10/06/2019
Thiếu Men G6PD - Câu chuyện chưa bao giờ cũ
Ngày 11/12/2016 bệnh viện Hùng Vương có tiếp nhận bệnh nhân NVA 16 tháng tuổi vào viện trong tình trạng mệt lả, ăn kém, sốt cao từng cơn, đại tiện phân sậm màu, tiểu sậm màu như cà phê, vàng da toàn thân, vàng mắt, lách to, niêm mạc nhợt, mạch nhanh, tim có tiếng thổi tâm thu. Xét nghiệm có tình trạng thiếu máu nặng HGB: 50G/L HCT: 13,5% MCV: 76,3. Trước đó gia đình có cho trẻ ăn quả đậu nhà tự trồng cách 2 ngày, tiền sử gia đình hoàn toàn khỏe mạnh, không ai mắc bệnh lý gì đặc biệt trước đó. Sau khi nhận định đây là tình trạng thiếu máu nặng cấp tính do tan máu các bác sĩ khoa Nội, khoa hồi sức đã tích cực điều trị truyền máu, bù dịch, theo dõi sát toàn trạng và làm thêm các xét nghiệm chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh. Sau 2 ngày bệnh nhân tiến triển tốt hơn, niêm mạc hồng hơn, lách giảm kích thước, da đỡ vàng, phân và nước tiểu nhạt màu hơn. Sau 8 ngày điều trị bệnh nhân đã được ra viện, chỉ số HGB: 123 g/l. Bệnh nhân được chẩn đoán thiếu men G6PD với chỉ số men G6PD chỉ có 0,53 trong khi trị số bình thường là >7. Đây chỉ là 1 trong số nhiều trường hợp thiếu men G6PD được phát hiện và điều trị kịp thời tại bệnh viện đa khoa Hùng Vương. (Nguồn: BV Hùng Vương)
1. Men G6PD là gì?
Thiếu men G6PD là bệnh thiếu men glucose-6 phosphate dehydrogenase. Trẻ bị bệnh này thường không có đủ enzyme G6PD giúp tế bào hồng cầu hoạt động bình thường dễ dẫn đến thiếu máu tán huyết.
2. Ai bị mắc bệnh này?
Thiếu men G6PD được xác định là bệnh di truyền lặn trên nhiễm sắc thể X, trẻ bị bệnh này do nhận gen lặn bất thường trên nhiễm sắc thể giới tính từ bố và mẹ. Bởi vậy con trai có nguy cơ dễ mắc bệnh hơn con gái.
3. Thiếu men G6PD có nguy hiểm không?
CÓ, nếu bệnh nhân không biết mình bị thiếu men và ăn uống các thức ăn có chất oxy hóa, gây thiếu máu tán huyết
Theo các bác sĩ, trẻ bị thiếu men G6PD khi ăn một số loại đậu như đậu fava hoặc sử dụng các loại thuốc, thực phẩm có chất oxy hóa cao sẽ đột ngột bị dị ứng với các biểu hiện như sốt cao, nhức đầu, đau bụng, đau thắt lưng, tim đập nhanh, khó thở, vàng da...Khi cho trẻ đi khám, xét nghiệm sẽ cho kết quả thấy tình trạng thiếu máu do tan huyết ở hồng cầu, gây thiếu máu dẫn đến vàng da, vàng mắt, suy thận. Đặc biệt khi trẻ bị vàng da nặng ở thời điểm 2 tuần sau sinh, những tổn thương gây ra rất nặng nề có thể là bại não, chậm phát triển tâm thần, v.v
4. Vì sao bệnh này lại không được biết nhiều mặc dù tỷ lệ mắc bệnh trong cộng đồng khá cao?
Trên thế giới hiện có hơn 400 triệu người mắc bệnh này; tỷ lệ nam cao hơn nữ. Tại Việt Nam theo 1 số thống kê tỷ lệ mắc thiếu men G6PD ở Việt Nam khoảng 1/100, trong đó tập trung nhiều hơn ở các dân tộc Mường, Thái, Dao, Tày.
Bệnh nhân chỉ cảm thấy có vấn đề khi ăn phải các thức ăn có chứa chất oxy hóa cao. Vì vậy, bệnh nhận vẫn sống khỏe mạnh nếu kiêng hoặc tình cờ chưa bao giờ ăn các loại thực phẩm trên. Tuy nhiên, vẫn có tình trạng vì không biết mình mang gen nên khi sinh con, trẻ mang gen và bị phản ứng gây thiếu máu tán huyết (do thiếu men G6PD nhận từ gen lặn của bố mẹ) vì ăn nhầm thức ăn, rất nguy hiểm cho trẻ
5. Có nên tầm soát gen này không?
CÓ và rất cần thiết. Tuy theo y văn, chỉ cần không ăn các thực phẩm có chứa chất oxy hóa cao thì không sao, nhưng thực tế vẫn đang tồn tại những trường hợp dù đã kiêng ăn nhưng trẻ vẫn bị thiếu máu tán huyết, phải truyền máu thường xuyên, rất vất vả cho trẻ và tốn chi phí cao cho gia đình.
Do vậy, các cặp vợ chồng nên tiến hành tầm soát gen lặn trước khi mang thai để tránh các trường hợp không mong muốn xảy ra. Dù đã từng sinh những đứa con khỏe mạnh nhưng nếu không may mắn thì bé tiếp theo hoàn toàn vẫn có nguy cơ bị mắc các bệnh di truyền do thừa hưởng gen lặn từ bố mẹ.
Hãy liên hệ Bgene nếu ba mẹ cần thêm thông tin nhé.