30/11/2025
POLYP TÚI MẬT: KHI NÀO PHẢI M.Ổ?
Mình làm cấp cứu nên polyp túi mật được phát hiện rất nhiều khi siêu âm bụng. Phần lớn lành tính, nhưng một số ít có nguy cơ ác tính, đặc biệt khi polyp lớn hoặc có yếu tố nguy cơ đi kèm.
Vậy khi nào m.ổ cắt polyp túi mật là hợp lý?
1. POLYP TÚI MẬT LÀ GÌ?
Polyp túi mật là khối lồi từ niêm mạc túi mật nhìn thấy qua siêu âm. Đa phần là polyp cholesterol hoặc polyp viêm, hoàn toàn lành tính. Chỉ một tỷ lệ nhỏ là u tuyến (adenoma) là nhóm có khả năng tiến triển ác tính.
(Nguồn: ESGAR/EAES/ESGE Joint Guideline 2022, WFSUMB Gallbladder Polyp Statement 2022)
2. YẾU TỐ TĂNG NGUY CƠ ÁC TÍNH
Một số đặc điểm khiến polyp túi mật đáng lo hơn:
- Kích thước ≥ 10 mm
- Tuổi ≥ 60
- Primary sclerosing cholangitis (PSC): Viêm đường mật xơ hoá nguyên phát.
- Polyp dạng không cuống (sessile) hoặc dày thành túi mật > 4 mm
- Người châu Á / người Ấn Độ: nhóm có nguy cơ ung thư túi mật cao hơn
- Polyp đơn độc
- Polyp tăng ≥ 2 mm trong vòng 2 năm theo dõi
(Nguồn: ESGE 2022, KSAR 2021, WFSUMB 2022)
3. KHI NÀO NÊN M.Ổ CẮT TÚI MẬT?
3.1. Polyp ≥ 10 mm
Đa số hướng dẫn quốc tế khuyến cáo mổ cắt túi mật nếu bệnh nhân mổ được.
3.2. Polyp 6–9 mm KÈM yếu tố nguy cơ như tuổi ≥60 tuổi, PSC, người châu Á/Ấn, sessile, dày thành >4 mm, tăng kích thước nhanh,…: Khuyến cáo mổ vì nguy cơ ác tính cao hơn.
3.3. Có triệu chứng điển hình của bệnh túi mật
Đau hạ sườn phải phải tái diễn, viêm túi mật, cơn đau quặn mật… sau khi đã loại trừ nguyên nhân khác.
3.4. Bệnh nhân có PSC
Nhiều guideline khuyến cáo mổ dù polyp nhỏ, vì nguy cơ ung thư túi mật rất cao.
(Nguồn: ESGE 2022, RACGP 2024 – Gallbladder Polyp Management, WFSUMB 2022)
4. KHI NÀO CHỈ CẦN THEO DÕI?
4.1. Polyp 6–9 mm KHÔNG yếu tố nguy cơ
- Siêu âm lại sau 6 tháng, 12 tháng, 24 tháng.
- Nếu ổn định thì ngừng theo dõi.
4.2. Polyp ≤ 5–6 mm CÓ yếu tố nguy cơ
Theo dõi 6 – 12 – 24 tháng.
4.3. Polyp ≤ 5–6 mm, KHÔNG yếu tố nguy cơ, không triệu chứng
Nhiều guideline cho rằng không cần theo dõi dài hạn vì nguy cơ ác tính rất thấp.
(Nguồn: ESR/ESGE 2022, KSAR 2021, SRU Consensus 2022)
5. LƯU Ý KHI THEO DÕI POLYP
- Sai số đo trên siêu âm có thể lệch 1–2 mm, do đó cần siêu âm tại cơ sở uy tín.
- Polyp nhỏ có thể biến mất theo thời gian (polyp cholesterol).
- Polyp tăng ≥ 2 mm trong 2 năm cần xem xét lại chỉ định mổ.
(Nguồn: WFSUMB 2022, KSAR 2021)
6. KẾT LUẬN
- Không phải cứ có polyp túi mật là phải m.ổ.
- Nên mổ khi:
+ Polyp ≥ 10 mm
+ Polyp 6–9 mm kèm yếu tố nguy cơ
+ Có triệu chứng hoặc PSC
- Nên theo dõi khi: polyp nhỏ, không triệu chứng, không yếu tố nguy cơ.
- Quyết định cần được cá nhân hoá tùy người bệnh.
