01/06/2025
BỆNH ZONA THẦN KINH Ở NGƯỜI ĐÁI THÁO ĐƯỜNG – MỘT CĂN BỆNH CÓ THỂ PHÒNG NGỪA NHƯNG DỄ BỊ BỎ QUA
Tuần trước, mình tiếp nhận một bệnh nhân nam, 54 tuổi, có tiền sử đái tháo đường type 2 trong 10 năm. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng đau rát dữ dội vùng lưng và mạn sườn phải, kèm theo nhiều mụn nước mọc thành chùm dọc theo đường đi của dây thần kinh liên sườn.
Bệnh nhân mô tả cơn đau như “bị bỏng lửa” và “rát sâu vào trong xương”, ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ và sinh hoạt. Các triệu chứng khởi phát cách đây 3 ngày và tiến triển nhanh chóng.
Chẩn đoán: Zona thần kinh (Herpes Zoster).
Dù được điều trị kháng virus sớm, bệnh nhân vẫn xuất hiện đau thần kinh sau Zona kéo dài, phải sử dụng thuốc giảm đau nhóm gabapentinoid và phối hợp điều trị nội khoa kéo dài nhiều tuần.
***
⁉️ Zona thần kinh là gì?
Zona thần kinh là kết quả của sự tái hoạt hóa virus Varicella-Zoster – tác nhân gây bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi thủy đậu, virus không bị đào thải mà tồn tại dưới dạng “ngủ yên” trong các hạch thần kinh cảm giác. Khi hệ miễn dịch suy yếu, virus có thể tái hoạt và gây ra tình trạng viêm dây thần kinh khu trú – biểu hiện thành Zona.
***
⁉️ Vì sao bệnh nhân đái tháo đường dễ bị Zona và dễ gặp biến chứng hơn?
Nhiều nghiên cứu cho thấy:
• Bệnh nhân đái tháo đường có nguy cơ mắc Zona cao hơn người bình thường từ 1,5–2 lần.
• Hệ miễn dịch bị suy yếu mạn tính làm giảm khả năng kiểm soát virus tái hoạt.
• Khi mắc Zona, người đái tháo đường có tỷ lệ đau thần kinh sau Zona (postherpetic neuralgia – PHN) và loét da nhiễm trùng kéo dài cao hơn rõ rệt.
Các biến chứng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn làm tăng nguy cơ dùng thuốc giảm đau kéo dài, gây rối loạn chuyển hóa, mất ngủ, stress – từ đó làm xấu thêm kiểm soát đường huyết.
***
❤️ Tin tốt: Bệnh Zona đã có vaccine phòng ngừa hiệu quả
Hiện nay, vaccine Shingrix (recombinant, không chứa virus sống) được xem là lựa chọn ưu tiên hàng đầu để phòng bệnh Zona ở người có nguy cơ cao, bao gồm bệnh nhân đái tháo đường và các bệnh mạn tính khác.
Các đặc điểm của vaccine Shingrix:
• Hiệu quả bảo vệ chống lại Zona: 90–97%, kể cả ở người ≥70 tuổi hoặc đang suy giảm miễn dịch.
• Giảm nguy cơ đau thần kinh sau Zona đến hơn 85%.
• Không chứa virus sống → an toàn cho người suy giảm miễn dịch.
• Gồm 2 liều, tiêm cách nhau từ 2 đến 6 tháng.
⸻
✅ Ai nên tiêm vaccine phòng Zona?
Theo khuyến cáo của CDC Hoa Kỳ và các hiệp hội tiêm chủng quốc tế:
• Người từ 50 tuổi trở lên, dù có hay chưa từng bị Zona.
• Người từ 18 tuổi trở lên nếu có các yếu tố nguy cơ suy giảm miễn dịch, bao gồm:
• Đái tháo đường type 1 hoặc 2
• Suy tuyến thượng thận mạn tính
• Bệnh thận mạn
• Người đang điều trị thuốc corticosteroid, hóa trị, thuốc sinh học hoặc ức chế miễn dịch
• Người có tiền sử ghép tạng, HIV/AIDS
Không cần xét nghiệm kháng thể thủy đậu hay tiền sử mắc bệnh trước khi tiêm. Có thể tiêm bất kỳ thời điểm nào trong năm.
Thời gian bảo vệ: ít nhất 10 năm theo dữ liệu hiện tại.
***
⁉️ Vì sao nên tiêm sớm?
Trong thực hành lâm sàng, chúng tôi gặp rất nhiều bệnh nhân đái tháo đường bị Zona với mức độ nặng, kéo dài đau đớn và tốn kém trong điều trị. Trong khi đó, việc tiêm chủng dự phòng tương đối đơn giản, an toàn và hiệu quả cao. Đặc biệt, ở người có bệnh mạn tính, phòng bệnh luôn tốt hơn điều trị.
Hãy chủ động trao đổi với bác sĩ điều trị hoặc đến trung tâm tiêm chủng gần nhất để được tư vấn tiêm vaccine phòng Zona.
Sự chủ động hôm nay có thể giúp bạn tránh được một cơn đau kéo dài và dai dẳng nhiều tháng sau.
