15/03/2025
“NGŨ LAO” ẢNH HƯỞNG ĐẾN CUỘC SỐNG HÀNG NGÀY NHƯ THẾ NÀO?
Theo Hoàng Đế Nội Kinh y học cổ truyền, “ngũ lao” là chỉ sự hoạt động quá sức của cơ thể làm tổn thương ngũ tạng mà thường ngày chúng ta rất hay mắc phải.
“Ngũ lao” chính là Tâm lao, Phế lao, Tỳ lao, Thận lao, Can lao. Vậy Ngũ lao theo quan niệm Y học cổ truyền sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của chúng ta như thế nào?
🔹Nhìn lâu hại Huyết
Theo Y học cổ truyền, nhìn lâu thì hại huyết vì huyết chứa trong mạch, các mạch lại quy về mắt, mà Tạng tâm chủ về huyết mạch, vinh nhuận ra mặt, do đó, khi nhìn lâu dễ dẫn đến hại Tâm làm cho da mặt nhợt nhạt thiếu sức sống. Thực vậy, khi chúng ta nhìn liên tục vào máy tính, điện thoại để làm việc giải trí hoặc đọc sách trong thời gian lâu thì sẽ rất dễ bị mỏi và khô mắt, thậm chí hoa mắt chóng mặt, da nhợt nhạt, lâu ngày dễ dẫn tới các tật khúc xạ như cận thị, loạn thị. Do đó, hãy cho mắt nghỉ ngơi khoảng 2 - 3 phút sau khi hoạt động mỗi 30 phút sau đó mới tiếp tục làm việc. Tốt nhất nên có khoảng nghỉ dài từ 30-60 phút buổi trưa cho mắt được thư giãn hoàn toàn. Bên cạnh đó, hạn chế sử dụng điện thoại và máy vi tính nếu không cần thiết để bảo vệ đôi mắt của mình.
🔹Nằm lâu quá hại Khí
Nằm lâu thì hại Khí do khí thuộc Dương, Dương chủ động, do đó trạng thái tĩnh sẽ làm khí trở trệ. Theo học thuyết Tạng tượng, Phế chủ khí của toàn cơ thể do đó nằm lâu mà không vận động sẽ làm tổn hại đến Phế khí.
Thực tế trong cuộc sống hàng ngày, những người phải nằm lâu trên giường (do bị bệnh hoặc già yếu nằm liệt giường…), hoặc lười vận động thì càng ngày thân thể sẽ càng yếu ớt, tinh thần càng u ám, uể oải và nhịp thở cũng nhanh, hơi thở ngắn, hô hấp cũng yếu đi.
🔹Ngồi lâu hại cơ nhục (cơ bắp)
Cũng theo học thuyết Tạng tượng, Tỳ chủ cơ nhục, chủ vận động, nên ngồi lâu sẽ làm tổn thương tạng Tỳ. Đó là vì khi ngồi lâu, toàn thân ít vận động nên khí huyết cũng vận hành chậm. Về lâu dần, cơ thịt sẽ lỏng lẻo bất lực và thậm chí dẫn đến teo cơ.
Trên thực tế, ngồi lâu rất dễ khiến cơ thể gặp phải tình trạng đau nhức, nhất là ở vùng lưng, vùng cổ vai gáy, bắp chân và về lâu dài ngồi lâu còn là nguyên nhân của nhiều bệnh khác như trĩ, béo bụng…
Ngược lại, nếu ta vận động vừa phải thì khí huyết được vận hành; cơ thịt tứ chi và toàn thân cũng vì thế mà được nuôi dưỡng, trở nên săn chắc, khỏe khoắn hơn.
🔹Đứng lâu quá hại cốt (xương)
Thận theo Y học cổ truyền là tạng có chức năng chủ cốt tủy, cốt vững thì cơ thể đứng vững chãi được, Thận khí suy yếu sẽ ảnh hưởng đến xương cốt.
Thực tế trong cuộc sống hàng ngày, những người làm công việc phải đứng suốt ngày (như công nhân đứng máy, lễ tân, bảo vệ…) sẽ dễ mỏi chân, mỏi lưng. Đó là vì khi ta đứng lâu, nhất là đứng yên trong một tư thế nhất định hệ thống xương sống sẽ phải liên tục chịu áp lực nâng đỡ cơ thể, đồng thời các cơ cũng phải tăng cường chức năng để phù hợp với tư thế đứng thẳng của con người (về lâu dần, các cơ sẽ mỏi và truyền tín hiệu tới não, từ đó dẫn đến phản xạ đau thắt lưng).
Ngược lại, nếu trong đời sống hàng ngày, ta chỉ nằm, ngồi… mà không đứng (hoạt động đứng đúng cách trong một thời gian nhất định) thì xương cốt cũng sẽ bị ảnh hưởng (khi không thực hiện nhiệm vụ nâng đỡ cơ thể thì xương cũng không được kích thích, về lâu dài sẽ dẫn đến loãng xương).
🔹Đi lâu quá hại cân (gân)
Can có chức năng chủ cân (gân), cân mạnh đi được, Can bị thương tổn sẽ hại đến cân. Do đó, con người tay chân linh hoạt, đi lại vận động nhanh nhẹn là tốt, nhưng nếu vận động quá mức thì cũng là điều không tốt. Thật vậy, khi chúng ta đi lại nhiều, khớp gối và gân cơ đều phải hoạt động quá mức, về lâu dần sẽ gây thương tổn.
Đến đây, chúng ta hiểu rằng đi bộ thì tốt nhưng đi bộ liên tục quá mức thì lại gây hại.
Qua 5 điều trên, trong sinh hoạt đời thường, chúng ta nên thực hiện các hoạt động cơ thể ở mức vừa phải, có đi có đứng, có nằm có ngồi và thỉnh thoảng nên nhắm mắt vài giây để mắt thư giãn, không tập trung vào vật gì quá lâu (nhất là màn hình điện thoại, máy tính…). Việc duy trì sự cân bằng của các hoạt động hằng ngày rất quan trọng, từ đó sẽ giúp bạn có một sức khỏe dẻo dai, phòng ngừa được các bệnh lý thường gặp trong đời sống hằng ngày.
