17/09/2025
Tham khảo bài thuốc điều trị Gout hiệu quả
Trong cuộc sống của chúng ta, bệnh gút và tăng acid uric máu ngày càng trở nên phổ biến. Nhiều người khi nghe thấy chỉ số acid uric cao thì đều lo lắng, sợ rằng một ngày nào đó bệnh gút sẽ ghé thăm. Trên thực tế, y học cổ truyền Trung Quốc có những bí quyết và kinh nghiệm độc đáo trong việc giảm acid uric và điều trị bệnh gút. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về một bí phương giúp giảm acid uric trong y học cổ truyền Trung Quốc - phương thuốc Niệu Toan Lợi Tiên Phương, bao gồm nguyên lý phối hợp và cách dùng, hy vọng sẽ mang lại sự giúp đỡ thiết thực cho mọi người.
I. Acid uric cao là gì?
Trước hết, chúng ta hãy tìm hiểu acid uric cao là gì. Acid uric là sản phẩm cuối cùng của quá trình chuyển hóa purin trong cơ thể. Trong điều kiện bình thường, lượng acid uric được sản xuất và đào thải mỗi ngày đều cân bằng, giúp duy trì mức acid uric trong giới hạn bình thường. Tuy nhiên, nếu sự cân bằng này bị phá vỡ, acid uric được sản xuất quá nhiều hoặc đào thải quá ít, nó sẽ tích tụ trong máu và làm tăng nồng độ acid uric.
Nồng độ acid uric trong máu tăng cao trong thời gian dài không phải là điều tốt. Các tinh thể urat có thể lắng đọng trong khớp và các mô mềm, gây ra phản ứng viêm. Đây là lúc bệnh gút có thể bùng phát. Khi bệnh gút bùng phát, các khớp sẽ đau dữ dội, sưng, nóng, đỏ, đau, khiến người bệnh vô cùng khổ sở. Hơn nữa, tăng acid uric máu còn liên quan đến các vấn đề sức khỏe khác như bệnh thận và bệnh tim mạch, vì vậy chúng ta không thể xem thường vấn đề này.
II. Quan điểm của y học cổ truyền Trung Quốc về acid uric cao và bệnh gút
Mặc dù y học cổ truyền Trung Quốc không có khái niệm "acid uric", nhưng dựa trên các triệu chứng của cơn gút cấp, chẳng hạn như khớp sưng, nóng, đỏ, đau và đau dữ dội, nó được xếp vào các phạm trù như “chứng tý” và “bạch hổ lịch tiết”. Y học cổ truyền Trung Quốc cho rằng, sự xuất hiện của bệnh gút và tăng acid uric máu có liên quan đến các yếu tố như chính khí trong cơ thể không đủ, ngoại tà xâm nhập, ăn uống không điều độ và tình chí bất hòa.
Về thể chất, nhiều người vốn dĩ đã có các vấn đề như tỳ hư thấp thịnh, can thận hư. Khi tỳ hư, chức năng vận hóa sẽ kém, thủy thấp dễ tích tụ trong cơ thể; khi can thận hư, khí huyết vận hành không thuận lợi, các sản phẩm bệnh lý như đàm thấp, ứ huyết dễ sinh ra. Thêm vào đó, thói quen ăn nhiều đồ ăn béo ngậy, ngọt béo, như hải sản, nội tạng động vật, canh thịt... những thứ này ăn nhiều dễ sinh thấp nhiệt. Hơn nữa, nếu căng thẳng tinh thần kéo dài, cảm xúc không tốt cũng sẽ ảnh hưởng đến sự vận hành của khí cơ trong cơ thể, dẫn đến khí huyết không thông, đàm thấp ứ huyết càng khó đào thải ra ngoài. Các đàm thấp, ứ huyết và nhiệt tà này kết hợp với nhau, đình trệ trong các khớp và kinh lạc, gây ra bệnh gút và làm tăng acid uric.
III. Sức mạnh kỳ diệu của Niệu Toan Lợi Tiên Phương
Niệu Toan Lợi Tiên Phương là một phương thuốc giảm acid uric được y học cổ truyền Trung Quốc tổng kết từ kinh nghiệm lâm sàng lâu năm. Nó được bào chế từ sự phối hợp hợp lý của nhiều loại dược liệu, có thể điều hòa cơ thể từ nhiều khía cạnh, nhằm mục đích giảm acid uric, phòng ngừa và điều trị bệnh gút. Dưới đây, chúng ta sẽ cùng xem trong phương thuốc này có những dược liệu nào, tác dụng của chúng là gì và chúng phối hợp với nhau như thế nào.
(1) Thành phần phương thuốc
Niệu Toan Lợi Tiên Phương chủ yếu bao gồm các vị thuốc: Thổ phục linh, Tỳ giải, Uy linh tiên, Trạch tả, Xa tiền tử, Ý dĩ nhân, Thương truật, Hoàng bá, Xuyên ngưu tất, Đương quy, Xích thược, Cam thảo.
(2) Nguyên lý phối hợp
Thanh nhiệt lợi thấp, đào thải acid uric
* Thổ phục linh: Đây là một vị thuốc tốt để giảm acid uric. Vị ngọt, nhạt, tính bình, quy kinh can, vị. Thổ phục linh có tác dụng giải độc, trừ thấp, thông lợi khớp. Nghiên cứu hiện đại cho thấy một số thành phần trong Thổ phục linh có thể ức chế sự tổng hợp acid uric và thúc đẩy quá trình đào thải acid uric, giống như mở một "đường cao tốc" cho acid uric trong cơ thể, giúp acid uric được đào thải nhanh hơn.
* Tỳ giải: Vị đắng, tính bình, quy kinh thận, vị. Tỳ giải có thể lợi thấp trừ trọc, đào thải khí thấp trọc trong cơ thể ra ngoài. Nó có tác dụng làm giảm các triệu chứng như đau khớp và tiểu tiện không lợi do thấp nhiệt hạ trú. Trong Niệu Toan Lợi Tiên Phương, Tỳ giải và Thổ phục linh cùng nhau, giống như hai "người dọn đường", làm sạch acid uric và thấp trọc dư thừa trong cơ thể.
* Trạch tả: Vị ngọt, nhạt, tính hàn, quy kinh thận, bàng quang. Trạch tả có tác dụng lợi thủy thẩm thấp, tiết nhiệt. Nó có thể tăng lượng nước tiểu, giúp nước và các chất thải chuyển hóa trong cơ thể được đào thải ra ngoài nhanh hơn qua đường tiểu, từ đó giúp giảm nồng độ acid uric trong máu.
* Xa tiền tử: Vị ngọt, tính hàn, quy kinh can, thận, phế, tiểu tràng. Xa tiền tử cũng có công dụng thanh nhiệt lợi niệu thông lâm. Nó kết hợp với Trạch tả, có thể tăng cường tác dụng lợi thủy thẩm thấp, giống như tăng tốc "hệ thống thoát nước" trong cơ thể, giúp acid uric được đào thải ra ngoài cùng nước tiểu một cách thuận lợi hơn.
* Ý dĩ nhân: Vị ngọt, nhạt, tính mát, quy kinh tỳ, vị, phế. Ý dĩ nhân có thể lợi thủy thẩm thấp, kiện tỳ chỉ tả, trừ tý, bài nùng, giải độc tán kết. Nó vừa có thể loại bỏ thấp khí trong cơ thể, vừa có thể kiện tỳ, tăng cường chức năng vận hóa của tỳ vị, từ gốc rễ làm giảm sự sản sinh thấp khí. Hơn nữa, Ý dĩ nhân còn có tác dụng làm giảm đau khớp, có thể làm giảm cơn đau khi bệnh gút bùng phát.
Khu phong trừ thấp, thông lạc chỉ thống
* Uy linh tiên: Vị cay, mặn, tính ôn, quy kinh bàng quang. Uy linh tiên có tác dụng khu phong thấp, thông kinh lạc. Nó có thể loại bỏ phong thấp tà trong các khớp và kinh lạc, giúp khí huyết vận hành thuận lợi hơn. Khi bệnh gút bùng phát, khớp đau, cử động khó khăn, phần lớn là do phong thấp tà làm tắc nghẽn kinh lạc. Uy linh tiên giống như một "thanh kiếm sắc", có thể xua đuổi những tà khí làm tắc nghẽn kinh lạc này, làm giảm đau khớp.
* Thương truật: Vị cay, đắng, tính ôn, quy kinh tỳ, vị, can. Thương truật có thể táo thấp kiện tỳ, khu phong tán hàn. Nó kết hợp với Ý dĩ nhân, tăng cường tác dụng kiện tỳ trừ thấp. Chức năng tỳ vị tốt, khả năng vận hóa của cơ thể sẽ mạnh, thấp khí không dễ tích tụ. Hơn nữa, Thương truật còn có thể khu phong tán hàn, có tác dụng điều trị nhất định đối với chứng đau khớp do phong hàn thấp tà gây ra.
* Hoàng bá: Vị đắng, tính hàn, quy kinh thận, bàng quang, đại tràng. Hoàng bá có tác dụng thanh nhiệt táo thấp, tả hỏa giải độc, trừ cốt chưng. Nó kết hợp với Thương truật, tạo thành phương Nhị diệu tán kinh điển, chuyên dùng để điều trị các bệnh lý do thấp nhiệt hạ trú. Trong Niệu Toan Lợi Tiên Phương, Nhị diệu tán có thể làm sạch thấp nhiệt ở hạ tiêu, làm giảm các triệu chứng sưng, nóng, đỏ, đau của khớp.
Hoạt huyết hóa ứ, cải thiện tuần hoàn
* Xuyên ngưu tất: Vị đắng, ngọt, chua, tính bình, quy kinh can, thận. Xuyên ngưu tất có tác dụng trục ứ thông kinh, thông lợi khớp, lợi niệu thông lâm. Nó vừa có thể hoạt huyết hóa ứ, vừa có thể dẫn huyết đi xuống, giúp khí huyết vận hành tốt hơn đến các khớp ở chi dưới, cải thiện tuần hoàn máu ở khớp. Khớp của bệnh nhân gút thường có các tinh thể urat lắng đọng, những tinh thể này giống như những viên sỏi nhỏ, sẽ ảnh hưởng đến chức năng bình thường của khớp. Tác dụng hoạt huyết hóa ứ của Xuyên ngưu tất có thể giúp hòa tan và đào thải các tinh thể này, làm giảm tổn thương khớp.
* Đương quy: Vị ngọt, cay, tính ôn, quy kinh can, tâm, tỳ. Đương quy là một vị thuốc tốt để bổ huyết hoạt huyết. Nó có thể bổ sung máu cho cơ thể, giúp máu dồi dào hơn, đồng thời thúc đẩy tuần hoàn máu, loại bỏ tình trạng ứ trệ trong máu. Trong Niệu Toan Lợi Tiên Phương, Đương quy và Xuyên ngưu tất cùng nhau, có tác dụng hoạt huyết hóa ứ, giúp khí huyết ở khớp vận hành thuận lợi hơn, cơn đau tự nhiên sẽ giảm.
* Xích thược: Vị đắng, tính hơi hàn, quy kinh can. Xích thược có công dụng thanh nhiệt lương huyết, tán ứ chỉ thống. Nó có thể loại bỏ nhiệt tà trong máu, ngăn ngừa nhiệt tà và ứ huyết kết hợp với nhau, làm bệnh nặng hơn. Hơn nữa, tác dụng tán ứ chỉ thống của Xích thược có tác dụng làm giảm đau khớp khi bệnh gút bùng phát rất tốt.
Điều hòa các vị thuốc, bảo vệ tỳ vị
* Cam thảo: Vị ngọt, tính bình, quy kinh tâm, phế, tỳ, vị. Cam thảo có tác dụng bổ tỳ ích khí, thanh nhiệt giải độc, trừ đàm chỉ khái, hoãn cấp chỉ thống, điều hòa các vị thuốc. Trong phương thuốc này, Cam thảo giống như một "người hòa giải", nó có thể giúp dược tính của các vị thuốc khác phát huy một cách hài hòa hơn, đồng thời bảo vệ tỳ vị, ngăn ngừa một số vị thuốc tính hàn gây tổn thương tỳ vị. Dù sao thì tỳ vị là gốc rễ của hậu thiên, chức năng tỳ vị tốt, cơ thể mới có thể hấp thụ và sử dụng tốt các thành phần có hiệu quả của các dược liệu này.
IV. Cách dùng Niệu Toan Lợi Tiên Phương
Sau khi hiểu được nguyên lý phối hợp của Niệu Toan Lợi Tiên Phương, tiếp theo chúng ta hãy nói về cách dùng phương thuốc này. Nói chung, Niệu Toan Lợi Tiên Phương có thể được sắc nước uống. Cách làm cụ thể như sau:
* Chuẩn bị dược liệu: Theo thành phần phương thuốc, chuẩn bị đủ liều lượng dược liệu tương ứng. Các loại dược liệu này có thể mua được ở các tiệm thuốc bắc uy tín. Liều lượng cụ thể cần được điều chỉnh tùy theo thể chất và mức độ nghiêm trọng của bệnh, vì vậy tốt nhất là nên sử dụng dưới sự hướng dẫn của thầy thuốc đông y chuyên nghiệp.
* Ngâm dược liệu: Đặt dược liệu đã chuẩn bị vào nồi đất, thêm lượng nước vừa đủ, thường ngập dược liệu 2-3 cm. Sau đó ngâm khoảng 30 phút, để dược liệu ngấm đủ nước, giúp giải phóng các thành phần có hiệu quả tốt hơn khi sắc.
* Sắc dược liệu: Sau khi ngâm, đặt nồi đất lên bếp, đầu tiên đun sôi với lửa lớn, sau đó chuyển sang lửa nhỏ và sắc khoảng 30-40 phút. Trong quá trình sắc cần chú ý khuấy đều, tránh dược liệu dính nồi. Sau khi sắc lần đầu, đổ nước thuốc ra, thêm lượng nước vừa đủ vào và sắc lần hai. Lần thứ hai chỉ cần sắc 20-30 phút là được.
* Trộn nước thuốc: Trộn nước thuốc của lần sắc thứ nhất và lần thứ hai lại với nhau, điều này giúp đảm bảo nồng độ nước thuốc đồng đều hơn.
* Cách dùng: Chia nước thuốc đã trộn thành hai phần, uống mỗi phần vào buổi sáng và buổi tối. Tốt nhất là uống sau bữa ăn khoảng 30 phút, điều này giúp giảm kích ứng đường tiêu hóa. Trong thời gian uống thuốc, cần chú ý quan sát những thay đổi của cơ thể, nếu xuất hiện bất kỳ triệu chứng khó chịu nào, phải báo ngay cho bác sĩ.
V. Những lưu ý khi dùng Niệu Toan Lợi Tiên Phương
Mặc dù Niệu Toan Lợi Tiên Phương có tác dụng nhất định trong việc giảm acid uric và điều trị bệnh gút, nhưng trong quá trình dùng cũng có một số lưu ý mà mọi người phải ghi nhớ.
* Điều chỉnh chế độ ăn uống: Trong thời gian dùng Niệu Toan Lợi Tiên Phương, việc điều chỉnh chế độ ăn uống là rất quan trọng. Cần kiểm soát nghiêm ngặt lượng thức ăn có hàm lượng purin cao, như hải sản, nội tạng động vật, canh thịt, các loại đậu... nên hạn chế hoặc không ăn. Có thể ăn nhiều thức ăn có hàm lượng purin thấp, như rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt... Đồng thời, phải uống nhiều nước, ít nhất 2000 ml nước mỗi ngày, điều này giúp tăng lượng nước tiểu và thúc đẩy quá trình đào thải acid uric.
Nguồn: Bs Tôn Mạnh Cường dịch và tổng hợp
