19/01/2024
Những điều cần biết về tràn dịch màng phổi
1. Tràn dịch màng phổi là gì?
• Khoang màng phổi là một khoang ảo nằm giữa phổi và thành ngực. Bình thường, khoang màng phổi có một ít dịch (khoảng 10-15ml) có chức năng như hệ thống đệm giữa phổi và thành ngực (gọi là dịch sinh lý).
• Tràn dịch màng phổi là tình trạng lượng dịch trong khoang màng phổi nhiều hơn mức sinh lý. Lượng dịch ít hay nhiều có thể gây khó thở, đau tức ngực tùy mức độ, tuy nhiên trường hợp tràn dịch nhiều gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh.Tràn dịch màng phổi có nhiều nguyên nhân gây ra, có thể lành hoặc ác tính như suy tim, suy thận, xơ gan, viêm, lao, ung thư...
2. Biểu hiện của tràn dịch màng phổi
• Đau ngực kiểu màng phổi, bên phải hoặc trái tương ứng với vị trí tràn dịch. Đau ngực kiểu màng phổi, một sự khó chịu mơ hồ hoặc đau chói tăng lên khi hít vào. Đau đôi khi được cảm nhận rộng hơn vị trí viêm: đau ở thành ngực dưới hoặc bụng hoặc đau lan ra cổ và vai.
• Khó thở khi dịch màng phổi số lượng nhiều chèn ép nhu mô phổi, với tràn dịch nhiều, nhịp thở thường nhanh và nông. Ho chủ yếu là ho khan, ho đờm khi kèm theo viêm phổi, áp xe phổi.
• Nghe phổi giai đoạn đầu có thể thấy tiếng cọ màng phổi, giai đoạn sau có hội chứng ba giảm rõ: rì rào phế nang giảm, rung thanh giảm, gõ đục.
• Ngoài ra có thể thấy triệu chứng khác của căn nguyên gây tràn dịch như gầy sút cân, sốt, phù, đau khớp…
3. Các phương pháp chẩn đoán tràn dịch màng phổi.
• Sự có mặt của tràn dịch:
- X quang ngực thẳng là thăm dò đầu tay, phát hiện được dịch màng phổi khi lượng dịch > 150ml tùy thuộc vào mức độ.
- Siêu âm màng phổi đánh giá tình trạng dịch (ít, vừa, nhiều), tính chất (vách, đồng nhất), tổn thương nhu mô đi kèm. Đồng thời định vị trí cho chọc dò màng phổi dặc biệt rất hữu ích trong tràn dịch màng phổi thể khư trú
- Cắt lớp vi tính lồng ngực có độ nhạy và độ đặc hiệu cao hơn XQ trong phát hiện TDMP, đặc biệt trong trường hợp số lượng ít và khi trú, đồng thời phát hiện các tổn thương đi kèm mà khó phát hiện trên X quang ngực.
• Tìm nguyên nhân gây tràn dịch:
- Chọc thăm dò dịch màng phổi: đánh giá màu sắc, mủ đục, mùi.. Dịch trong hay gặp nguyên nhân suy tim, xơ gan, dịch màu vàng chanh hay gặp trong tràn dịch màng phổi do lao, màu đỏ hay gặp do nguyên nhân ác tính.
- Xét nghiệm dịch màng phổi: protein, rivalta, tế bào dịch chạy như công thức máu, nuôi cấy, tìm trực khuẩn lao, tế bào học dịch màng phổi...
- Các xét nghiệm khác phụ thuộc vào bệnh nguyên nghi ngờ như kháng thể kháng nhân, định lượng hormone tuyến giáp, siêu âm tim, ổ bụng.
4. Hậu quả
• Tràn dịch màng phổi gây ảnh hưởng rất lớn đến hô hấp, gây xẹp phổi do dịch chèn ép phổi không nở được dẫn đến thiếu oxy nuôi dưỡng cơ thể đồng thời dịch nhiều có thể đè ép các tạng khác gây tác động đến hoạt động của cơ quan đó. Tràn dịch cấp tính nếu không được xử lý kịp thời chọc tháo dịch màng phổi có thể gây suy hô hấp, tử vong, do giảm khả năng hô hấp, thiếu oxy.
• Điều trị muộn có thể dẫn đến viêm mủ màng phổi, di chứng viêm dày dính màng phổi, vôi hóa màng phổi gây bệnh phổi hạn chế từ đó ảnh hưởng lâu dài tới chức năng phổi. Tuy nhiên có những trường hợp tràn dịch màng phổi ác tính thường tái đi tái lại nhiều lần cần can thiệp gây dính hoặc đặt dẫn lưu.
• Việc phát hiện sớm bệnh giúp điều trị hiệu quả cao, nên khi có các dấu hiệu như khó thở tăng dân, đau ngực... người bệnh không nên chủ quan mà cần đến các cơ sở Y tế tin cậy, chuyên khoa để khám và chẩn đoán sớm, tìm nguyên nhân tràn dịch, điều trị, chọc hút dịch màng phổi tránh biến chứng di chứng để lại hậu quả khôn lường.
Khoa Nội 2 BV Hữu nghị Việt Tiệp với các chuyên gia hô hấp giàu kinh nghiệm đã chẩn đoán và điều trị thành công cho hàng nghìn người bệnh tràn dịch màng phổi do nhiều nguyên nhân và là đại chỉ tin cậy cho người dân thành phố Hải Phòng.
😘 Bs Nguyễn Thu Hiền