tuỳ theo mức độ tổn thương của não và vùng não bị tổn thương mà trẻ có biểu hiện về chậm vận động hoặc chậm trí tuệ tương ứng
🍀Làm thế nào để ngăn ngừa bại não:
-Mẹ không hút thuốc lá và uống rượu, sử dụng ma tuý ( đặc biệt trong thai kỳ)
-Chuẩn bị tiền sản tốt: phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng, chắc chắc đã chủng ngừa bệnh Sởi, Rubella, Uốn ván trước khi mang thai
Nên khám thai định kỳ, dinh dưỡng đầy đủ ,tập thể dục đều đặn

02/06/2022

DẤU HIỆU NHẬN BIẾT SỚM TRẺ CÓ NGUY CƠ TỰ KỶ
☘️Trẻ dưới 6 tháng tuổi
- Khó ngủ, khóc ngằn ngặt ( khóc nhiều hơn trẻ bình thường , khó dỗ ), hay bị khó chịu như đầy hơi, cơn đau quặn bụng, ọc sữa…Hoặc trẻ thờ ơ , quá yên lặng dường như không đòi hỏi sự chăm sóc của cha mẹ, thích ở 1 mình, không đòi bế —> sẽ có hành vi bất thường khi lớn
- Có những vận động bất thường: tư thế nằm bất thường không đối xứng , giảm hoạt động hoặc hoạt động quá mức, trương lực cơ tăng hoặc giảm, khi bế hay ưỡn lưng thẳng đứng, cổ hay ưỡn mắt nhìn ngước lên trần, cảm giác dường như cứng cáp hơn trẻ khác, 2 bàn tay hay nắm chặt, 2 bàn chân nắm hay chà xát hoặc móc vào nhau
- Thờ ơ với vật di chuyển trước mặt , hoặc không nhìn theo hình dáng mẹ
- Thờ ơ với giọng nói , âm thanh , cảm giác dường như trẻ có vấn đề về thính giác
- Khả năng chú ý kém: không chú ý hoặc không nhìn vào mặt người đang nói chuyện, không hóng chuyện, ít tập trung khi được gọi tên hoặc đưa vật trước mặt như những trẻ cùng tháng khác
☘Trẻ 6-12 tháng :
- Chơi 1 mình, các ngón tay thường móc vào nhau và chơi với các ngón tay , bàn tay của mình, có thể có các biểu hiện gãi, cào, cọ xát …
- Giảm hoặc tăng trương lực cơ, giảm hoạt động hoặc tăng hoạt động quá mức
- Mất hoặc không đáp ứng với âm thanh giọng nói, nhạy với âm thanh tivi , điện thoại
- Không phát ra âm thanh hoặc rất ít
- Không chú ý đến mọi người, không thích người khác chạm vào người, không quan tâm những gì xãy ra xung quanh, chỉ chú ý tivi
- Không biết các kỹ năng giao tiếp đơn giản như những trẻ cùng lứa tuổi : vẫy tay , bye bye, vỗ tay, chỉ tay…
☘Trẻ trên 12 tháng
- Khó tham gia vào các trò chơi , kỹ năng khi chơi kém , rập khuôn , thờ ơ với sự hướng dẫn , không chú ý để bắt chước, chơi các trò chơi phát triển vận động tinh kém
- Có những hành vi quá khích bất thường: la hét, vẫy tay nhảy cẫng lên, vê xoắn tay , xoay tròn, đi kiễng chân, chạy ào ào không tránh chướng ngại vật, khó giữ trẻ lại, sờ bộ phận sinh dục …hoặc đánh người, ngắt nhéo, giật đồ chơi, tự làm tổn thương bản thân như tự đánh mình , đập đầu…
- Mất hoặc không đáp ứng với âm thanh đặc biệt là giọng nói, đáp ứng với âm thanh từ tivi, điện thoại
- Ít hoặc thậm chí không phát ra âm thanh, không cười thành tiếng, biểu lộ cảm xúc thờ ơ hoặc kích thích quá mức …
- Kỹ năng giao tiếp sớm kém hoặc không có: ánh mắt, cử chỉ tay chân, gật đầu, lắc đầu, biểu lộ cảm xúc vui, buồn …
- Tương tác mắt kém: quay đi tránh không nhìn vào mắt người đối diện khi giao tiếp, ánh mắt thờ ơ, trống vắng xa xăm , hoặc nhìn nghiêng , niễng cổ chăm chú vào một vật gì đó
- Không nói, chậm nói, ít phát ra âm thanh, không cười thành tiếng, hoặc nói lặp đi lặp lại từ vô nghĩa không đúng ngữ cảnh , một số trẻ nói được nhưng không khởi xướng nói, gặp người lạ không nói…
👉5 dấu hiệu báo động nên đưa con đi khám theo Viện Hàn lâm thần kinh Hoa kỳ :
1/ Không quay đầu hoặc đáp lại khi được gọi tên
2/Không bi bô, không biết dùng cử chỉ ra dấu để diễn đạt lúc trẻ 12 tháng
3/ Không biết nói từ đơn khi trẻ 16 tháng
4/ Không tự nói được từ đôi khi trẻ 24 tháng
5/ Mất kỹ năng ngôn ngữ hoặc giao tiếp xã hội ở bất kỳ độ tuổi nào
BS Trang

02/13/2021

08/15/2020

CÁC MỐC PHÁT TRIỂN VỀ NGÔN NGỮ VÀ GIAO TIẾP Ở TRẺ BÌNH THƯỜNG (0-12 tháng)
• 0-3 tháng :
+Hiểu :
- Nhìn quay đầu về phía có tiếng động
- Liếc mắt nhìn theo vật hoặc người
- Tự mỉm cười
-Yên lặng khi được bế lên
+Thể hiện ngôn ngữ / lời nói
- Khóc
- Phát ra âm thanh
- Thổi b**g bóng
- Biết gừ gừ hoặc tạo ra các ám thanh khác
• 3-6 tháng
+ Hiểu :
- Tìm kiếm nơi phát ra âm thanh
- Cười, chăm chú nhìn vào người
- Biết phân biệt lạ
- Biết biểu thị sự không thích
+Thể hiện ngôn ngữ/ lời nói
- Phát âm thể hiện sự thích thú để gọi
- Mím 2 môi để tạo âm “m”
- Biết cười to
- Chơi phát âm một mình
• 6-9 tháng
+Hiểu
- Nhìn đồ vật , người nghe khi nói đến
- Hiểu từ không
- Biết xấu hổ, hét để người khác chú ý
+Thể hiện ngôn ngữ/lời nói
- Bắt chước cử chỉ đơn giản( chào,ạ)
- Nói các âm đa đa, ba ba, na na...
- Bắt chước ngữ điệu của người lớn
•9-12 tháng
+Hiểu
- Đưa đồ vật khi được yêu cầu
- Làm theo mệnh lệnh đơn giản
+Thể hiện ngôn ngữ /lời nói
-Nói được những từ đầu tiên
-Nói luyên thuyên không có nghĩa
BS Trang