01/03/2025
Bệnh nhân nam 46 tuổi, xuất huyết não đa ổ 2 bán cầu não do tăng huyết áp quá cao, gây liệt tứ chi, hôn mê sâu, nằm khoa hồi sức tích cực Bv TW Huế 1 tháng trời, khi về nhà bệnh nhân tỉnh nhưng nhận thức chậm, liệt hoàn toàn 1/2 người T, yếu 1/2 người P, thở qua khí quản, ăn qua sone, đại tiểu tiện mất tự chủ, sau 3 buổi được chuyên gia tập phục hồi chức năng sớm đã có những chuyển biến tích cực về nhận thức cũng như vận động. Qua đây chuyên gia cũng có 1 số thông tin về cơ chế gây xuất huyết não do tăng huyết áp.
Tăng huyết áp là nguyên nhân hàng đầu gây xuất huyết não. Khi huyết áp tăng cao kéo dài, thành mạch máu não sẽ bị tổn thương dần theo thời gian, dẫn đến nguy cơ vỡ mạch và chảy máu trong não. Quá trình này diễn ra theo các cơ chế chính sau:
1. Tác động của tăng huyết áp lên mạch máu não
Khi huyết áp tăng cao, áp lực đè nén lên thành mạch liên tục làm cho các mạch máu não dễ bị tổn thương.
Các mạch máu nhỏ trong vùng sâu của não (như vùng nhân bèo, đồi thị, cầu não và tiểu não) là những nơi dễ bị ảnh hưởng nhất.
2. Suy yếu thành mạch máu do tăng huyết áp kéo dài
Huyết áp cao làm biến đổi cấu trúc mạch máu, gây:
Xơ hóa động mạch nhỏ: Thành mạch dày lên nhưng lại mất tính đàn hồi, trở nên giòn và dễ vỡ.
Lắng đọng lipid và fibrin: Gây tắc nghẽn và làm giảm khả năng chịu áp lực của mạch máu.
Khi có một đợt tăng huyết áp đột ngột (do căng thẳng, gắng sức, uống rượu…), mạch máu suy yếu có thể vỡ ngay lập tức, dẫn đến chảy máu não.
3. Hình thành vi phình mạch (Microaneurysm)
Ở những bệnh nhân tăng huyết áp kéo dài, các vi phình mạch nhỏ (Charcot-Bouchard aneurysms) có thể hình thành ở mạch máu nhỏ trong não.
Khi huyết áp tăng quá cao, các phình mạch này có thể vỡ, gây xuất huyết nghiêm trọng.
4. Giảm khả năng tự điều hòa lưu lượng máu não
Ở người bình thường, mạch máu não có cơ chế tự điều hòa để duy trì lưu lượng máu ổn định.
Khi huyết áp quá cao (> 180/110 mmHg), cơ chế này bị phá vỡ, dẫn đến quá tải áp lực lên mao mạch, gây rò rỉ huyết tương và xuất huyết.
5. Hậu quả sau khi mạch máu vỡ
Khi mạch máu vỡ, máu tràn vào nhu mô não, chèn ép tế bào thần kinh, gây tăng áp lực nội sọ và thiếu oxy cục bộ.
Nếu khối máu tụ lớn, nó có thể đè ép lên thân não, dẫn đến hôn mê sâu hoặc tử vong.
