24/05/2025
TẬP VẬT LÝ TRỊ LIỆU SAU TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO
CƠ SỞ KHOA HỌC VÀ VAI TRÒ TRONG PHỤC HỒI CHỨC NĂNG
Mở đầu: Tai biến mạch máu não (đột quỵ) là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật trên toàn cầu. Phục hồi chức năng thông qua vật lý trị liệu đóng “Vai trò trung tâm” trong quá trình điều trị sau đột quỵ, giúp bệnh nhân cải thiện khả năng vận động, giao tiếp, và nâng cao chất lượng cuộc sống. Bài viết này trình bày cơ sở khoa học và thực hành của vật lý trị liệu sau tai biến, bao gồm thời điểm khởi đầu, phương pháp can thiệp, và các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả phục hồi.
1. Giới thiệu: Tai biến mạch máu não xảy ra khi lưu lượng máu đến não bị gián đoạn, gây tổn thương tế bào thần kinh. Tùy thuộc vào vùng não bị ảnh hưởng, bệnh nhân có thể gặp nhiều di chứng thần kinh như liệt, mất ngôn ngữ, rối loạn nhận thức, và suy giảm chức năng vận động. Phục hồi chức năng, đặc biệt là vật lý trị liệu, là một phần thiết yếu của chiến lược điều trị toàn diện sau tai biến.
2. Mục tiêu của vật lý trị liệu sau tai biến Các can thiệp vật lý trị liệu được thiết kế nhằm:
• Khôi phục chức năng vận động của chi trên và chi dưới bị ảnh hưởng;
• Tăng cường sức mạnh cơ bắp và sự linh hoạt của khớp;
• Cải thiện khả năng thăng bằng và phối hợp vận động;
• Ngăn ngừa biến chứng thứ phát, như co rút cơ, loét do tì đè, viêm phổi do nằm lâu;
• Tối ưu hóa khả năng tự chăm sóc và nâng cao chất lượng sống của người bệnh.
3. Thời điểm can thiệp: Các nghiên cứu cho thấy rằng can thiệp phục hồi chức năng sớm, đặc biệt trong vòng 24 – 72 giờ đầu sau tai biến (nếu tình trạng huyết động học ổn định), có liên quan đến cải thiện kết quả chức năng dài hạn. Giai đoạn phục hồi có thể chia thành ba pha:
• Pha cấp tính (0–7 ngày): Tập vận động thụ động và chăm sóc đề phòng biến chứng.
• Pha bán cấp (1–3 tháng): Bắt đầu tập chủ động, đi lại, và các kỹ thuật phục hồi ngôn ngữ.
• Pha mạn tính (trên 3 tháng): Duy trì và mở rộng phục hồi chức năng, thích nghi với sinh hoạt độc lập.
4. Các phương pháp can thiệp 4.1 Vận động trị liệu: Bao gồm bài tập thụ động, chủ động hỗ trợ, và chủ động hoàn toàn nhằm khôi phục phạm vi vận động, sức mạnh và sự phối hợp cơ. Các kỹ thuật như Bobath, PNF và tập luyện chức năng định hướng nhiệm vụ thường được áp dụng.
4.2 Tập luyện thăng bằng và dáng đi: Giúp bệnh nhân lấy lại khả năng đứng vững và di chuyển an toàn. Sử dụng các công cụ hỗ trợ như khung tập đi, gậy…
4.3 Phục hồi chức năng ngôn ngữ và nuốt: Dành cho bệnh nhân có tổn thương vùng Broca hoặc Wernicke, ảnh hưởng đến khả năng nói, hiểu và nuốt. Các chuyên viên âm ngữ trị liệu sẽ thiết kế các bài tập cá nhân hóa cho từng người bệnh.
4.4 Hỗ trợ tâm lý – nhận thức: Đánh giá tâm lý và hỗ trợ chuyên sâu để nâng cao hiệu quả phục hồi tổng thể.
5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả phục hồi:
• Mức độ tổn thương não bộ và vị trí đột quỵ.
• Thời gian bắt đầu phục hồi chức năng.
• Tuổi tác và bệnh lý đi kèm.
• Sự tham gia tích cực của bệnh nhân và gia đình.
• Chất lượng chuyên môn và trang thiết bị của đơn vị phục hồi chức năng.
Kết luận: Vật lý trị liệu đóng vai trò không thể thay thế trong phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não. Việc áp dụng các phương pháp điều trị khoa học, cá thể hóa, và bắt đầu sớm sẽ giúp người bệnh tối đa hóa khả năng hồi phục. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân, gia đình và đội ngũ y tế để đạt hiệu quả lâu dài trong điều trị.
Khoa Phục Hồi Chức Năng – Bệnh viện Đa Khoa Tỉnh Quảng Trị để được tư vấn và hướng dẫn tập luyện với đội ngũ cán bộ y tế giàu kinh nghiệm.
Địa chỉ liên hệ: Khoa Phục Hồi Chức Năng - 266 Hùng Vương – Đông Lương – Đông Hà – Quảng Trị
Số điện thoại tư vấn: 0943222520