Tư vấn và xét nghiệm tại nhà Thạc sĩ Phương

14/10/2024

Metagonimus yokogawai - "Kẻ giấu mặt" với triệu chứng lâm sàng ban đầu gây ngứa và rối loạn tiêu hóa: Chia sẻ từ một ca lâm sàng.

Là một "con chiên ngoan đạo" của chủ nghĩa hướng ngoại, tôi luôn "tung tăng" kết nối và trao đổi với đồng nghiệp, sinh viên khắp nơi. Nhờ vậy mà "hội bạn thân" của tôi toàn những người "chất như nước cất", tha hồ "buôn dưa lê" về đủ thứ chuyện trên đời, đặc biệt là những ca bệnh mà các bạn sinh viên "cưng" hay gửi đến "thỉnh giáo". Mỗi lần "vắt óc" suy nghĩ, tìm cách "giải mã" những ca nhiễm ký sinh trùng "xoắn não" với triệu chứng "loạn cào cào" là tôi lại thấy mình "như được lên đồng", vừa hào hứng vừa thấy may mắn vì được "thử thách" bản thân.
Gần đây, tôi có dịp theo dõi một ca bệnh nhiễm Metagonimus yokogawai khá thú vị mà cô học trò có gửi thông tin, với các triệu chứng ban đầu khiến hướng đến các bệnh lý dị ứng. Ca bệnh này một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp các phương pháp xét nghiệm, đặc biệt là soi tươi, trong chẩn đoán ký sinh trùng.

💖 Thông tin ca bệnh:

Bệnh nhân nam, 49 tuổi, đến khám với các triệu chứng nổi mẩn ngứa, ợ hơi, trào ngược dạ dày thực quản, đau bụng và rối loạn tính chất phân. Bệnh nhân có tiền sử nổi mẩn ngứa tái phát, tự điều trị không rõ loại thuốc.

💖 Khám lâm sàng:

Da liễu: Sẩn đỏ nhỏ rải rác thân mình và các chi, ấn kính không mất màu, kèm theo vết xước do gãi. Không có mụn nước, bọng nước hay tổn thương niêm mạc. Test vẽ nổi dương tính.
Tiêu hóa: Ợ hơi, trào ngược, đau bụng, rối loạn tính chất phân.

💖Các xét nghiệm ban đầu:

Công thức máu: bình thường.
IgE: tăng (538 IU/ml).
Với các biểu hiện lâm sàng và xét nghiệm ban đầu, bác sĩ lâm sàng nghi ngờ bệnh nhân mắc một bệnh lý dị ứng, có thể kèm theo rối loạn chức năng tiêu hóa. Tuy nhiên, nội soi đại tràng lại cho thấy hình ảnh bất ngờ: một vài con sán lá kích thước 5mm x 1mm bám vào niêm mạc đại tràng

💖Vai trò then chốt của xét nghiệm soi tươi:

Mẫu sán lá được lấy từ nội soi và tiến hành soi tươi dưới kính hiển vi. Đây chính là bước ngoặt trong chẩn đoán. Quan sát hình thái sán và trứng sán ép từ mẫu bệnh phẩm, căn nguyên xác định đây là Metagonimus yokogawai.

💖Vì sao xét nghiệm soi tươi quan trọng trong trường hợp này?

Xác định loài ký sinh trùng: Hình thái học của sán trưởng thành và trứng sán là đặc điểm quan trọng để phân biệt các loài sán lá. Soi tươi cho phép quan sát trực tiếp các đặc điểm này, giúp chẩn đoán M. yokogawai.
Chẩn đoán nhanh chóng: Soi tươi là phương pháp đơn giản, nhanh chóng, cho kết quả ngay lập tức, giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Phát hiện các đặc điểm bất thường: Soi tươi còn giúp phát hiện các đặc điểm bất thường của ký sinh trùng, đánh giá các giai đoạn phát triển khác nhau, từ đó đánh giá mức độ nhiễm trùng.

💖Khó khăn và thuận lợi trong chẩn đoán:

Khó khăn: Triệu chứng lâm sàng không đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý dị ứng và rối loạn tiêu hóa. Xét nghiệm IgE tăng cao củng cố thêm nghi ngờ về bệnh lý dị ứng.
Thuận lợi: Chỉ định nội soi đại tràng đã giúp phát hiện hình ảnh sán lá. Kết hợp với xét nghiệm soi tươi, chúng tôi đã chẩn đoán chính xác căn nguyên gây bệnh.
Ca bệnh này là một ví dụ điển hình cho thấy sự phức tạp trong chẩn đoán ký sinh trùng. Các triệu chứng lâm sàng mơ hồ, dễ gây nhầm lẫn, đòi hỏi bác sĩ phải có kiến thức chuyên môn sâu rộng và kinh nghiệm lâm sàng phong phú. Xét nghiệm soi tươi đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán chính xác, giúp đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả.

💖Tài liệu tham khảo:

Chai, J. Y. (2005). Metagonimus yokogawai infection. The Korean journal of parasitology, 43(4), 181–184.
Centers for Disease Control and Prevention. (2021). DPDx - Metagonimiasis. Truy cập từ https://www.cdc.gov/dpdx/metagonimiasis/index.html
Pearson, R. D., & Guerrant, R. L. (2020). Intestinal Flukes. In Feigin and Cherry's Textbook of Pediatric Infectious Diseases (pp. 2188-2194). Elsevier.
Nguồn hình ảnh: Phương Nguyễn

15/04/2024

𝐗𝐄́𝐓 𝐍𝐆𝐇𝐈𝐄̣̂𝐌 𝐂𝐑𝐄𝐀𝐓𝐈𝐍𝐈𝐍 𝐕𝐀̀ 𝐆𝐈𝐀̉𝐈 𝐏𝐇𝐀́𝐏 𝐂𝐀̉𝐈 𝐓𝐈𝐄̂́𝐍 𝐂𝐇𝐀̂́𝐓 𝐋𝐔̛𝐎̛̣𝐍𝐆.

Một vài quan điểm cá nhân muốn nói về xét nghiệm (XN) Creatinine nói riêng và các XN khác nói chung: Có thể nói ra điều này sẽ làm các bạn buồn, thực tế không phải KTV, bác sĩ nào cũng hiểu hết về giá trị lâm sàng và phương pháp của XN Creatinin. Nhiều bạn làm lab mặc dù nắm rõ phương pháp XN nhưng lại không đưa được ra những lời khuyên xác đáng với lâm sàng, nhiều bác sĩ lâm sàng do chưa hiểu hết được phương pháp XN nên có những tranh luận không đáng có với phòng XN…Vì vậy, để cải thiện điều này thì nhiều mô hình bác sĩ vừa khám lâm sàng vừa làm việc tại phòng lab (Doctor hybrid) đang được khuyến khích ở một số đơn vị. Điều này giúp bác sĩ lâm sàng hiểu hơn về cận lâm sàng, những trao đổi qua lại với bác sĩ lâm sàng giúp nhân viên cận lâm sàng hiểu hơn về bệnh lý. Sự kết hợp này sẽ là một điều tuyệt vời, thế giới họ đã làm nhiều còn tại Việt Nam nhiều đơn vị vẫn chưa thực sự coi trọng giá trị cận lâm sàng, chưa tận dụng hết được các công cụ cận lâm sàng trong tay chứ đừng nói là tham gia vào làm việc ở lab nên điều này thực sự rất đáng tiếc! Bản thân tôi không phải là những nhà hoạch định chính sách nên những quan điểm này mang tính cá nhân và nhìn nhận ở các mô hình khác nhau tôi từng được tiếp xúc để viết lên những dòng này.
Quay trở lại với XN creatinine thì XN này được sử dụng trong chẩn đoán và điều trị bệnh thận. XN creatinine huyết thanh tỏ ra hữu ích trong việc đánh giá chức năng cầu thận và theo dõi quá trình lọc máu thận. Tuy nhiên, với tổn thương thận sớm hoặc âm thầm thì nồng độ creatinine huyết thanh không nhạy và phản ứng chậm hơn so với XN Ure máu (BUN). Để khắc phục điều này trên lâm sàng các bác sĩ thường tính hệ số thanh thải (clearance) của creatinine. Đối với chạy thận nhân tạo trong quá trình điều trị suy thận, cả creatinine huyết thanh và BUN đều được sử dụng để phân biệt tăng nitơ huyết trước thận và sau thận (tắc nghẽn). Sự gia tăng BUN huyết thanh mà không tăng creatinine huyết thanh xác định tình trạng tăng nitơ huyết trước thận. Với bệnh tăng nitơ máu sau thận, cả BUN và creatinine huyết thanh đều tăng, nhưng mức tăng của BUN lớn hơn một cách không tương xứng.
Creatinine huyết thanh thay đổi tùy theo độ tuổi, trọng lượng cơ thể và giới tính của đối tượng. Đôi khi nó thấp ở những đối tượng có khối lượng cơ tương đối nhỏ, bệnh nhân suy nhược, người cụt chi và ở người lớn tuổi (Creatinin là sản phẩm thoái giáng của creatin cơ ). Mức creatinine huyết thanh thường được coi là bình thường không loại trừ sự hiện diện của suy giảm chức năng thận.
Định lượng creatinine hiện nay có 3 phương pháp chính: đó là phương pháp Jaffe (phương pháp Jaffe cổ điển và Jaffe cải tiến), phương pháp enzyme và phương pháp khối phổ pha loãng đồng vị. Trong phạm vi bài viết này tôi sẽ nói nhiều đến phương pháp Jaffe cải tiến (Jaffe kinetic) vì đây là phương pháp nhiều phòng XN đang sử dụng hiện nay do tương đối rẻ và hiệu suất ở mức có thể chấp nhận được, cụ thể các phòng XN đăng kí phương pháp ngoại kiểm là phương pháp “Jaffe rate blanked”.
Với Jaffe cổ điển: creatinine phản ứng với axit picric ở pH kiềm để tạo thành phức hợp màu vàng-cam và được đo bằng phương pháp điểm cuối bước sóng 485 nm. Tuy nhiên, phản ứng này không hoàn toàn đặc hiệu đối với creatinine vì các chất khử khác như glucose, pyruvate, axit ascorbic và acetoacetates sẽ phản ứng với acid picric để tạo thành màu tương tự. Các nhà khoa học Fabiny và Ertingshausen nhận thấy rằng creatinine trong môi trường kiềm đặc có độ đậm màu ở mức tỷ lệ khác với các chất nhiễu khác không phải creatinine. Để phát triển Jaffe cải tiến thì nhà khoa học Cook đã đánh giá tốc độ các chất phản ứng ở bước sóng 520/800nm nhận thấy tốc độ hấp phụ tỷ lệ thuận với nồng độ creatinine trong mẫu. Như vậy với việc khảo sát dải bước song dài có thể phân biệt được các chất có tốc độ phản ứng với acid piric khác Creatinin từ đó cho kết quả XN Creatinin chính xác hơn phương pháp đo điểm cuối trên một bước sóng cố định. Hình 1: Bước sóng và phương pháp đo trên hệ thống BeckmanCoulter phương pháp “Jaffe rate blanked”.
Tuy nhiên trên thực tế khi sử dụng phương pháp “Jaffe rate blanked” này thì QC vẫn giảm dần theo thời gian, nhà sản xuất cũng khuyến cáo hóa chất chỉ ổn định 7 ngày khi mở lắp và được bảo quản ở ngăn lạnh của máy phân tích. Như vậy với các đơn vị lớn thì hóa chất Creatinin chạy trong ngày, nhưng với các đơn vị nhỏ thì hóa chất có thể để trên máy 5-7 ngày hoặc còn lâu hơn nữa. Như vậy giải pháp của các đơn vị nhỏ ở đây là gì?
1. Chia nhỏ hộp hóa chất
2. Nếu thấy QC giảm ngoài giới hạn kiểm soát của từng đơn vị sẽ Cal và Qc lại. Nhiều khi Cal và QC lại hóa chất vẫn không thực sự tuyến tính như mong đợi, các bạn lại hiệu chỉnh các thứ…bolobala…(chỗ này không bàn)
Có lẽ tôi rất cám ơn các bạn đã đọc đến đây, các bạn đã kiên trì đọc vì phần trên tôi trình bày chẳng có gì là thú vị cả và cũng xin chúc mừng bạn, bạn đang giống với phần lớn các bạn khác đang làm. Phần thú vị tôi xin trình bày ở phía sau !
Cách làm như trên có sai không? Không sai hoàn toàn nhưng các bạn mới đang tìm cách giải quyết được phần ngọn, thực tế hóa chất các bạn vẫn biến đổi theo thời gian, các bạn mất nhiều công sức, thời gian, Cal, Qc, test mà chưa giải quyết được vấn đề tại sao hóa chất lại biến đổi? Thực sự cần giảm sự biến đổi hóa chất bằng cách nào mới là cách giải quyết gốc vấn đề.
Như đã trình bày ở trên do là phương pháp Jaffe cải tiến vì vậy đa số các hãng sẽ thiết kế như sau:
R1: KOH hoặc NaOH đậm đặc PH = 13,5
R2: acid Picric
Vận dụng các kiến thức hóa học cấp 3 (ai giỏi hóa thì có thể nhận ra ngay vấn đề của hóa chất này). Acid Piric được coi là một trong những acid mạnh được sản xuất bằng cách nitrate hóa phenol, benzene. Trước đây được dùng để sản xuất thuốc nổ nhưng vì nó có tính ăn mòn kim loại nên dần được thay thế bằng TNT. Vấn đề thực sự ko phải nằm ở acid này, vấn đề nằm ở KOH hoặc NaOH đậm đặc. Kiềm đặc có đặc tính hút ẩm mạnh và phản ứng trực tiếp với CO2 (CO2 lúc này đóng vai trò là acid yếu) để tạo thành muối và nước. Điều này làm giảm nồng độ bazơ ảnh hưởng đến phản ứng.
Giải pháp đưa ra :
1. Sử dụng máy hút ẩm, điều hòa để chế độ Dry, kiểm tra buồng hóa chất (độ ẩm cao sẽ có hiện tượng ngưng đọng hơi nước)…để duy trì độ ẩm thấp khu vực chạy máy khoảng 40-50%
2. Hạn chế hóa chất tiếp xúc không khí (cách làm chi tiết tôi sẽ chia sẻ bằng các hình ảnh trong bài viết), ngoài ra R1 cũng tương đối nhạy cảm với ánh sáng nên để tối trước khi đem ra sử dụng. Có thể có nhiều bạn đã nghĩ ra cách làm vì hãng cũng cung cấp “ ống khói” tuy nhiên khi tái sử dụng vệ sinh mất thời gian và hãng không phải lúc nào cũng sãn sàng cung cấp. Vì vậy tôi đưa ra giải pháp đơn giản, tiết kiệm và phòng XN nào cũng có thể thực hiện được. Các bạn sẽ thấy hiệu quả rõ ràng khi làm điều này từ ngay khi thay cặp hóa chất mới.
3. Nếu để hóa chất quá lâu, quá ít bệnh nhân thì các biện pháp ở trên cũng chỉ kéo dài được thời gian ổn định vì vậy cân nhắc các biện pháp san hóa chất, Cal, QC khi cần thiết…
Cuối cùng, cám ơn các bạn đã đọc đến cuối bài viết. Cũng lâu lắm rồi tôi không viết bài nào dài như vậy. Mặc dù nội dung cũng không có quá nhiều điều đặc biệt, chỉ muốn nhấn mạnh là đối với các vấn đề trong PXN cần tìm nguyên nhân gốc rễ vấn đề để xử lý nó. Nếu các bạn thấy hay và ý nghĩa thực tiễn thì xin vui lòng like và chia sẻ để lan tỏa điều này. Tuy nhiên đề nghị cần ghi rõ nguồn vì bài viết chứa rất nhiều quan điểm cá nhân của tôi. Xin chân thành cám ơn và chúc các bạn có một tuần mới làm vui vẻ!
Ps: 𝑇𝑜̂𝑖 đ𝑎̃ 𝑓𝑢𝑙𝑙 𝑓𝑟𝑖𝑒𝑛𝑑, 𝑘ℎ𝑜̂𝑛𝑔 𝑡ℎ𝑎̂́𝑦 𝑘𝑒̂́𝑡 𝑏𝑎̣𝑛 𝑡ℎ𝑖̀ 𝑣𝑢𝑖 𝑙𝑜̀𝑛𝑔 𝑎̂́𝑛 𝑡ℎ𝑒𝑜 𝑑𝑜̃𝑖 𝑡ℎ𝑒̂̉ đ𝑢̛𝑜̛̣𝑐 𝑡ℎ𝑜̂𝑛𝑔 𝑏𝑎́𝑜 𝑐𝑎́𝑐 𝑏𝑎̀𝑖 𝑣𝑖𝑒̂́𝑡 𝑡𝑖𝑒̂́𝑝 𝑡ℎ𝑒𝑜.

16/09/2023

Sàng lọc trước sinh (NIPT) và sàng lọc sơ sinh (SLSS) rất quan trọng đối với thai phụ, trẻ sơ sinh. Hiện nay có rất nhiều đơn vị làm các xét nghiệm này bằng nhiều phương pháp xét nghiệm khác nhau. Rất khó để biết trung tâm nào tốt về cả chuyên môn và tư vấn có tâm nhất. Nếu băn khoăn hãy gọi cho chúng tôi, với hơn 10 năm kinh nghiệm làm sinh học phân tử và di truyền, Chúng tôi cam kết sẽ mang lại cho quý khách hàng dịch vụ phù hợp và tốt nhất.

Điện thoại : 038.313.1943 .Ths Phương. Nhân tiện chia sẻ một ca bệnh làm sàng lọc sơ sinh nguy cơ cao thiếu men G6PD và GALT, sau đó được chúng tôi tư vấn khẳng định thiếu G6PD.

20/08/2023

Để đáp ứng đa dạng nhu cầu tầm soát sức khỏe cho mọi người từ trẻ em đến người cao tuổi, cháu/con/em xin mạnh dạn triển khai các dịch liên quan đến Xét nghiệm. Các xét nghiệm này đều đạt được tiêu chuẩn ISO 15189:2012 (tiêu chuẩn quốc tế về xét nghiệm y học) hoặc tương đương nên không những được công nhận tại tất cả các bệnh viện Việt Nam mà có thể công nhận tại nước ngoài.
🌎 Các xét nghiệm bao gồm:
☑️ Xét nghiệm kiểm tra sức khỏe tổng quát (nam/ nữ) : xét nghiệm tổng quát, các xét nghiệm tiền hôn nhân...
☑️ Xét nghiệm Cơ quan & triệu chứng:
- Tầm soát nguy cơ bệnh lý tim mạch
- Kiểm tra chức năng gan, thận, tuyến giáp,...
- Chẩn đoán bệnh tiểu đường
- Sàng lọc bệnh huyết áp
- Kiểm tra bệnh lý xương khớp
- Xét nghiệm cho người thừa cân, béo phì...
☑️Xét nghiệm sinh sản, di truyền:
- Sàng lọc các bệnh lây qua đường tình dục (bảo mật thông tin)
- Kiểm tra sức khỏe sinh sản nam/ nữ
- Kiểm tra vi chất cho phụ nữ mang thai
- Kiểm tra huyết thống, sàng lọc trước sinh dị tật thai nhi
- Kiểm tra các bệnh lý di truyền
☑️ Xét nghiệm thói quen sinh hoạt: Kiểm tra sức khỏe cho người hút thuốc lá/ thường xuyên sử dụng rượu bia
☑️ Xét nghiệm tầm soát ung thư:
- Tầm soát các loại ung thư phổ biến nhất: ung thư gan, phổi, dạ dày, đại trực tràng....
- Tầm soát các loại ung thư phổ biến ở nam giới: ung thư tiền liệt tuyến, ung thư phổi, ung thư đại trực tràng, ung thư tuỵ...
- Tầm soát ung thư vú & cổ tử cung....

Mọi người không chỉ an tâm chất lượng xét nghiệm theo tiêu chuẩn quốc tế, ngoài ra nếu phát hiện bệnh lý còn được tư vấn bởi đội ngũ bác sĩ, chuyên gia giàu kinh nghiệm.

19/08/2023

Trong một tuần phát hiện 02 ca nguy cơ cao Thalassemia (bệnh tan máu bẩm sinh)

09/08/2023

09/08/2023

𝐕𝐈 𝐇𝐄̣̂ Đ𝐔̛𝐎̛̀𝐍𝐆 𝐑𝐔𝐎̣̂𝐓

Có một ý tưởng hấp dẫn cho rằng cơ thể chúng ta có khoảng hơn 90% là vi sinh vật (100 ngàn tỷ vi sinh vật gấp gần 10 lần so với hơn 10 ngàn tỷ tế bào cơ thể) đã truyền cảm hứng cho các nhà khoa học nghiên cứu các loài vi khuẩn có trên cơ thể con người. Vi sinh vật có mặt ở rất nhiều các vị trí trên cơ thể (hình 1). Các nhà khoa học thấy rằng sự chung sống mật thiết với hàng nghìn tỷ vi sinh vật sẽ có tác động sâu sắc đến nhiều khía cạnh của sức khỏe và bệnh tật của con người. Tuy nhiên, các bằng chứng khoa học về cách vi sinh vật tương tác với chúng ta hiện vẫn chưa đầy đủ. Để làm sáng tỏ vấn đề này, Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ đã khởi động một nghiên cứu lớn có tên là Dự án Hệ vi sinh vật ở Người (HGP) vào năm 2007. Trước nghiên cứu này, hầu hết thông tin về hệ vi sinh vật của chúng ta đều thu được thông qua việc nuôi cấy các vị trí khác nhau trên cơ thể, như chúng ta đã biết thì nhiều vi khuẩn cộng sinh không dễ nuôi cấy. Một bước đột phá thúc đẩy nghiên cứu này là sự sẵn có của công nghệ metagenomic để xác định từng vi sinh vật trong một tập hợp vi hệ phức tạp bằng cách trích xuất và phân tích DNA của nó. Bởi vì cơ sở của những kết quả này sẽ là bộ gen của hệ vi sinh vật, vì vậy đã được đặt tên là microbiome (hệ vi sinh vật hay vi hệ).

Chúng ta có thể bắt gặp vi hệ ở rất nhiều vị trí trên cơ thể, trong phạm vi bài viết này mình sẽ đề cập đến vi hệ đường ruột. Chắc nhiều người trong chúng ta ở có thể đã làm bố mẹ, chúng ta từng lo lắng và quan tâm khi con bị rối loạn tiêu hoá bị sống phân, không tiêu hoá hết thức ăn hoặc phân của con có những đặc điểm bất thường… Những lúc như thế nhiều cha mẹ rất Stress và chạy đôn chạy đáo tìm nguyên nhân, tìm cách khắc phục. Như chúng ta biết hệ vi sinh vật đường ruột có một tầm quan trọng đối với sức khỏe không những của trẻ nhỏ mà cả người lớn (Hình 2). Hệ vi sinh vật đường ruột của con người là một trong những vị trí phức tạp nhất trong cơ thể: nó bao gồm 500–1000 loài và vài triệu gen. Nghiên cứu mới cho thấy có một mối quan hệ hai chiều phức tạp giữa hệ vi sinh vật đường ruột và vật chủ, có khả năng rất quan trọng đối với sức khỏe con người cũng như liên quan đến cơ chế bệnh sinh. Hệ vi sinh vật đường ruột đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa thức ăn và chiết xuất chất dinh dưỡng, trong việc điều chỉnh phản ứng miễn dịch của vật chủ, trong việc bảo vệ chống lại nhiễm trùng, trong quá trình chuyển hóa thuốc và tham gia và điều chỉnh quá trình trao đổi chất của vật chủ.
Trong quá trình này, hệ vi sinh vật giữ ổn định, chuyển hóa các chất ngoại trừ các sản phẩm không thể tiêu hóa. Quá trình lên men của carbohydrate tạo ra các axit béo chuỗi ngắn, các acid béo này đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các quá trình chuyển hoá khác nhau của cơ thể, hấp thụ chất điện giải (Ca, Mg và Fe) và nước, tăng sinh và biệt hóa tế bào, tiết hormone và kích hoạt hệ thống miễn dịch… Hơn nữa, các chuỗi ngắn được vi khuẩn chuyển hoá thành nguồn năng lượng cho cơ thể. Một số vi khuẩn trong vi hệ đường ruột còn có khả năng sản xuất vitamin (K, B12, biotin, axit folic và pantothenic) và tổng hợp amino acid từ amoniac hoặc urê.
Đồng thời, hệ vi sinh vật tự nó có thể thay đổi theo chế độ ăn uống, vật chủ và các yếu tố môi trường.

Hôm trước mình có tham dự hội thảo quốc tế của Vinmec về y học chính xác; có một bài bài trong hội thảo này về vi hệ đường ruột rất hay (ảnh poster phía dưới - Hình 3), các nghiên cứu trên thế giới đang làm rõ vấn đề về vi hệ với các mối liên hệ bệnh tật, trong đó có ung thư. Công nghệ cấy truyền phân FMT nghe có vẻ xa lạ với một số bạn, nhưng đây là một kỹ thuật đang hứa hẹn rất nhiều điều thú vị. Cũng chợt nhớ ra cần viết trả 1 bài tổng quan về vi hệ đường ruột cho một bạn trong Hội Xét nghiệm Việt Nam, rất cám ơn các bạn đã đọc đến đây.

Hiện nay, chúng ta có một số xét nghiệm để đánh giá vi hệ:
1. Khảo sát sơ bộ thông qua nhuộm Gram: chỉ xác định mối tương quan giữa các nhóm vi khuẩn gram âm và gram dương, nấm. Ở giai đoạn đầu đời vi hệ đường ruột của các trẻ đẻ thường và đẻ mổ là khác nhau. Với các trẻ đẻ thường thì vi hệ đường ruột của trẻ giống như vi hệ âm đạo của mẹ, với những trẻ đẻ mổ thì vi hệ lại gần với vi hệ trên da. Một số tài liệu đang phân thành nhóm trẻ < 6 tháng, 6-12 tháng và >12 tháng với tỉ lệ vi khuẩn Gram dương/Gram âm lần lượt là: 7/3; 5/5; 3/7 và vi hệ của trẻ lớn >12 tháng hoàn toàn giống vi hệ của người trưởng thành. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy rằng vi hệ đường ruột trẻ 1 năm đầu đời có nhiều biến đổi phụ thuộc vào chế độ ăn (bú mẹ, sữa công thức, ăn dặm…) và không ổn định. Vi hệ đường ruột trẻ ổn định giống người lớn mất khoảng 36 tháng sau sinh nếu không có những vấn đề lớn về sức khoẻ.
2. Nuôi cấy: Các phương pháp nuôi cấy hiện nay có nhiều hạn chế trong xác định vi hệ, đặc biệt với nhóm vi sinh vật khó nuôi cấy. Tuy nhiên nó lại rất có ý nghĩa khi kỹ thuật này cho biết thêm các đặc tính sinh học, kháng kháng sinh… và có thể làm thêm các kỹ thuật khác chuyên sâu.
3. Phương pháp PCR, realtime PCR đa mồi: chẩn đoán với các panel vi khuẩn hay gặp, các panel này cố định nên đây là hạn chế lớn của phương pháp này.
4. Các phương pháp giải trình tự thế hệ mới (NGS): với các phương pháp giải trình tự thế hệ mới cho 16S rRNA hoặc giải trình tự đồng loạt nhiều đoạn nhỏ (Shotgun sequencing) đã mở ra kỉ nguyên phân tích vi hệ nhanh chóng, đáng tin cậy, tuy nhiên chi phí tương đối cao.
Tham khảo:
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4643846/
2. https://www.nature.com/articles/nature11234
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7438192/

30/04/2023

Xin chào quý cô, dì, chú, bác và anh chị em quê hương mình, trước tiên gửi lời chúc mọi người có một kì nghỉ lễ vui vẻ, hạnh phúc và an toàn!
Hiện nay, do nhu cầu chụp cộng hưởng từ và chụp cắt lớp vi tính rất lớn nhưng cả tỉnh chỉ có 1-2 đơn vị triển khai trên hệ thống máy cũ, lạc hậu thường xuyên hỏng, bảo dưỡng nên thường quá tải...Để có kết quả chụp người bệnh phải chờ đợi rất lâu, chưa kể kết quả có thể không đảm bảo hoặc tốn kém chi phí lên tuyến trên.
Vì những lí do trên mà trung tâm chẩn đoán Y khoa Linkrad Hải Dương ra đời. Với hệ thống máy cộng hưởng từ hiện đại 1.5 Tesla của GE - Mỹ, máy cắt lớp 128 dãy của GE -Mỹ, chịu trách nhiệm chuyên môn đọc phim trực tiếp có 02 bác sĩ Linh và Bs Lưu (giám đốc và phó giám đốc trung tâm điện quang can thiệp của Đại học Y Hà Nội); các bác sĩ Việt Đức, Bạch Mai, viện K, 108, 103 tham gia hội chẩn...
Tranh thủ thời gian khuyến mãi và chụp với chất lượng cao thì nếu anh, chị, em hoặc cô, dì, chú, bác có nhu cầu có thể liên hệ trung tâm theo số điện thoại: 038 313 1943. Thạc sĩ Phương.
Xin chân thành cám ơn ạ!

27/04/2023

Hôm trước anh bạn chủ phòng khám có hỏi mình về giải pháp cho xét nghiệm HbA1c tại phòng khám anh ấy, nhân tiện câu chuyện này thì mình xin chia sẻ với anh chị nội dung:

CÁC PHƯƠNG PHÁP XÉT NGHIỆM HBA1C VÀ GIẢI PHÁP CHO PHÒNG KHÁM
1. Vai trò HbA1c và tiêu chuẩn chẩn đoán :
Theo ADA 2023 HbA1c đã được coi là tiêu chuẩn để chẩn đoán đái tháo đường cùng với định lượng glucose máu (hình1).
Link: https://diabetesjournals.org/care/issue/46/Supplement_1

Tuy nhiên để chẩn đoán chính xác ADA cũng khuyến cáo:
+ Thực hiện HbA1c bằng phương pháp đã được xác nhận bởi NGSP và đã được chuẩn hóa (Chương trình Tiêu chuẩn hóa Glycohemoglobin Quốc Gia của Hoa Kỳ).
+ Kiểm tra HbA1c tại giường thì chỉ dùng để sàng lọc, còn để chẩn đoán ĐTĐ thì cần dùng trên các thiết bị được FDA phê duyệt và làm tại PXN bởi các KTV được đào tạo.
+ Nếu kết quả HbA1c và glucose huyết tương có sự khác biệt về chẩn đoán. Thì có thể sử dụng 1 xét nghiệm khác ít nhiễu hoặc dùng xét nghiệm glucose huyết tương để kết luận.
+ Một số yếu tố có thể gây nhiễu HbA1c bao gồm: các bệnh lý hồng cầu hình liềm, thai kỳ (3 tháng giữa, 3 tháng cuối và sau sinh), thiếu hụt G6PD, HIV, lọc máu, mất máu, truyền máu hoặc điều trị bằng erythropoietin…Các trường hợp này nên sử dụng xét nghiệm Glucose huyết tương để chẩn đoán.
Rõ ràng so với các xét nghiệm Glucose thì xét nghiệm HbA1c vẫn còn nhiều hạn chế như: nhiều yếu tố nhiễu, giá thành cao hơn…Tuy nhiên, nó vẫn có giá trị rất lớn trong việc tầm soát tiền đái tháo đường, đái tháo đường và theo dõi kiểm soát đường huyết (hình 1, 2). Vai trò của xét nghiệm HbA1c là đánh giá một quá trình khoảng 3 tháng trong khi các xét nghiệm Glucose (lúc đói, lúc no hoặc nghiệm pháp dung nạp đường huyết) chỉ đánh giá được giá trị glucose tại thời điểm xét nghiệm. Chính vì vậy việc kết hợp xét nghiệm HbA1c và glucose là rất cần thiết để có thể có cái nhìn khách quan nhất với tình trạng của bệnh nhân.

2. Về kỹ thuật các xét nghiệm HbA1c sẽ chia làm 04 nhóm kỹ thuật chính:
- Kỹ thuật miễn dịch gắn latex
- Kỹ thuật enzyme
- Kỹ thuật sắc ký (sắc ký lỏng hiệu năng cao – HPLC, sắc ký ái lực)
- Kỹ thuật điện di mao quản
Ngoài ra còn 1 số kỹ thuật khác như kỹ thuật định lượng HbA1c dựa trên miễn dịch huỳnh quang (FIA) mà tại Việt Nam có FineCare-Wondfo và một số hãng đang sử dụng, cảm biến sinh học điện hóa dùng công nghệ nano định lượng HbA1c….
Các bạn có thể tham khảo một số nghiên cứu đánh giá về HbA1c của các hệ thống máy, các nhà sản xuất, các quốc gia:
+ Nghiên cứu về ngoại kiểm xét nghiệm HbA1c tại Thái Lan trong vòng 5 năm để có cái nhìn tổng thể về các hệ thống máy và các phương pháp liên quan đến kỹ thuật này:
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352551722000270
+ Một nghiên cứu đa trung tâm (2166 phòng thí nghiệm trên 17 Quốc gia và 24 nhà sản xuất) của Châu Âu:
https://academic.oup.com/clinchem/article/64/8/1183/5608734

2.1. Kỹ thuật phân tích miễn dịch gắn latex (Latex Immunoagglutination Assays)
Phản ứng dựa trên sự tương tác giữa các phân tử kháng nguyên (HbA1c) và kháng thể đặc hiệu HbA1c được phủ trên hạt latex. Phức hợp này làm thay đổi về độ đục của dung dịch và tỷ lệ thuận với lượng kháng nguyên trong các mẫu như được mô tả trong (Hình 3). Giới hạn tuyến tính của HbA1c phương pháp này từ 2,0% - 16,0 %. Tại Việt Nam một số hãng sử dụng nguyên lý này: Beckman coulter, Roche, Abbott, Siemens …

2.2. Kỹ thuật phân tích bằng enzyme (Enzymatic Assays)
Hiện nay, xét nghiệm phân tích HbA1c bằng enzym đã cải tiến có thể trực tiếp định lượng HbA1c với một kênh duy nhất và báo cáo trực tiếp các giá trị %HbA1c mà không cần xét nghiệm THb riêng hoặc bước tính toán như trước đây.
Nguyên lý như sau: Các chất oxy hóa trong dung dịch đệm ly giải phản ứng với mẫu máu để loại bỏ các chất cản trở tín hiệu. Sau khi ly giải, toàn bộ mẫu máu sẽ được phân giải protein. Quá trình này giải phóng các axit amin, bao gồm cả valin glycated, từ chuỗi beta của huyết sắc tố. Các valine glycated (HbA1c) đóng vai trò là chất nền cho enzyme fructosyl valine oxidase (FVO). FVO tách các valin ở đầu N và sau đó tạo ra sản phẩm là hydro peroxide (POD). POD sau đó sẽ được kết hợp với chất tạo màu phù hợp .
Tín hiệu được tạo ra trong phản ứng được sử dụng để báo cáo trực tiếp tỷ lệ phần trăm HbA1c dựa trên đường chuẩn đã xây dựng. Nguyên tắc xét nghiệm HbA1c trực tiếp bằng enzym được mô tả trong Hình 4. Một số hãng đang dùng kỹ thuật này như: Abbott, Beckman coulter, Siemens …
Các xét nghiệm HbA1c bằng enzym không bị can thiệp bởi các biến thể huyết sắc tố. Xét nghiệm HbA1c bằng enzym có độ đặc hiệu cao nhất trong số tất cả các xét nghiệm HbA1c. Phương pháp HbA1c trực tiếp bằng enzym cũng có giới hạn tuyến tính từ 4 đến 16%.

2.3. Sắc ký lỏng hiệu năng cao (High pressure liquid chromatography)
Đây là kỹ thuật dựa trên sự khác nhau về ái lực của các thành phần hemoglobin dẫn đến tốc độ di chuyển trong các cột sắc ký khác nhau. Do glucose gắn vào vị trí β-valine, nên điểm đẳng điện của A1c khác với A0 là 0.02 pI, sự khác biệt này cho phép phân tách bằng sắc ký trao đổi ion (IEC). Sự khác biệt đẳng điện giữa A1c và A0 là rất nhỏ vì vậy chỉ thiết bị sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) mới có thể thực hiện phân tách chúng. Khi phân tích HbA1c bằng thiết bị HPLC, từng mẫu sẽ được phân tích một nên nếu để thời gian phân tách ngắn thì các đỉnh không rõ gây sai lệch kết quả, điều này buộc các nhà sản xuất phải cân bằng giữa hiệu suất máy và chất lượng phân tích (hình 5).
Ngoài định lượng A1c và A0, các huyết sắc tố bất thường khác có thể được phát hiện trên biểu đồ sắc ký như: HbF (huyết sắc tố bào thai), HbA1a/b (huyết sắc tố phụ), CarHb (carbamylated Hb), HbS (hồng cầu hình liềm). Đây là một ưu điểm vượt trội của phân tích HbA1c bằng sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC), bởi khi có mặt các biến thể hemoglobin thì kết quả HbA1c không phản ánh đúng mức đường huyết trung bình.
Năm 2010, Hiệp hội đái tháo đường Mỹ (ADA) đã công bố HbA1c xác định bằng HPLC được coi là tiêu chuẩn cho chẩn đoán đái tháo đường. Tuy nhiên phương pháp này vẫn có hạn chế là bị nhiễu bởi biến thể hemoglobin.
Do các phòng xét nghiệm HbA1c theo các phương pháp khác nhau, nên kết quả thu được sẽ không giống nhau. Vì vậy, việc chuẩn hóa phương pháp đo HbA1c là cực kỳ quan trọng. Theo đó, HPLC được coi là tiêu chuẩn vàng, là phương pháp tham chiếu của các phương pháp khác, được sử dụng trong các nghiên cứu của Viện nghiên cứu đái tháo đường Anh (UKPDS) và Viện thử nghiệm các biến chứng và kiểm soát đái tháo đường (DCCT).
Một số hãng đang dùng kỹ thuật này: Bio-Rad, Tosoh, Lifotronic....

2.4. Sắc ký ái lực (Affinity Chromatography)
Sắc ký ái lực phân tích các hemoglobin dựa trên sự khác nhau về cấu trúc đặc biệt của HbA1c. HbA1c chứa glucose sẽ gắn với M-aminophenylboronic acid và được tách ra khỏi hemoglobin khi đi qua cartridge chứa Boronate. Phương pháp này không bị ảnh hưởng bởi biến thể hemoglobin thông thường. Tuy nhiên không có khả năng phát hiện các biến thể hemoglobin, có thể gây sai lệch kết quả nếu trường hợp biến thể gắn với glucose (ví dụ HbF cao).
Một số hãng đang dùng kỹ thuật này: Trinity Biotech, xiamenbiotime....

2.5. Điện di mao quản (Cappilary electrophoresis)
Điện di mao quản là một kỹ thuật phân tách dựa trên sự di chuyển khác nhau của các hemoglobin mang điện tích khác nhau trong cột mao quản, dưới ảnh hưởng của điện trường tạo ra bởi điện áp cao thế. Phương pháp này phân tách tốt, độ chính xác và độ chum tốt. Phân tách được hầu hết các biến thể, không bị nhiễu phân tích, cảnh báo nhiễu sinh học. Cùng với HPLC thì phương pháp này cũng là phương pháp tham chiếu cho các phươg pháp khác (theo IFCC: Liên đoàn Hóa học Lâm sàng Quốc tế).
Một số hãng đang dùng kỹ thuật này: Sebia…

3. Giải pháp cho các phòng khám
HPLC được khuyến cáo là phương pháp tiêu chuẩn sử dụng cho lâm sàng, thông thường nó thường cho kết quả cao hơn nhóm các phương pháp khác một chút nhưng lại là ưu điểm để các bác sĩ lâm sàng tăng cường kiểm soát đường huyết, vấn đề cho các phòng khám khi sử dụng với phương pháp này đó là ở chi phí thiết bị. Tuy nhiên hiện nay với sự phát triển của công nghệ thì đó không còn là vấn đề quá lớn.
Với các phương pháp hóa học hay miễn dịch có thể tận dụng thiết bị đang chạy các xét nghiệm hóa sinh cơ bản khác để chạy, với xét nghiệm HPLC thông thường chỉ có thể tích hợp thêm xét nghiệm phát hiện bất thường các biến thể của huyết sắc tố và Thalasemia. Các phương pháp khác thì tương đối ít áp dụng thực tế lâm sàng.
Trong phạm vi bài viết này tôi sẽ không đánh giá giải pháp các phòng khám sử dụng các thiết bị xét nghiệm HbA1c sử dụng nguyên lý miễn dịch huỳnh quang rá rẻ mà chỉ tập trung vào các phương pháp được nhiều hiệp hội uy tín trên thế giới khuyến cáo nhằm mang tới chất lượng xét nghiệm tốt nhất và chi phí hợp lý nhất.
Phòng khám, bệnh viện quy mô trung bình đứng trước 2 sự lựa chọn:
- Lựa chọn 1: Tận dụng các máy hóa sinh, miễn dịch hiện có để chạy HbA1c theo phương pháp enzyme hoặc miễn dịch. Ưu điểm: không phải đầu tư máy. Tuy nhiên nhược điểm bao gồm: Tổng thời gian trả kết quả của mẫu thường dài hơn, cần các kĩ năng của kỹ thuật viên (hút, lắc ly giải mẫu pha trước phân tích…), giá hóa chất tương đối cao.
- Lựa chọn 2: Sử dụng 1 hệ thống HPLC phân tích HbA1c riêng hoặc kèm với phân tích huyết sắc tố. Ưu điểm: tự động hóa hoàn toàn, phương pháp tiêu chuẩn, giá thành hóa chất từ rẻ đến trung bình. Nhược điểm: phải đầu tư một hệ thống máy mới, bị nhiễu bởi các biến thể Hb.
Nói chung quan điểm của mình là tùy điều kiện từng phòng khám, tùy bệnh viện nhằm xây dựng cho mình thương hiệu và đảm bảo được chất lượng xét nghiệm. Với điều kiện phòng khám của anh bạn mình một ngày khoảng 20-30 mẫu HbA1c thì mình tư vấn anh lấy một máy HPLC với tầm giá khoảng 200 triệu và giá hóa chất khoảng 50.000đ/test (đã bao gồm chi phí bảo trì, bảo dưỡng, QC, Calib) vừa đảm bảo chất lượng khi đạt chứng nhận của IFCC và NGSP (hình 6), vừa không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi các yếu tố của KTV, mà khi cần thiết có thể nâng cấp để phát hiện các biến thể Hb đặc biệt là các biến thể gây Thalassemia.

Đề nghị trích nguồn khi tham khảo : Ths. Vũ Bá Việt Phương (GV. Khoa Xét nghiệm ĐHKTYT Hải Dương)