Bảo tồn và phát triển thương hiệu quýt Bắc Kạn
(Cục sở hữu trí tuệ) - (ĐVO)- Quýt Bắc Kạn là loại cây bản địa, mang nguồn gen quý hiếm, có thể canh tác ở độ dốc lớn; chịu sâu bệnh và đầu tư thâm canh ở mức vừa, chất lượng khá nổi trội, và là đặc sản quý giá của địa phương này. Cùng với hai sản phẩm nhãn hiệu tập thể gạo bao thai Chợ Đồn; chỉ dẫn địa lý hồng không hạt Bắc Kạn, cuối tháng 12/2012 Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho quýt Bắc Kạn và văn bằng bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho miến dong Bắc Kạn, cũng đã được và tỉnh tổ chức buổi lễ long trọng đón nhận các văn bằng bảo hộ này. Khoa học đưa đường Quýt Bắc Kạn có quả to, vỏ mỏng, dễ bóc tách, múi to đều mọng nước, tép quả màu vàng rơm, không nát, nhiều nước, khi chín vị chua dịu, mùi hương rất thơm. Trong quá trình sản xuất bà con nông dân không dùng chất kích thích và hoá chất bảo quản sau thu hoạch, nên là loại sản phẩm an toàn vệ sinh thực phẩm, đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng. Trước tình hình đó, UBND tỉnh Bắc Kạn đã phê duyệt Dự án Quy hoạch cây trồng chính trong sản xuất nông nghiệp tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2008 - 2015, tầm nhìn đến 2020, đồng thời giao cho Viện Nghiên cứu Rau quả thực hiện nghiên cứu, phục tráng, nhân giống và hướng dẫn kỹ thuật từ mô hình thử nghiệm đến trồng đại trà đối với loại cây này. Từ ngày được tỉnh quan tâm, áp dụng khoa học công nghệ trong gieo trồng, nhân giống, diện tích quýt Bắc Kạn đã tăng gấp 200 lần chỉ trong vòng hơn 10 năm qua. Từ một vài diện tích cây bản địa già cỗi, sâu bệnh và ít người biết đến, đến nay, quýt Bắc Kạn đã hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung. Hiện tỉnh Bắc Kạn đã quy hoạch được vùng trồng cam quýt tại các huyện Bạch Thông, Chợ Đồn và Ngân Sơn với diện tích 1.500ha. Sản lượng toàn tỉnh từ vài trăm tấn quả năm 2006, đến năm 2010 đã lên tới 2.000 tấn quả. Đặc biệt, xã Quang Thuận - Bạch Thông được coi là vựa quýt của tỉnh, với diện tích trồng quýt khoảng hơn 400ha, chiếm hơn 40% diện tích trồng quýt của cả tỉnh. Tại đây, quýt được nhân giống để chuyển đi trồng ở các địa phương khác, và đã dần trở thành thương hiệu có mặt tại thị trường một số tỉnh như Thái Nguyên, Lạng Sơn, Cao Bằng…
Theo ông Cao Xuân Lãng - Chủ tịch Hội Nông dân xã Quang Thuận, khi chưa có khoa học, người dân rất nghèo, không cách gì khá lên nổi. Quýt trồng ra chỉ đủ để bán cho bà con trong vùng, thu nhập không đáng bao nhiêu. Từ khi đưa khoa học vào áp dụng trong sản xuất, năng suất đã cao hơn hẳn. Với việc lai ghép quýt với bưởi, đồng thời được các nhà khoa học hướng dẫn cách chăm sóc, bón phân nên chỉ một thời gian sau vườn cam quýt đã cho nhiều quả, quả nào cũng mọng, đều nhau, tuổi thọ của cây ghép gấp mấy lần so với trước. Quýt Bắc Kạn
Quýt Bắc Kạn là loại cây bản địa, mang nguồn gen quý hiếm, là đặc sản quý giá của địa phương này. Năm 2012, sản lượng quýt toàn tỉnh ước đạt 4.500 tấn, năng suất 45 tạ/ha; giá trị ước đạt 60 tỷ đồng.Vào mùa vụ, hàng chục tư thương kéo về thu mua quýt rồi chở đi các tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn, Thái Nguyên… Tuy nhiên, người dân ở đây cũng thường xuyên bị thương gia ép giá, quýt của một số vùng khác cũng được mạo danh là quýt Bắc Kạn và đem bán ra thị trường, gây ảnh hưởng đến uy tín và thu nhập của người dân. Chỉ dẫn địa lý đưa quýt Bắc Kạn “lên hương”
Ông Phạm Phi Anh - Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN), cho biết thời gian qua, ngoài việc mở rộng diện tích, đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, tỉnh Bắc Kạn cũng hết sức chú trọng tạo dựng và phát triển thương hiệu quýt Bắc Kạn thông qua Dự án "Xây dựng hồ sơ đăng ký chỉ dẫn địa lý Bắc Kạn cho sản phẩm quýt". Sau hơn 1 năm triển khai thực hiện, đến nay, quýt Bắc Kạn đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý. Bản đồ chỉ dẫn địa lý bao gồm 12 xã: Quang Thuận, Dương Phong, Đôn Phong (huyện Bạch Thông); Rã Bản, Đông Viên, Phương Viên (huyện Chợ Đồn); Thượng Giáo, Địa Linh, Chu Hương, Mỹ Phương, Cao Trĩ, Yến Dương (huyện Ba Bể). Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Xuân Cường sau khi đi tham quan các vườn quýt của người dân trong địa phương cũng đã có chỉ đạo các sở, ngành liên quan phải chung tay nâng giá trị của quýt, qua đó góp phần tích cực nâng cao đời sống nhân dân. Công việc cụ thể là đẩy nhanh tiến độ xây dựng đường 257, bảo đảm cho việc lưu thông quýt để nông dân đỡ bị ép giá; bố trí vốn đầu tư xây dựng chợ đầu mối thu mua nông sản ở xã Quang Thuận, chợ này sẽ là nơi mua, bán quýt của xã Quang Thuận và quýt từ huyện Chợ Đồn, xã Dương Phong chở ra, quýt từ xã Đôn Phong mang tới. Khi có chợ nông sản, đường 257 hoàn thành vào vụ quýt sang năm, sẽ có nhiều người đến mua, quýt sẽ có thị trường nên không bị ép giá, nông dân không bị thua thiệt. Mặt khác, để khai thác tối đa hiệu quả chỉ dẫn địa lý đối với sản phẩm quýt, ông Trần Văn Tùng - Thứ trưởng Bộ KH&CN, đề xuất tỉnh Bắc Kạn cần đổi mới mạnh mẽ tư duy trong việc xây dựng thị trường tiêu thụ, xây dựng chuỗi sản phẩm giá trị, kết hợp hài hòa lợi ích của doanh nghiệp với đời sống kinh tế của người dân. Bên cạnh đó, cần có sự tham gia tích cực của các nhà khoa học trong việc bảo tồn, nhân giống và phát triển các sản phẩm quýt đảm bảo chất lượng. Ông Hoàng Ngọc Đường - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn, cũng khẳng định việc quýt Bắc Kạn được cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý là cơ hội lớn cho đồng bào các dân tộc Bắc Kạn trong việc phát triển cây trồng đặc sản của địa phương, đồng thời cũng đặt ra thách thức đối với tỉnh Bắc Kạn trong việc bảo tồn và phát triển thương hiệu quýt Bắc Kạn. Cuối tháng 3 năm 2013 vừa qua, Sở Khoa học và Công nghệ Bắc Kạn đã tiến hành nghiệm thu dự án, “Xây dựng mô hình thâm canh cam, quýt tại huyện Ba Bể” do Viện Nghiên cứu Rau quả (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) chủ trì thực hiện. Được biết, đề tài này nhằm góp phần đẩy mạnh và nâng cao năng suất của loại cây trồng này tại địa bàn huyện Ba Bể nói riêng, và trên toàn tỉnh nói chung.
