10/09/2025
(English below)
Di sản vô hình
Sao chép hay phản kháng: Ảo giác của sự lựa chọn
Ta lớn lên với một bản nhạc không hoàn toàn thuộc về mình. Đó là những giai điệu học được từ thuở nhỏ: cách yêu thương, cách im lặng, cách tự bảo vệ. Có thứ mang lại sự ấm áp, có thứ lại giam hãm ta.
Di sản vô hình: tại sao ta trở thành bản sao của cha mẹ (và cách để thoát ra)
Ngay cả khi ta nghĩ rằng mình khác cha mẹ, ta vẫn thường bị giam giữ trong cái bóng của họ. Như khoác một chiếc áo quá rộng: có thể ghét, có thể thích, nhưng nó vẫn đè nặng trên vai ta.
Khi vô thức, ta thường: sao chép hoặc phản kháng
Khi còn nhỏ, cha mẹ chính là chuẩn mực của ta. Cách họ yêu thương, xử lý cơn giận hay mâu thuẫn trở thành “bình thường” trong mắt ta.
Ngay cả những hành vi sai lệch hay đau đớn cũng có thể được ta xem là hiển nhiên. Ví dụ, nếu một người cha đánh con, đứa trẻ có thể nghĩ đó là cách dạy dỗ bình thường. Lớn lên, đứa bé có thể lặp lại hành vi đó mà không hề đặt câu hỏi.
Sao chép nghĩa là lặp lại những gì ta đã thấy, thường là vô thức. Nó có thể cho ta một danh tính hoặc tính nối tiếp, truyền thống, nhưng cũng nhốt ta trong vòng lặp không còn phù hợp với nhu cầu hay giá trị của mình.
Một con đường khác là làm ngược lại, như một sự nổi loạn.
Nếu cha mẹ độc đoán, ta có thể trở nên quá dễ dãi. Nếu lớn lên trong một ngôi nhà im lặng, ta có thể chọn nói hết, chia sẻ hết, để không bao giờ bị kìm nén nữa.
Nhưng làm ngược lại chỉ là ảo giác của tự do. Ta vẫn bị trói buộc bởi cùng một điểm tham chiếu: cha mẹ. Cái tôi lúc này được xây dựng chống lại họ, chứ không phải từ chính mình.
Những lối ra khác
Tâm lý học chỉ ra rằng còn những cách ý thức hơn để biến đổi di sản này:
Chọn lọc và chuyển hoá
Giữ lại những điều tốt, thay đổi những thứ gây tổn thương.
👉 Ví dụ: “Tôi giữ lại sự can đảm của cha, nhưng học cách bộc lộ cảm xúc thay vì giấu kín.”
Đối thoại với tiếng nói bên trong
Nhận diện những quan điểm mà mình thừa hưởng (“phải hoàn hảo,” “phải im lặng chấp nhận,” “phải tự bảo vệ”) và học cách phản ứng khác đi.
👉 Ví dụ: “Khi nghe tiếng nói phán xét bản thân trong đầu, tôi hít thở và nói với bản thân một cách dịu dàng.”
Học từ những người khác
Xây dựng bản thân nhờ những hình mẫu xung quanh khác như bạn bè, thầy cô, người bạn đời, những trải nghiệm mới.
👉 Ví dụ: “Tôi học được sự kiên nhẫn từ một người bạn, chứ không chỉ từ gia đình.”
Dù sao chép hay phản kháng, đó vẫn chưa phải sự tự do thực sự
Dù sao chép hay phản kháng, ta vẫn gắn với cùng một sợi chỉ. Đó như việc ngồi trong cùng một căn phòng: chỉ thay đổi cách trang trí, chứ bạn vẫn chưa thoát ra. Sự tự do thật sự là ta bước ra ngoài và đi con đường của riêng mình.
Tâm lý trị liệu: chọn lựa thay vì chịu đựng
Đây chính là khi trị liệu tâm lý có vai trò lớn nhất. Nó giúp ta:
Nhận ra các khuôn mẫu mình thừa hưởng.
Hiểu rằng sao chép hay phản kháng không phải là lựa chọn thật sự, mà chỉ là phản ứng tự động.
Trở thành tác giả của chính câu chuyện, bằng cách quyết định điều gì được giữ lại, điều gì thay đổi, điều gì buông bỏ.
Cha mẹ cho ta nền tảng tình cảm và mối quan hệ. Nhưng chính ta quyết định sẽ làm gì với nó.
👉 Còn bạn, bạn thấy mình đã sao chép, phản kháng, hay biến đổi di sản của cha mẹ?
Invisible Legacies
Copying or Rejecting: The Illusion of Choice
We grow up with an inner music that is not entirely our own. These are the refrains learned in childhood: the way of loving, staying silent, defending ourselves. Some are comforting, others confining.
Invisible legacies: why we become our parents (and how to break free)
Even when we believe we are different from our parents, we often remain prisoners of their shadows. It is like wearing an oversized coat: you can hate it or love it, but it still weighs on you.
What we all do when unconscious: copy or reject
As a child, my parents are my norm. Their way of speaking, loving, handling anger or conflict becomes “normal” to me.
Even if certain behaviors are harmful or painful, I may experience them as obvious truths. For example, if a father beats his child, that child may believe it is an ordinary way to educate. Later, as an adult, they may reproduce this without questioning whether it is right.
Copying means repeating what I saw, often unconsciously. It can give me a sense of identity and continuity—“I do as it was done at home.” But it can also trap me in patterns that no longer fit my needs or values.
Another common path is to do the opposite, as a form of rebellion.
If my parents were authoritarian, I may decide to let everything pass with my own children. If I grew up in a silent house, I may choose to say everything, to share endlessly, so as never to feel that frustration again.
Going to the opposite gives the illusion of freedom, but I am still tied to the same reference: my parents. My identity is built against them rather than from myself. It is not yet a true choice, but an automatic reaction that keeps me prisoner of the same circle.
Other possible paths
Psychology shows us that there are more conscious ways to transform this inheritance:
Choose and transform
Keep what helps, change what hurts.
👉 Example: “I keep my father’s courage, but I learn to express my emotions instead of hiding them.”
Dialogue with inner voices
Identify inherited voices (“be perfect,” “keep quiet,” “protect yourself”) and learn to answer them differently.
👉 Example: “When I hear the critical voice, I take a breath and speak to myself kindly.”
Seek inspiration from others
Build yourself with the help of other models: friends, mentors, partners, life experiences.
👉 Example: “I learned patience from a friend, not only from my family.”
Copying or opposing: not yet freedom
Whether we copy or oppose, we remain tied to the same thread. Copying or rejecting is like staying in the same room—the decor changes, but not the prison. True freedom is stepping outside and creating our own path.
Psychotherapy: choosing instead of enduring
This is where psychotherapy makes sense. It helps us to:
Become aware of inherited patterns.
Recognize that copying or opposing is not a true choice, but an automatic reaction.
Become the author of our own story by deciding what we keep, what we transform, and what we leave behind.
Our parents offer us a relational and emotional foundation. But it is up to us to choose what we make of it.
👉 And you, do you feel you have copied, rejected, or transformed your parents’ legacy?
