17/11/2025
Dự thảo Luật Dân số: Chuyển trọng tâm từ “kế hoạch hóa gia đình” sang “dân số và phát triển”
Dự thảo Luật Dân số được Bộ Y tế xây dựng với nhiều điểm đổi mới quan trọng, thể hiện bước chuyển căn bản trong chính sách dân số Việt Nam, từ kiểm soát sinh đẻ sang nâng cao chất lượng, phát triển toàn diện và thích ứng với già hóa dân số nhanh.
Dự án Luật Dân số gồm 8 chương, 28 điều, kế thừa một số nội dung của Pháp lệnh Dân số trước đây, đồng thời cụ thể hóa các chính sách, biện pháp nâng cao chất lượng dân số, tăng cường truyền thông, vận động và giáo dục về dân số.
Theo Bộ Y tế, dự thảo Luật được xây dựng nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 21-NQ/TW, chuyển hướng chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Dự thảo đề cập toàn diện các vấn đề về quy mô, cơ cấu, chất lượng dân số và công tác quản lý, hướng tới thích ứng với già hóa dân số nhanh tại Việt Nam.
Về quy mô dân số, dự thảo quy định các biện pháp duy trì mức sinh thay thế, bảo đảm quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân trong việc sinh con, bao gồm quyền tự quyết định thời gian, số con và khoảng cách sinh. Những nội dung phù hợp của Pháp lệnh Dân số năm 2003, như tuyên truyền, tư vấn và cung cấp dịch vụ sinh sản an toàn, tiếp tục được kế thừa.
Về cơ cấu dân số, dự thảo đưa ra các giải pháp giảm thiểu lựa chọn giới tính thai nhi, bảo đảm cân bằng giới tính khi sinh theo quy luật tự nhiên, đồng thời tận dụng lợi thế dân số vàng và chuẩn bị cho giai đoạn dân số già.
Về chất lượng dân số, dự thảo bổ sung nhiều chính sách mới như tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân, tầm soát, chẩn đoán và điều trị trước sinh, sơ sinh; hướng tới xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh.
Dự thảo cũng quy định rõ các biện pháp thực hiện công tác dân số, từ truyền thông, giáo dục đến bảo đảm nhân lực, tài chính, nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế. Các quy định về phân bố dân cư hợp lý được giữ nguyên từ Pháp lệnh Dân số 2003.
Về quản lý nhà nước, dự thảo làm rõ vai trò của Chính phủ, Bộ Y tế, các cơ quan, tổ chức liên quan, cùng trách nhiệm của gia đình và cá nhân. Một số nội dung đã được điều chỉnh trong các luật khác như Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Bình đẳng giới, Luật Trẻ em, Luật Khám bệnh, chữa bệnh... sẽ không được lặp lại để bảo đảm tính thống nhất pháp lý.
Ngoài ra, Bộ Y tế đang xây dựng Dự án Luật Phòng bệnh, trong đó có chính sách bảo đảm dinh dưỡng hợp lý theo vòng đời và từng nhóm đối tượng, góp phần nâng cao tầm vóc, thể lực người Việt Nam.
Dự thảo Luật Dân số áp dụng cho công dân Việt Nam, người gốc Việt chưa xác định quốc tịch sinh sống tại Việt Nam, cùng các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước có liên quan đến công tác dân số.
Chia sẻ về những điểm mới, GS.TS Giang Thanh Long - Giảng viên cao cấp Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, chuyên gia kinh tế học về Dân số và Chính sách xã hội cho rằng: “Dự thảo Luật Dân số đã có bước chuyển căn bản. Nếu trước đây chính sách dân số chủ yếu khống chế số con, thì nay đã chuyển hướng sang nâng cao chất lượng dân số, coi việc sinh con là quyền của mỗi người. Dự thảo cũng đặc biệt chú trọng sức khỏe sinh sản của phụ nữ vùng sâu, vùng xa, nơi có tỷ suất sinh cao và tỷ lệ tử vong sơ sinh lớn, qua đó bảo đảm mọi phụ nữ đều được tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng và nâng cao chất lượng cuộc sống”./.
ĐBND
