08/03/2025
POUKISA NOU KONN TANDE YAP DI LÈ YON BEBE FENK FÈT NOU PA DWE METE BAGAY JÒN SOU LI?
Lè yon bebe fenk fèt nou souvan tande yap di ke nou pa dwe mete rad, dra jòn sou bebe a. N'ap fèw konnen poukisa, ebyen se akoz de yon pwoblèm po ki rele lajònis (Ictère).
KISA K'AP FÈW KONNEN KE BEBE OU A FÈ LAJÒNIS?
Tibebe ki fenk fèt la:
● gen po ak pati blan nan je li yo ki jòn.
Konsilte yon doktè byen vit si, anplis de sa, tibebe w la:
● refize tete a oswa pran bibon;
● li kagou oswa chimerik;
● li pèdi plis pase 10% nan pwa li te genyen lè li te fèt la;
● poupou li dekolore (blan, bèj oswa gri)
● po li vin pi jòn oswa ou wè li nan bra ak janm yo;
KISA LAJÒNIS YE?
Iktè osinon lajònis ti bebe ki fenk fèt pa yon maladi pou tèt li e li pa atrapan. Pifò tan, li se plis yon mekanis siviv an deyò matris la.
LAJÒNIS FIZYOLOJIK
Fetis la bezwen pi plis globil wouj pase tibebe ki fenk fèt yo pou'l ka devlope. Nan nesans, destriksyon eksè globil wouj la lakòz yon ogmantasyon twò rapid to biliribin nan san an, yon pigman ki gen koulè zoranj ki pwovoke kolorasyon jòn sa nan po a ak blan je yo. Fwa ti bebe a, ki poko mati, ka gen pwoblèm pou debarasel de biliribin ki depase a nan poupou a. Dayè se pigman sa a ki bay poupou ti bebe yo koulè jòn nan.
Anviwon 60% tibebe devlope lajònis fizyolojik. Pwopòsyon sa a ogmante siyifikativman nan tibebe prematire yo, nan ti bebe ki gen yon fèb pwa lè li fèt ak ti bebe ki gen manman li ki fè dyabèt (s*k) oswa ki te sibi yon gwo estrès (tankou enfeksyon, detrès respiratwa oswa asfiksi akòz mank oksijèn).
Iktè fizyolojik anjeneral pa gen okenn konsekans negatif ak nivo bilirubin lan retounen nòmal nan 1 oswa 2 semèn. Si tibebe w la pran pwa epi poupou ak p**i li nòmal, pa bezwen enkyete. Òganis li pral kapab elimine bilirubin ki anplis la pou kont li.
LAJÒNIS KI GEN RAPÒ AK ALÈTMAN
Apeprè 15% timoun ki nan tete gen lajònis ki gen rapò ak alètman, ki rive nan 6yèm oswa 7yèm jou epi ki ka dire jiska 2 mwa. Lajònis sa pa bay okenn pwoblèm epi li pa bezwen tretman.
Li pwobableman koze pa kèk sibstans ki nan lèt manman an (egzanp òmòn, anzim, asid gra), ki diminye eliminasyon bilirubin nan fwa a. Gen kèk manman ki ka panse ke lèt yo toks*k pou ti bebe yo, men se pa vre. Alètman an ka kontinye nòmalman, eksepte sou konsèy medikal.
LAJÒNIS KI GEN RAPO AK PWOBLÈM FWA
Lajònis ke nou dwe plis mefye nou pandan premye semèn nan lavi bebe yo, se sa ki lye a yon pwoblèm fwa, swa pa enflamasyon oswa blokaj. Nan ka sa, anplis po a ki gen koulè jòn, ti bebe yo pi chimerik, p**i yo pi fonse ak poupou yo pral pi pal (menm prèske blan). Apre yon tan, ten yo ap vin pi vèt ak kwiv. Lè sa, yon konsiltasyon medikal an ijans obligatwa, paske kèk maladi ka lakòz domaj irevèsib nan fwa a.
KOUMAN OU KA TRETE LAJONIS?
Nan pifò ka, pa gen tretman ki nesesè. Sepandan, li rekòmande ke ou bay bebe tete oswa bibon ant 8 a 12 fwa pa jou depi li fin fèt. Lèt la ap bay fwa li ase enèji pou retire bilirubin ki anplis la.
Chak maten tou, li rekòmande pou'w bay ti bebe ki fenk fèt ou a yon beny solèy. Ti solèy ki apenn ap parèt la, ou pran bebe a ak yon ti rad lejè sou li, ou mete yon ti twal sou zye li epi wale fè kèk minit ak li. Ti solèy sa ap bon pou nou tou 2.
Men pakont, si doktè a gen krentif pou yon lajònis grav, lap mande plis egzamen. Li ka preskri tretman fototerapi. Lè sa a, yap mete tibebe w la anba yon lanp fliyoresan ble pandan plizyè èdtan pa jou. Limyè sa ankouraje eliminasyon bilirubin. Yap pwoteje zye li kont limyè a pa yon ti linèt. Tretman sa a ka mande pou tibebe w la entène lopital pou kèk jou.
Nan kèk ka, pa egzanp lè gwoup sangen manman an ak pitit la enkonpatib, doktè a ap bay ti bebe antikò nan venn oswa, nan ka ki ra, li ka fè yon transfizyon san.
Poum reponn a premye kesyon an
Yo souvan ap di pou nou pa.mete rad jòn sou bebe ki fenk fèt la, se pou si li ta gen pwoblèm lajònis lan pou nou ka remakel rapid. Paske nou ka panse se reflè rad lan ki fè po a konsa epi se pa vre.
Si bebe ou a fenk fèt epi ou wè li yon jan ou pa konprann pa rete chita lakay mennen li lopital.
👇👇👇
https://www.facebook.com/pediactu00
Https://www.instagram.com/pedi.actu/
