20/09/2025
🩺 Các tế bào β tụy ở người trưởng thành có thể tái tạo không?
Theo kiến thức truyền thống, việc tái tạo tế bào β tụy là rất khó khăn. Do sự lan truyền chậm của tri thức khoa học mới, hầu hết mọi người, kể cả nhiều nhân viên y tế, đều không biết rằng các tế bào β tụy của chúng ta vẫn tiếp tục tăng sinh trong suốt cuộc đời (1,2).
🔬 Cơ chế tái tạo tự nhiên của tế bào β
👉 Cơ chế đầu tiên: Phân bào – một tế bào chia thành hai.
Miễn là còn tế bào β sống, bất kể tuổi tác, tế bào β mới vẫn sẽ được tạo ra.
👉 Cơ chế tiếp theo: Glucose trong máu.
Thông thường, người ta tin rằng glucose làm tổn thương tế bào β. Nhưng nghiên cứu mới cho thấy glucose cũng có thể kích thích sự tăng sinh tế bào β, theo nhiều cách:
📈 Cách 1: Khi đường huyết hơi tăng → glucokinase & tương tác insulin – thụ thể insulin được kích hoạt → cơ thể sản xuất thêm tế bào β.
⚡ Cách 2: Stress lưới nội chất khi đường huyết hơi cao → báo hiệu thiếu insulin → kích thích tế bào β nhân đôi.
🌱 Chuyển đổi từ các loại tế bào khác
Ngoài khả năng tự nhân đôi, các loại tế bào khác cũng có thể biến đổi thành tế bào β dưới tác động của các yếu tố điều hòa:
🔄 Tế bào alpha, delta, ngoại tiết trong tụy → có thể trở thành tế bào β.
🌟 Tế bào gan và tế bào đường tiêu hóa → cũng có thể chuyển thành tế bào β, bổ sung khả năng sản xuất insulin.
❓Vì sao trước đây nghĩ rằng β tế bào không tái tạo?
Bởi vì trong đa số trường hợp, người ta quan sát thấy sản xuất insulin giảm dần, dẫn đến tiểu đường nặng hơn. Nhưng thực ra, tổng số tế bào β luôn biến động:
Khi tốc độ sinh mới > tốc độ chết → số lượng tế bào β tăng.
Khi tốc độ chết > tốc độ sinh mới → số lượng tế bào β giảm.
Ở bệnh nhân tiểu đường, yếu tố di truyền & lối sống khiến tế bào β chết nhanh hơn sinh mới, làm bệnh tiến triển.
🎯 Ý nghĩa trong điều trị tiểu đường
Vì tế bào β vẫn nhân đôi suốt đời, mục tiêu quan trọng trong điều trị là:
💡 Giảm tốc độ chết của tế bào β → Bảo tồn tế bào β để duy trì khả năng tiết insulin (5).
👉 Khoa học hiện đại đã chứng minh: tế bào β không “chết hẳn”, mà luôn có tiềm năng phục hồi. Việc điều chỉnh lối sống, dinh dưỡng và các phương pháp điều trị thích hợp chính là chìa khóa để bảo tồn “nguồn sống” cho tuyến tụy.
1. Dor, Y., Brown, J., Martinez, O. et al. Adult pancreatic β-cells are formed by self-duplication rather than stem-cell differentiation. Nature 429, 41–46 (2004).
2. Bourgeois S, Coenen S, Degroote L, Willems L, Van Mulders A, Pierreux J, Heremans Y, De Leu N, Staels W. Harnessing β cell regeneration biology for diabetes therapy. Trends Endocrinol Metab. 2024 Nov;35(11):951-966.
3. Shirakawa J, Terauchi Y. Newer perspective on the coupling between glucose-mediated signaling and β-cell functionality. Endocr J. 2020 Jan 28;67(1):1-8.
4. Sharma RB, O'Donnell AC, Stamateris RE, Ha B, McCloskey KM, Reynolds PR, Arvan P, Alonso LC. Insulin demand regulates β cell number via the unfolded protein response. J Clin Invest. 2015 Oct 1;125(10):3831-46.
5. Sayyed Kassem L, Rajpal A, Barreiro MV, Ismail-Beigi F. Β-cell function in type 2 diabetes (T2DM): Can it be preserved or enhanced? J Diabetes. 2023 Oct;15(10):817-837.