05/05/2025
THAI BẤT THƯỜNG – GIỜ PHẢI LÀM GÌ?
THAI BẤT THƯỜNG – GIỜ PHẢI LÀM GÌ?
Tôi còn nhớ, hôm đó là một ngày Hà Nội chuyển mùa. Ngoài cửa sổ, những chiếc lá vàng xoay nghiêng trong gió, còn trong phòng khám nhỏ ở Đền Lừ – tôi gặp chị.
Chị là mẹ bầu 37 tuổi, khuôn mặt mỏi mệt sau chuyến tàu đêm từ Nghệ An lên. Đưa cho tôi tờ giấy siêu âm từ phòng khám gần nhà, chị thì thào:
“Bác sĩ ơi… em đi khám, bác sĩ họ bảo đầu con em nhỏ, nghi não nhỏ… chắc… chắc em phải bỏ thai quá. Huhu.”
Tôi im lặng. Không phải vì không biết nói gì, mà vì quen quá với câu nói đó.
Nó là bản sao của hàng trăm, thậm chí hàng nghìn câu nói tôi từng nghe.
Cái điều đáng sợ không nằm ở việc thai có bất thường.
Mà nằm ở chỗ – những quyết định quan trọng nhất đời người lại được đưa ra dựa trên… lời nói của một bác sĩ siêu âm vài phút, hoặc tệ hơn – vài dòng chat trên hội nhóm.
Hôm nay, bài này để dành tặng các mẹ bầu, một lần trong đời, thực sự được làm chủ cái quyền thiêng liêng nhất: quyền hiểu và quyết định vận mệnh con mình.
⸻
1. ĐỪNG NGHĨ “BẤT THƯỜNG LÀ HẾT CÁCH”
Hầu hết mẹ bầu khi nghe câu “thai có vấn đề” là sụp đổ hoàn toàn.
Cứ như thể đó là dấu chấm hết. Không ít người gào khóc, có người đòi bỏ thai ngay lập tức, có người thì hỏi han khắp các hội nhóm và bạn bè
Không!
Bất thường thai không phải là sự tuyệt vọng không có lối thoát
Nó là tín hiệu cho thấy bạn cần bắt đầu hành trình tìm hiểu để có sự chẩn đoán – xác định nguyên nhân – đánh giá mức độ ảnh hưởng – tiên lượng sau sinh – tư vấn giải pháp – hội chẩn liên chuyên khoa.
Tất cả những bước đó phải có, trước khi nghĩ tới hai từ “quyết định”.
⸻
2. ĐI ĐÚNG CHỖ – KHÔNG ĐI NHIỀU CHỖ
Khi phát hiện bất thường, 90% mẹ bầu có xu hướng: đi khám nhiều nơi, càng đông bác sĩ càng yên tâm.
Kết quả?
• Mỗi nơi nói một kiểu.
• Mẹ bầu càng hoang mang.
• Đến nơi chuyên môn thật sự thì… đã quá muộn.
Điều các bạn cần là đến nơi có đầy đủ ekip: bác sĩ Y học bào thai, di truyền, tim mạch sơ sinh, thần kinh, nội tiết, sơ sinh. Một nơi mà có cách nhìn toàn cảnh và đưa ra kế hoạch rõ ràng – không phải một phòng siêu âm chỉ dựa vào hình ảnh đơn thuần
⸻
3. CHỌC ỐI, SINH THIẾT G*I NHAU KHÔNG NGUY HIỂM
Tôi đã nghe đủ kiểu phản ứng:
• “Em sợ, đâm vào bụng thế có sao không bác?”
• “Chồng em bảo, thà không biết còn hơn…”
Xin lỗi, nhưng nếu bạn còn sợ thủ thuật đó thì bạn đã hoàn toàn sai lầm bởi vì nó không nguy hiểm như bạn tưởng
Tỷ lệ sảy thai sau chọc ối là 1/500 đến 1/1000 – thấp hơn rất nhiều so với nguy cơ bỏ sót bệnh lý nếu không làm thủ thuật
Quan trọng nhất: nếu chẳng may có bất thường về mặt di truyền mà nếu bạn không chọc ối, thì bạn sẽ không biết được lần mang thai sau có bị lặp lại hay không
⸻
4. KHÔNG XN NIPT KHI ĐÃ CÓ BẤT THƯỜNG TRÊN SIÊU ÂM
Đây là một trong những hiểu lầm nguy hiểm nhất.
NIPT chỉ là xét nghiệm sàng lọc, chứ không phải chẩn đoán.
Nếu thai nhi đã có các dấu hiệu bất thường hình thái (dị dạng não, tim, chi, cơ quan nội tạng…) thì NIPT rất ít có ý nghĩa và đồng thời bỏ sót rất nhiều bệnh. Vì thứ 1, NIPT là xét nghiệm những dna tự do có nguồn gốc từ rau thai, và đôi khi bánh rau và thai nhi không cùng bộ nhiễm sắc thể. Thứ 2 là NIPT không thể phát hiện hết các bất thường, đặc biệt là những đoạn nhỏ nhiễm sắc thể và các bất thường gen nếu có của em bé
⸻
5. HỘI CHẨN LIÊN CHUYÊN KHOA – KHÔNG THỂ CHỈ SIÊU ÂM
Một em bé bị tim bẩm sinh cần được bác sĩ tim mạch sơ sinh đánh giá.
Nhưng nếu bé đó cũng bị bất thường não, bất thường thận, hoặc gen đột biến – thì chỉ một mình bác sĩ tim không thể quyết định thay gia đình.
Y học bào thai là sự tổng hợp.
Con bạn không phải một chiếc xe máy hỏng cái bugi thì thay bugi.
Không phải hỏng cái đèn là thay cái đèn
Hòng quá nhiều bộ phận thì việc sửa chữa sẽ rất khó khăn và mang lại nhiều di chứng sau này
Cần phải có cái nhìn toàn diện. Do đó, khi khám cần có sự hội chẩn đa chuyên khoa, nơi có các chuyên gia của các chuyên ngành ngồi với nhau, bàn bạc... để đưa ra phương án tốt nhất cho thai kỳ
⸻
6. KHÔNG ĐƯỢC PHÉP ĐI KHÁM… MỘT MÌNH
Không ít chị em đến khám một mình, rồi khi về nhà, giải thích không đầu đuôi rõ ràng, khiến việc quyết định của cả gia đình càng thêm khó khăn
Bạn không cần đem theo cả gia đình, nhưng người nên đi cùng là chồng bạn.
Người sẽ cùng bạn đưa ra quyết định, cùng bạn sinh con, nuôi con, hoặc cùng bạn vượt qua nỗi đau nếu có biến cố.
Bố mẹ, chị em, bạn thân – dù thương – vẫn là người ngoài.
Họ không sống cuộc đời của bạn.
⸻
7. KHÔNG TÌM KIẾM CÂU TRẢ LỜI TRÊN HỘI NHÓM
Bạn đăng câu hỏi:
“Em bé 20 tuần bị giãn não thất 12mm, có mẹ nào giống con nhà em không?”
Bạn nhận về:
• “Con mình 14mm vẫn bình thường nè!”
• “Sao giống con tớ vậy, bác sĩ bảo bỏ luôn…”
• “Đừng tin bác sĩ, họ toàn dọa để lấy tiền!”
Một hội chợ cảm xúc. Một cơn mưa thông tin sai lệch.
Đó không phải tư vấn y khoa.
Điều đó càng làm cho bạn trở lên rối trí
Và bạn đang thử vận may của mình
⸻
8. VIẾT RA GIẤY NHỮNG ĐIỀU MUỐN HỎI
Chưa đến lượt khám đã lo, ngồi vào phòng thì nghẹn ngào, nghe bác sĩ nói được vài câu là nước mắt rơi…
Đó là lý do nhiều mẹ sau khi khám xong lại… lên mạng hỏi tiếp.
Chỉ vì quên mất những điều cần hỏi.
Làm một tờ giấy nhỏ, ghi ra điều bạn muốn biết nhất, càng nhiều nhất càng tốt
Mang theo, mở ra, đọc.
Đừng để cảm xúc che mất nhu cầu cần thiết.
⸻
9. ĐÃ TỪNG BỊ THAI BẤT THƯỜNG – PHẢI KHÁM CHUYÊN GIA TỪ ĐẦU Ở LẦN MANG THAI SAU
Rất nhiều ca dị tật lần hai chỉ vì… lần trước không rõ nguyên nhân.
Bạn cần bác sĩ chuyên sâu về di truyền – y học bào thai – để đánh giá toàn bộ nguy cơ, lên kế hoạch sàng lọc từ sớm:
• Đo độ mờ da gáy kỹ lưỡng
• Siêu âm hình thái chi tiết
• Chọc ối sớm nếu cần
• Xét nghiệm gen di truyền
Bạn đừng để lịch sử lặp lại.
⸻
10. CÓ NHIỀU BỆNH CÓ THỂ CAN THIỆP
Bạn có biết rằng, hiện nay có những dị tật tim, thoát vị hoành, song thai truyền máu, nhiễm trùng bào thai… có thể được xử lý ngay trong bụng mẹ?
Kỹ thuật gọi là can thiệp bào thai – chỉ thực hiện được ở các trung tâm có đào tạo chuyên sâu, trang thiết bị hiện đại.
Không phải ai cũng có cơ hội. Nhưng nếu bạn không tìm hiểu, bạn sẽ chẳng bao giờ biết em bé từng có cơ hội
⸻
11. CHẤP NHẬN RẰNG, KHÔNG PHẢI AI CŨNG HIỂU MÌNH
Sẽ có người nói:
“Cố giữ làm gì, tốn tiền rồi khổ con!”
Sẽ có người bảo:
“Thôi kệ, đẻ rồi tính tiếp, ai mà hoàn hảo!”
Sẽ có người dùng đạo đức, nhân quả, thuyết định mệnh… để áp đặt lên bạn.
Nhưng chỉ bạn – người mẹ – mới là người hiểu rõ nhất sự sống bé nhỏ trong bụng mình cần gì, và bạn sẵn sàng đến đâu.
⸻
12. LỰA CHỌN DỪNG THAI CŨNG CẦN ĐƯỢC TÔN TRỌNG
Đây là điều tôi muốn nói bằng cả trái tim.
Có những người mẹ, sau hàng tuần khám – xét nghiệm – hội chẩn – rơi nước mắt… đã chọn nói lời tạm biệt với con mình.
Không phải vì họ yếu đuối.
Không phải vì họ không yêu con.
Mà vì họ hiểu rõ hơn ai hết rằng: có những dị tật khiến một đứa trẻ phải sống cả đời trong đau đớn, và khi đó… lựa chọn ra đi lại chính là cách yêu thương cao cả nhất.
Hãy tôn trọng họ.
Đừng nói những câu như “sao không cố?”, “sao không giữ?”
Không ai đau bằng họ, và không ai cần phán xét thêm.
⸻
LỜI KẾT
Viết đến đây, tôi nhớ lại câu chuyện về một bà mẹ ở tận miền Trung ra Hà Nội. 38 tuổi, 3 lần mất con, mang thai lần thứ tư phát hiện bất thường não.
Cả nhà khuyên bỏ. Bà con họ hàng cười chê.
Chị im lặng – đi chụp MRI, xét nghiệm gen, hội chẩn, chọc ối.
Kết quả? Dị tật nhẹ, có thể theo dõi.
Hôm nay, bé được 3 tuổi, thông minh, nhanh nhẹn.
Người mẹ ấy từng đứng trước bờ vực – và đã vượt qua vì… đã gặp được đúng sự hướng dẫn khi cần
⸻
Thai bất thường không phải là kết thúc.
Nó là khởi đầu của một hành trình khó khăn nhưng đầy giá trị – nếu bạn biết đi đúng đường.
⸻
Nếu bạn thấy bài này có ích, hãy gửi nó đến một người mẹ khác đang hoang mang.
Biết đâu, nó giúp một đứa trẻ được sống trọn vẹn hơn.
