18/02/2025
Bài viết hay ý nghĩa !
GIÁO DỤC LÍ TƯỞNG CÁCH MẠNG, LỊCH SỬ DÂN TỘC CHO THẾ HỆ TRẺ TỪ MỘT GÓC NHÌN KHÁC
Công tác giáo dục nói chung, giáo dục lí tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa và nêu cao tinh thần trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với đất nước và xã hội trong thời hiện đại nói riêng vô cùng cấp bách nhưng không kém phần gian nan bởi nhiều thách thức. Chính vì lẽ đó, sự thay đổi trong tư duy lẫn cách làm trong quá trình giáo dục mới thực sự đem lại hiệu quả.
Lúc sinh thời, Bác Hồ thường nói: “Một năm khởi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội”. Người đã đánh giá cao vai trò của thế hệ trẻ - những người mang trong mình bầu nhiệt huyết, sức sống tràn trề, năng lực sáng tạo,... đối với sự trường tồn của đất nước. Chính vì lí do ấy mà công tác giáo dục nói chung, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào tự tôn dân tộc, truyền thống và lịch sử dân tộc; nuôi dưỡng ước mơ hoài bão khát vọng vươn lên, nêu cao tinh thần trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với đất nước và xã hội thế hệ trẻ trong thời hiện đại nói riêng càng cần thiết và cấp bách bấy nhiêu. Tiếp nối những truyền thống tốt đẹp của nghề giáo cao quý, người lái đò hôm nay không chỉ mang đến lớp học những khung chữ đóng kín, những lí thuyết đã sáo mòn mà chúng tôi mang đến cho người học những bài giảng gắn với thực tế sinh động, những bài học thú vị gắn với trau dồi kĩ năng nhưng vẫn không quên tiếp lửa về lòng yêu nước, tự tôn dân tộc, trách nhiệm với non sông đất nước. Hành trình tìm về với cội nguồn, với truyền thống văn hóa dân tộc mãi là trang giáo án mở để chúng tôi khơi gợi và truyền cảm hứng tốt nhất, lan tỏa những giá trị tốt đẹp đến người học.
Có một câu châm ngôn mà chúng tôi thấy tâm đắc, đại ý như sau: Nếu anh bắn vào quá khứ bằng một phát súng lục thì tương lai sẽ trả lại anh bằng một quả đại bát. Quả vậy, cái giá sẽ không vô lý chút nào khi bàn đến những chân giá trị, là lịch sử, là văn hóa, là nguồn cội. Có thể thấy, ở những quốc gia nào càng chú ý giáo dục lịch sử, văn hóa dân tộc thì quốc gia ấy càng có nhiều nhân tài, càng phát triển bền vững. Chính vì thế, theo chúng tôi, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào tự tôn dân tộc, truyền thống và lịch sử dân tộc; nuôi dưỡng ước mơ hoài bão khát vọng vươn lên, nêu cao tinh thần trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với đất nước và xã hội và việc làm vô cùng qua trọng, cấp bách, thường xuyên và lâu dài. Những nội dung giáo dục ấy có lẽ không còn quá mới đối với những ai đã từng công tác trong ngành giáo dục. Bởi lẽ đây là những nội dung cốt lõi cần đảm bảo trong nhiều năm dù có nhiều thay đổi kết cấu chương trình giảng dạy ở bậc phổ thông. Ở góc độ thực tế giảng dạy, chúng tôi nhận thấy cần gắn tất cả những nội dung ấy vào một tình hình thực tế mới, đối tượng người học mới với nhiều thay đổi, thách thức của thời đại để tìm ra cách làm hiệu quả hơn. Xuất phát từ thực tế, thế hệ trẻ chỉ tiếp nhận và phát huy truyền thống yêu nước, cách mạng của ông cha, song không sống, trải qua những ngày đấu tranh gian khổ, anh hùng của quá khứ nên dễ bị tác động của cuộc sống hiện tại, không nhận thức hết được giá trị, thành tựu của hôm nay là kết quả giành được bằng xương máu, mồ hôi, nước mắt của ngày qua. Chính vì vậy, từ cái tâm và cái tài của người dạy, mọi vấn đề cần được cụ thể hóa vào bài dạy giúp người đọc hiểu hơn về lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc, truyền thống và lịch sử dân tộc; lí tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa và từ đó, nuôi dưỡng những ước mơ, hoài bão tốt đẹp. Và để làm được điều đó, điều đầu tiên cần thay đổi chính là tư duy ở người dạy.
Trong nhiều bài nghiên cứu của các chuyên gia chính trị, một trong những nội dung thâm hiểm trong chiến lược “diễn biến hòa bình” của chủ nghĩa đế quốc hiện nay là “tranh thủ con tim khối óc của thanh thiếu niên học sinh”. Kết hợp một thực tế nghiên cứu, điều tra của một số nhà giáo dục, khoa học ở một số trường đại học, cao đẳng, phổ thông: Khoảng 40% học sinh trung học phổ thông hiểu biết cuộc đời, hoạt động, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh chưa sâu sắc, có một số nhầm lẫn, sai lầm sự kiện; một tỉ lệ nhỏ thích biết về những lời đồn đại không có cơ sở khoa học, xuyên tạc, do đó có những biểu hiện hoài nghi, kém tin tưởng. Bên cạnh đó, từ thực tế giảng dạy, chúng tôi nhận thấy, do tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường, xu thế toàn cầu hóa, một bộ phận thanh, thiếu niên hiện nay chưa nhận thức tốt trong việc rèn luyện, phấn đấu; có nơi, có lúc còn có những biểu hiện giảm sút niềm tin, phai nhạt lý tưởng cách mạng, sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc; một số ít các bạn trẻ bị các thế lực thù địch lôi kéo, kích động nên đã có những việc làm trái pháp luật, đi ngược lại lợi ích của dân tộc. Mặt khác, công tác giáo dục của tổ chức Đoàn thanh niên hiện nay tuy rộng nhưng chưa sâu, một số hoạt động còn nặng hình thức; một số phong trào mới chỉ thu hút đoàn viên tích cực, thanh niên tiên tiến tham gia, kết quả thiếu tính bền vững. Để có thể giáo dục lí tưởng cách mạng, truyền thống dân tộc và nêu cao tinh thần trách nhiệm của thế hệ trẻ trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước hiện nay theo chúng tôi, cần thực hiện tốt các giải pháp như sau:
Đầu tiên, cần linh hoạt và làm mềm hóa những bài dạy đóng khung từ sách, từ chương trình bằng những hình thức hấp dẫn, lôi cuốn người học, giúp các em hiểu đúng và cảm nhận sâu sắc nội dung bài học dù khoảng cách rất xa về thời gian lịch sử. Nhiều hình thức đa dạng làm mới nội dung giáo dục thu hút người học như cách làm ở trường chúng tôi: Tổ chức sinh hoạt chuyên đề lịch sử vừa lồng ghép cung cấp kiến thức lịch sử vừa lan tỏa văn hóa đọc, giúp học sinh rèn luyện kĩ năng thuyết trình, vẽ tranh, làm mô hình lịch sử,…
Ngoài những hình thức sân khấu hóa, văn nghệ, vẽ tranh, sáng tác tác phẩm văn học, thiết kế infographic, làm video lịch sử, tìm hiểu làng nghề truyền thống,… để giáo dục học sinh tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, ý thức sâu sắc về trách nhiệm của bản thân đối với gia đình, quê hương, đất nước thì trong những tiết học, người dạy luôn là người truyền cảm hứng để người học đào sâu và duy trì đam mê khám phá những điều tưởng chừng gần gũi, giản đơn. Với chúng tôi, một cuốn sách người thầy mang đến lớp mỗi tiết học, những chia sẻ thú vị về cuốn sách làm dấy lên sự tò mò và mong muốn đọc hết những trang sách ấy từ học trò thì quý giá hơn mọi lời giảng khô khan, khó hiểu. Hay khi dạy lịch sử, những trang sử sẽ trở nên dễ thuộc và sâu sắc hơn qua bài thơ “ Lịch sử nước ta” của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Hay việc giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh không phải chỉ được thực hiện bằng những lí luận, giải thích khô khan, tẻ nhạt, công thức, hiệu quả giáo dục phải trên cơ sở kết hợp lí và tình, làm các em rung động, cảm thụ rồi mới nhận thức sâu sắc một cách vừa sức, trực giác tư tưởng của Người. Việc cần là làm sao tạo nên những cảm xúc tích cực, phát huy tư duy trong việc tiếp nhận tư tưởng Hồ Chí Minh hay nội dung giáo dục lí tưởng cách mạng.
Điều thứ hai, chúng tôi thiết nghĩ rất cần trong quá trình bồi dưỡng lí tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ, đó chính là xây dựng kênh “Những tấm gương trẻ” ở mỗi cơ quan đơn vị, mà cụ thể là từng trường học. Không gì bằng học thực tế, tai nghe, mắt thấy thì mức độ nhận thức càng nâng cao. Những câu chuyện về những học sinh nỗ lực vượt khó học tốt, những tấm gương dũng cảm cứu người, những tấm gương hiếu thảo, những tấm gương cựu học sinh thành công,… Thông qua những câu chuyện ấy có thể truyền cảm hứng đến các bạn trẻ một cách dễ dàng và lan tỏa những chân giá trị dù ở thời đại nào. Chúng tôi thiết nghĩ, không có con đường giáo dục nào hiệu quả bằng con đường thực tế. Bên cạnh đó, việc biểu dương và khen ngợi những tấm gương thanh thiếu niên ấy càng cần thiết vừa để tạo động lực vừa để lan tỏa đến lớp lớp thanh niên khác.
Thứ ba là dựa vào công nghệ số để giáo dục và lan tỏa những nội dung chân giá trị. Bởi khi sự phát triển công nghệ thông tin như vũ bão hiện nay, công nghệ số là một công cụ hỗ trợ đắc lực đồng thời cũng là sợi dây cấu nối để truyền đi hàng vạn thông tin một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, làm thế nào để việc ứng dụng này hiệu quả trong công tác giáo dục lí tưởng cách mạng và lịch sử dân tộc, theo chúng tôi, cần đầu tư có hệ thống trang web truyền tải những thông tin chính thống và đảm bảo nguồn tin rõ ràng, tránh làm sai lệch hoặc truyền bá những điều không đúng, làm sai lệch cách hiểu, cách nghĩ của người học về lịch sử dân tộc, về truyền thống văn hóa, về tư tưởng Hồ Chí Minh. Mức độ đầu tư cho trang web không quá lớn nhưng cần có sự kiểm duyệt chặt chẽ thông tin của đội ngũ cán bộ giáo viên trong nhà trường, lựa chọn những bài viết, bài nghiên cứu uy tín để đăng tải, giúp người học tiếp cận nội dung có mức độ nghiên cứu tương đối chính xác trong biển thông tin mênh mông không giới hạn và không biết đâu là ảo, là thật.
Trong thư gửi các cán bộ, cô giáo, thầy giáo, nhân viên, học sinh, sinh viên nhân dịp bắt đầu năm học mới ngày 16/10/1968, Bác viết: “ Nhiệm vụ của cô giáo, thầy giáo là rất quan trọng và rất vẻ vang”. Bản thân chúng tôi cũng là những người làm nghề giáo, thiết nghĩ rất cần sự vững tin và sự hi sinh lớn lao từ đội ngũ nhà giáo trong công tác giáo dục bồi dưỡng lí tưởng cách mạng và lịch sử dân tộc trong thế hệ trẻ. Về sự hi sinh và nhiệt huyết với nghề, tôi tin mỗi thầy, cô giáo nào cũng đều có nhưng để hiện thực hóa nó trong từng bài dạy, từng lời giảng thì không thể thiếu phải học tập và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh một cách xuyên suốt và nhất quán. Nói miệng thì dễ nhưng học và vận dụng ra sao thì cả một quá trình dài, và bản thân chúng tôi kêu gọi khuyến đọc và tự học. Mỗi thầy cô giáo hãy là tấm gương đọc sách có chọn lọc cho người học noi theo. Từ những bức thư Bác viết gửi ngành giáo dục, gửi đến thầy cô giáo, học sinh, sinh viên, các áng văn chương Bác viết, những ứng tác đầy thú vị hay những bài nói chuyện sâu sắc, đúng người, đúng việc và đặc biệt là bản Di chúc muôn vàn yêu thương Người gửi lại. Chỉ đọc và hiểu những điều ấy thôi đã lan tỏa đi biết bao chân giá trị lịch sử, bao điều tốt đẹp trong truyền thống văn hóa dân tộc hội tụ trong một con người vĩ đại: “Tháp Mười đẹp nhất bông sen/ Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ”.
Giáo dục trong thời đại mới có nhiều cơ hội, nhiều thuận lợi nhưng vẫn không thiếu thách thức. Chính trong những gian khó, thử thách ấy, chúng tôi nghĩ đó lại là động lực để mỗi thầy cô sáng tạo và thể hiện tài năng của mình. Những bài dạy về lịch sử dân tộc, những áng văn chương giáo dục về lòng yêu nước, tự tôn dân tộc, về giá trị văn hóa hay những bài dạy về nghĩa vụ trách nhiệm công dân không còn là lời nói suông một chiều mà nó gắn với hành động thực tiễn. Với những cách làm và đề xuất đầy tâm huyết từ thực tế giảng dạy, chúng tôi vững tin sẽ có nhiều thế hệ trẻ vừa hồng vừa chuyên như Di chúc Bác viết.
“Từng giọt nước nhỏ thấm vào lòng đất, cùng chảy về một hướng mới tạo thành suối, thành sông, trăm sông lại hợp về biển cả. Quy luật ấy tất cần sự đoàn kết, chung sức, chung lòng thì mới giải quyết được nhiều vấn đề trong giáo dục nói chung, giáo dục lí tưởng cách mạng và lịch sử dân tộc nói riêng. Bên cạnh đó, thế hệ trẻ, những thanh thiếu niên-người chủ của nước nhà phải thực sự nỗ lực hết mình, rèn luyện tinh thần, tư tưởng vững vàng, học tập thường xuyên và tích cực, trang bị kiến thức, kĩ năng trong thời đại mới thì mới có thể làm chủ tương lai của mình và làm chủ tương lai của đất nước”
Tác giả: Hồ Thị Duyên
