22/09/2025
TẠNG CAN - CHIẾC GƯƠNG PHẢN CHIẾU CẢM XÚC VÀ SỨC KHỎE TOÀN THÂN - từ Y học cổ truyền đến Yoga và Ayurveda
Trong y học cổ truyền, Tạng Can giữ vị trí rất quan trọng vì không chỉ quản lý sự vận hành của khí huyết mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến cảm xúc, tinh thần và sự dẻo dai của cơ thể. Can được ví như vị tướng quân, đảm nhiệm việc điều tiết, dự trữ và chỉ huy nhiều hoạt động sống. Khi Can khỏe, con người cảm thấy nhẹ nhõm, tinh thần sáng suốt; ngược lại, khi Can mất cân bằng, dễ sinh ra cáu giận, mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ hay đau nhức gân cơ.
TẠNG CAN LÀ GÌ?
Trong Đông y, Tạng Can không chỉ là “lá gan” theo nghĩa giải phẫu học, mà còn là một hệ thống chức năng bao gồm:
- Điều tiết khí (sơ tiết)
- Quản lý và dự trữ huyết (tàng huyết)
- Chủ quản gân, điều hòa sự vận động (chủ cân)
Nói cách khác, Can vừa liên quan đến sinh lý cơ thể (khí huyết, gân cốt, vận động), vừa ảnh hưởng đến tâm lý – cảm xúc (dễ giận, uất ức, bốc hỏa nếu mất cân bằng).
LIÊN HỆ VỚI YOGA & AYURVEDA:
Trong Yoga, Can có thể xem như trung tâm liên quan đến năng lượng Luân xa Gốc (Muladrana) và Luân xa 2 (Svadhisthana) – nơi điều tiết sức sống, sáng tạo và dòng chảy cảm xúc. Khi năng lượng ở đây tắc nghẽn, thân dễ co cứng, tâm dễ u uất.
Trong Ayurveda, Gan được xem thuộc Pitta Dosha (yếu tố lửa – nước), chịu trách nhiệm chuyển hóa và thải độc. Khi Pitta dư thừa, cơ thể dễ nóng nảy, bốc hỏa, dễ sinh bệnh về gan, dạ dày, da.
Vì vậy, Can trong Đông y, Gan trong Ayurveda và sự điều hòa năng lượng trong Yoga đều gặp nhau ở một điểm: giữ cho dòng chảy bên trong được thông suốt, thì thân thể mới dẻo dai, tinh thần mới an hòa.
03 CHỨC NĂNG CHÍNH CỦA TẠNG CAN:
1/ Can chủ sơ tiết
- Tạng Can có chức năng điều đạt và khai thông khí cơ trong toàn cơ thể.
- Khi khí được sơ tiết thông suốt, con người cảm thấy tinh thần thoải mái, tâm trạng thư thái, dễ chịu.
- Ngược lại, nếu chức năng này bị rối loạn, khí uất lại, sẽ sinh ra bực bội, dễ cáu gắt, nóng giận.
2/ Can tàng huyết
- Can giữ vai trò dự trữ và điều tiết huyết dịch.
- Khi cơ thể vận động, huyết từ Can được phân phối đến các cơ quan; khi nghỉ ngơi hoặc ngủ, huyết trở về Can để được tàng trữ.
- Do đó, khi Can mất cân bằng, có thể xuất hiện triệu chứng khó ngủ, mộng nhiều, hay gặp tình trạng xuất huyết.
3/ Can chủ cân
- “Cân” trong Đông y chỉ hệ thống gân và sự phối hợp vận động cơ – xương – khớp.
- Can điều tiết và nuôi dưỡng cân thông qua huyết.
- Nếu huyết không đủ, gân không được nuôi dưỡng, có thể gây đau nhức, co rút, vận động khó khăn.
- Ngược lại, khi Can khí quá vượng, dễ dẫn đến hiện tượng run giật, co cứng.
LÀM SAO ĐỂ TẠNG CAN ĐƯỢC HÀI HÒA?
- Hạn chế thức ăn cay, chua, mặn quá mức.
- Ăn nhiều rau xanh, thực phẩm mát, dễ tiêu.
- Thực hành yoga nhẹ nhàng, chậm rãi; ưu tiên các bài tập làm mát, kết hợp hít thở sâu để xoa dịu cơ thể.
Vì Tạng Can trong Đông y không chỉ liên quan đến khí, huyết và gân mà còn gắn chặt với cảm xúc và sự cân bằng nội tâm, vì vậy, khi hiểu rõ chức năng của Can và biết cách điều hòa qua dinh dưỡng – vận động – lối sống, bạn sẽ duy trì được sự khỏe mạnh cả về thân và tâm.
Chúc tất cả chúng ta luôn bình an và sức khỏe!
Namaste thương thương!💚
☘️☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘
𝗡𝗵𝗮̀ 𝗰𝘂̉𝗮 𝗥𝘂𝗯𝘆 / 𝗥𝘂𝗯𝘆'𝘀 𝗛𝗼𝘂𝘀𝗲
[A]: D1-17, đường số 2, KDC Nam Long, P. Cái Răng, Tp. Cần Thơ
[P]: 078 699 33 69
🍀🍀🍀🍀🍀🍀🍀🍀🍀🍀🍀🍀
