25/07/2025
🌡 SỐT VIRUS (HAY SỐT SIÊU VI) VÀ BẢN CHẤT CỦA SỐT
Ngày nay nhiều phụ huynh cũng hiểu được rằng, sốt là phản ứng có lợi của cơ thể. Sốt virus có lẽ là 1 trong những chẩn đoán thường gặp nhất. Đây là là 1 bài viết công tâm, cung cấp những hiểu biết cơ bản cho phụ huynh về sốt để có thái độ hành xử đúng.
------
1. Hầu hết sốt ở trẻ em là do nhiễm trùng. Do vậy, nếu trẻ sốt mặc định là cơ thể trẻ đã bị nhiễm trùng. Một số hiếm trẻ sốt do ung thư, bệnh về máu, bệnh hệ thống hoặc do thuốc.
Nhiễm trùng là: nhiễm virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm…
2. Đa số những nhiễm trùng ở trẻ < 5 tuổi là do nhiễm virus. Virus tấn công vào cơ quan nào thì sẽ gây triệu chứng ở cơ quan đó. VD: virus cảm, virus cúm thì ngoài sốt sẽ gây ngạt mũi, sổ mũi, ho. Virus đường ruột sẽ gây nôn, đi ngoài phân lỏng, đau bụng. Virus tay chân miệng gây nổi ban, bóng nước, loét họng. Virus sởi gây phát ban, tiết ghèn, viêm long hô hấp… Và đôi khi nhiễm virus nhưng trẻ không có triệu chứng nào ngoài sốt.
3. Đại đa số nhiễm virus là lành tính, tự khỏi. TUY NHIÊN, có những loại virus độc tính rất mạnh, có thể gây tử vong nhanh chóng: VIRUS SỐT XUẤT HUYẾT, VIRUS SỞI. Đặc biệt, có những loại virus có ái tính với tim như adenovirus, arbovirus.. có thể tấn công thẳng vào tim gây bệnh viêm cơ tim cấp, bệnh diễn biến rất nhanh, không thể tiên đoán được…
4. Sốt virus là chẩn đoán thường gặp, đó KHÔNG PHẢI 1 BỆNH CỤ THỂ.
Khi bé bị sốt, khám thấy tổng trạng tốt, không có dấu hiệu nhiễm khuẩn, nhiễm độc (do vi khuẩn); không tìm thấy triệu chứng ở cơ quan nào; xét nghiệm cũng không thấy dấu hiệu của nhiễm vi khuẩn thì người ta kết luận là nhiễm virus. Nhưng virus gì thì RẤT KHÓ BIẾT.
5. Khi vi trùng tấn công vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ phản ứng lại, cơ thể nâng nhiệt độ lên để ức chế sự sinh trưởng của vi trùng. Vì vậy, về nguyên tắc, SỐT LÀ PHẢN ỨNG CÓ LỢI của cơ thể. Tuy nhiên, đôi khi sốt cũng trở nên bất lợi: sốt > 40ºC, sốt ở trẻ có bệnh nền (tim, não, phổi, máu bẩm sinh..), hoặc do sức chịu đựng của trẻ kém nên sốt sẽ làm cho trẻ rất mệt, mất nước. Những trường hợp này cần dùng hạ sốt.
6. Tựu chung, trẻ khỏe mạnh không có bệnh nền, chỉ nên dùng hạ sốt khi rơi vào 1 trong 2 trường hợp sau:
(1) Sốt từ 40ºC trở lên, bất luận trẻ chơi hay không chơi, thức hay ngủ.. đều cần hạ sốt.
(2) Sốt < 40 độ nhưng trẻ rất mệt. Thế nào là rất mệt? Điều này sẽ phụ thuộc vào sự quan sát, cảm nhận, đánh giá của phụ huynh. Nhưng nên nhớ nguyên tắc “trẻ bệnh có thể bỏ ăn, chứ không bao giờ bỏ chơi’’. Khi trẻ đã có xu hướng bỏ chơi là lúc chúng ta cần can thiệp.
7. MỤC TIÊU CỦA DÙNG THUỐC HẠ SỐT không phải là làm cho trẻ MÁT, mục tiêu dùng thuốc hạ sốt là để cho trẻ CẢM THẤY DỄ CHỊU HƠN.
Do đó, thế nào là có đáp ứng thuốc hạ sốt? Có đáp ứng có nghĩa là sau khi uống thuốc, 30 - 60 phút sau bé đang từ trạng thái không chơi => dậy chơi; bé đang khóc lóc bám mẹ => nín khóc, hết ăn vạ, vui lại; bé đang trằn trọc không ngủ được => ngủ ngon; bé đang lừ đừ => tỉnh táo, lanh lẹ… Như thế là có đáp ứng hạ sốt, chứ không phải là PHẢI MÁT MỚI LÀ ĐÁP ỨNG.
Cực kỳ nhiều phụ huynh đang có suy nghĩ rằng, uống hạ sốt xong mà vẫn ấm ấm nghĩa là không đáp ứng, thường xuyên than phiền là uống hạ sốt nhưng không hạ, uống xong đo nhiệt độ lại vẫn XX độ. Trong tình huống này HÃY NHÌN CON, ĐỪNG NHÌN NHIỆT KẾ.
8. Với sự tiến bộ và cập nhật của y học hiện đại, các phương pháp truyền thống: lau mát, chườm đá, đắp miếng dán hạ sốt….cho đến thời điểm này đã không còn phù hợp, không cần thiết thực hiện, vì các phương pháp KHÔNG THỂ HIỆN được tính hiệu quả VÀ GIA TĂNG SỰ KHÓ CHỊU cho bé.
9. Thế nào là BỘI NHIỄM, ĐỒNG NHIỄM?
‘’Bội ‘’= ‘’thêm vào’’ => BỘI NHIỄM = nhiễm trùng thêm. Thuật ngữ này mô tả hiện tượng 1 bé mấy ngày đầu bị nhiễm trùng do virus (cảm thường chẳng hạn) nhưng sau 2 - 3 ngày thì các vi khuẩn, nấm… sinh sống trên cơ thể hoặc ngoại lai xâm nhập, nhân có hội cơ thể đang bị tổn thương, chúng tranh thủ bùng lên khiến triệu chứng bệnh đột nhiên trở nên nặng nề hơn, kéo dài hơn…
Ba mẹ có thể hiểu đơn giản rằng, lúc đầu bị một con virus, vài ngày sau có thêm con vi khuẩn => lúc này trẻ bị cả 2 con và cần dùng kháng sinh để diệt vi khuẩn. Ngày nay, có rất nhiều người để hợp lý hóa việc sử dụng kháng sinh, họ luôn dùng thêm từ ‘’ bội nhiễm’’ sau 1 căn bệnh do virus để không bị bắt bẻ, chẳng hạn ‘’viêm tiểu phế quản bội nhiễm’’, “cảm bội nhiễm’’, ‘’suyễn bội nhiễm’’…. Cho nên nói gì thì nói, mọi thứ phải xuất phát từ cái tâm chân thật.
ĐỒNG NHIỄM: “đồng = cùng lúc’’, thuật ngữ này có ý nghĩa là cùng lúc trẻ bị nhiễm nhiều loại vi trùng (virus + vi khuẩn) NGAY TỪ ĐẦU. Thực ra, tình huống này không phổ biến.
10. WHO (tổ chức y tế thế giới) đã xếp Việt Nam vào một những nước có TỈ LỆ KHÁNG KHÁNG SINH CAO NHẤT. Với sự hiểu biết y học hiện đại, vai trò của hệ vi khuẩn đường ruột đang ngày càng được quan tâm làm sáng tỏ. Hệ sinh thái ruột là 1 bộ não thứ 2 của chúng ta, đây cũng là 1 HỆ MIỄN DỊCH CỰC KỲ QUAN TRỌNG. Với việc dùng kháng sinh bừa bãi, hệ sinh thái ruột bị rối loạn kéo theo đó là những hệ lụy lâu dài: gia tăng các bệnh lý dị ứng (chàm, suyễn..), béo phì, không tạo lập được một sức miễn dịch tự nhiên đủ mạnh để chống lại bệnh tật => khiến trẻ bệnh liên miên, tái lại nhiều lần và vòng luẩn quẩn này sẽ tiếp diễn mãi.
Vì vậy, việc sử dụng kháng sinh có trách nhiệm trước hết thuộc về nhân viên y tế. Song song là các biện pháp hành chính - xã hội để làm sao trẻ em được khám bệnh đúng nghĩa, chứ không phải kiểu 1-3 phút/trẻ.
11. “Của bền tại người” - ai trong chúng ta cũng biết điều này. Như cái quần, cái áo, muốn chúng giữ được độ mới cao, bền theo năm tháng thì bắt buộc chúng ta phải hiểu về chất vải, hiểu rồi thì mới biết nên ngâm như nào, giặt ra sao, phơi râm hay nắng là tốt nhất. Tức phải hiểu bản chất để chăm sóc có hướng xử lý tốt nhất. Đương nhiên để hiểu cặn kẽ điều ấy thì thời gian không thể tính bằng đơn vị dăm ba phút.
Tuy có hơi buồn cười khi so sánh nhưng giống như cơ thể một đứa trẻ, khi bị bệnh đi khám để tìm ra nguyên nhân gốc rễ đâu thể tính bằng con số phút được. Dục tốc thì bất đạt! Hiện nay cho con đi khám, nhiều ba mẹ đặt yếu tố “khỏi nhanh” lên hàng đầu, không quá quan tâm đến yếu tố “khỏe tự nhiên” của con. Nên cứ khám nhanh 3-5 phút thôi là được, nhiều thuốc cũng được miễn con khỏi nhanh là được, khám rẻ - thuốc rẻ thì càng tốt.
Chắc có lẽ, ba mẹ đang suy nghĩ rằng, con cái bệnh suốt, tháng nào cũng bệnh, chán quá rồi nên mong sao có biện pháp gì cho con hết bệnh càng nhanh thì càng tốt. Nhanh khỏi rồi cũng nhanh tái, nhanh khỏi nhưng sức đề kháng tự nhiên của con ngày càng yếu và phụ thuộc vào thuốc liên tục thì liệu có đáng?
Không gì hơn, Baby’s Sky liên tục chia sẻ kiến thức y khoa một cách chân thành với mong muốn đồng hành cùng ba mẹ trên hành trình chăm con; đồng thời giúp ba mẹ giữ vững niềm tin vào những kiến thức chăm con đúng đắn. Chăm con có khó nhưng khó đến đâu thì cũng hãy đặt “sức khỏe tự nhiên” của con lên hàng đầu, đừng bị những kiến thức sai lệch nào đó khiến ba mẹ chệch hướng, liên tục giải quyết hậu quả khiến ba mẹ mệt mỏi hơn 🌻