30/09/2023
ĐÁI THÁO ĐƯỜNG THAI KỲ VÀ NGHIỆM PHÁP DUNG NẠP GLUCOSE UỐNG TRONG THAI KỲ
OGTT: ORAL GLUCOSE TOLERANCE TEST
1. Đái tháo đường thai kỳ là gì?
Đái tháo đường là tình trạng rối loạn chuyển hóa, đặc trưng bởi tình trạng lượng đường trong máu tăng cao. Khi lượng đường trong máu tăng cao vượt qua ngưỡng glucose thận thì sẽ xuất hiện đường trong nước tiểu nên gọi là bệnh đái tháo đường.
Đái tháo đường thai kỳ là một phân loại thuộc nhóm đái tháo đường được phát hiện lần đầu tiên trong thai kỳ và không có bằng chứng về đái tháo đường típ 1 hoặc típ 2 trước đó.
2. Tại sao có thể nói thai kỳ chính là nguy cơ của đái tháo đường?
Sau mỗi bữa ăn, lượng carbohydrate cung cấp từ quá trình ăn uống sẽ phân hủy tạo thành glucose hay còn gọi là đường, đường này sẽ được hấp thu qua niêm mạc ruột vào máu, sau đó từ máu đường sẽ đi vào tế bào để cung cấp năng lượng cho tế bào hoạt động.
Trong cơ thể chúng ta, Insulin là một loại nội tiết được tạo ra chủ yếu bởi một loại tế bào ở tuyến tụy, chính insulin sẽ chuyển đường vào trong tế bào, từ đó đưa đường máu trong cơ thể về lại bình thường.
Trong thai kỳ, bánh nhau tiết ra một số chất khiến cơ thể mẹ khó sản xuất hoặc sử dụng insulin (hay còn gọi là đề kháng inslulin). Từ đó cơ thể người mẹ tăng sản xuất insulin nhiều hơn bình thường để có thể cân bằng đường máu, khi sự sản xuất không đủ để đáp ứng thì đường máu sẽ tăng cao. Ngoài ra, trong thai kỳ có tình trạng suy giảm chức năng tế bào sản xuất Insulin của tuyến tụy. Chính vì điều này khiến nguy cơ đái tháo đường ở phụ nữ trong quá trình mang thai cao hơn so với khi không mang thai.
3. Hậu quả của đái tháo đường thai kỳ trên mẹ và thai bao gồm:
• Sẩy thai, thai lưu, gây bất thường cho thai
• Thai to
• Hạ đường huyết ở trẻ sơ sinh, suy hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh
• Tăng huyết áp trong thai kỳ, tiền sản giật
• Tăng tỷ lệ mổ lấy thai
• Tăng nguy cơ bị đái tháo đường thai kỳ ở lần tiếp theo
• Tăng nguy cơ đái tháo đường típ 2 trong tương lai
--> Để hạn chế thấp nhất hậu quả của đái tháo đường lên mẹ và thai, cần phát hiện sớm và quản lý tốt mức đường trong máu.
4. Sàng lọc đái tháo đường thai kỳ:
Hiện tại có rất nhiều cách tiếp cận để sàng lọc sớm đái tháo đường thai kỳ. Tại Việt Nam, Bộ Y Tế khuyến cáo sử dụng nghiệm pháp dung nạp glucose uống để sàng lọc thường quy cho tất cả phụ nữ mang thai
5. Thời điểm thực hiện sàng lọc đái tháo đường thai kỳ:
Tất cả phụ nữ mang thai trong thời gian từ 24 đến 28 tuần thai kỳ.
Đối với những phụ nữ thuộc nhóm nguy cơ cao. Nên thực hiện tầm soát sớm đái tháo đường thai kỳ ngay từ lần khám thai đầu tiên.
6. Cách thực hiện xét nghiệm dung nạp glucose uống 1 bước:
• Ba ngày trước khi tiến hành nghiệm pháp chẩn đoán, không ăn chế độ ăn có quá nhiều glucid cũng như không ăn kiêng nhằm tránh ảnh hưởng nghiệm pháp.
• Nhịn đói 8 - 12 giờ trước khi làm nghiệm pháp.
• Lấy 2ml máu tĩnh mạch, định lượng glucose trong huyết tương lúc đói trước khi làm nghiệm pháp.
• Uống ly nước đường chứa 75gr đường (glucose), uống trong vòng 5 phút.
• Lấy 2ml máu tĩnh mạch, định lượng glucose trong huyết tương ở 2 thời điểm 1 giờ và 2 giờ sau uống nước glucose.
• Trong thời gian làm nghiệm pháp thai phụ không ăn uống gì thêm, được ngồi nghỉ ngơi trong phòng làm nghiệm pháp hoặc đi lại nhẹ nhàng trong thời gian làm nghiệm pháp.
• Bác sĩ sẽ đọc kết quả và đưa ra hướng dẫn tiếp theo cho thai phụ.
Tài liệu tham khảo:
1. Hướng dẫn quốc gia về dự phòng và kiểm soát đái tháo đường thai kỳ Bộ Y Tế ban hành năm 2018
2. https://professional.diabetes.org/content-page/whi-infographics
3.https://www.healthcare.uiowa.edu/familymedicine/fpinfo/OB/OB2022/DFM%20Gestational%20Diabetes%20Guidelines%202022.pdf
