05/08/2025
Loét hành tá tràng là căn bệnh rất thường gặp, các triệu chứng thường không dữ dội và không cấp tính nhưng các biến chứng của loét hành tá tràng vô cùng nguy hiểm: nôn máu, đi ngoài phân đen do xuất huyết tiêu hóa; đau bụng dữ dội do thủng ổ loét; gầy sút, suy kiệt do hẹp môn vị, hẹp hành tá tràng...Triệu chứng loét hành tá tràng phụ thuộc vào vị trí loét và tuổi bệnh nhân; nhiều bệnh nhân, đặc biệt là bệnh nhân cao tuổi, có ít hoặc không có triệu chứng. Đau là triệu chứng phổ biến nhất, thường ở thượng vị và giảm sau ăn hoặc dùng thuốc kháng axit. Đau với đặc điểm nóng rát, cồn cào hoặc đôi khi cảm giác đói. Thường là mạn tính và hay tái phát. Chỉ có khoảng một nửa số bệnh nhân biểu hiện triệu chứng. Các triệu chứng loét hành tá tràng thường không có đặc điểm cố định (ví dụ như ăn uống đôi khi làm đau trầm trọng hơn là làm giảm đau). Loét tá tràng có xu hướng gây ra đau dai dẳng. Bệnh nhân không đau khi tỉnh dậy nhưng xuất hiện đau vào giữa buổi sáng và giảm bớt nhờ thức ăn nhưng tái lại sau ăn từ 2 đến 3 giờ. Đau thường khiến bệnh nhân thức giấc vào ban đêm và điều này rất gợi ý hướng đến loét tá tràng. Ở trẻ sơ sinh, thủng và xuất huyết có thể là biểu hiện đầu tiên của loét tá tràng. Xuất huyết cũng có thể là dấu hiệu đầu tiên thấy ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nôn hoặc đau bụng nhiều lần có thể là những dấu hiệu gợi ý Một tỷ lệ nhất định có ổ loét câm: hầu như không có triệu chứng, thường đến viện vì các biến chứng như: xuất huyêt tiêu hóa gây nôn máu, đi ngoài phân đen, hoặc choáng, ngất, vã mồ hôi, mạch nhanh nhỏ, huyết áp tụt kẹt. Có trường hợp vào viện vì biến chứng thủng: đau bụng dữ dội, như dao đâm, không dám cử động, thậm chí hít thở cũng đau. Khám bụng cứng như gỗ, cảm ứng phúc mạc và phản ứng thành bụng thường rõ. Nếu không mổ cấp cứu kịp thời có thể viêm phúc mạc và tử vongBIẾN CHỨNG CỦA LOÉT HÀNH TÁ TRÀNG- Xuất huyết tiêu hóa: khi ổ loét ăn vào các mạch máu sẽ gây xuất huyết rỉ rả hoặc ồ ạt, có thể gây mất máu cấp đe dọa tính mạng: nôn máu, đi ngoài phân đen, mạch nhanh, vã mồ hôi, huyết áp tụt kẹt. Nếu chảy máu ít, rỉ rả, có thể có triệu chứng thiếu máu mạn tính: đi ngoài phân đen, thiếu máu…- Thủng do loét dạ dày, loét trá tràng: gây đau bụng đột ngột, dữ dội, đau như dao đâm, bụng cứng như gỗ. Nếu không phẫu thuật kịp thời có thể nguy hiểm tính mạng người bệnh - Hẹp môn vị: nếu ổ loét dạ dày gần lỗ môn vị hoặc loét hành tá tràng gần lỗ môn vị gây hẹp môn vị, ứ đọng thức ănCHẨN ĐOÁN LOÉT HÀNH TÁ TRÀNGChẩn đoán loét hành tá tràng được nghĩ đến dựa vào tiền sử của bệnh nhân và được xác nhận bằng nội soi. Tỉ lệ loét tá tràng ác tính rất thấp, do đó sinh thiết tổn thương tá tràng thường không cần thiết. Nội soi dạ dày cũng có thể được sử dụng để chẩn đoán xác định nhiễm H. pylori, điều này cần làm khi phát hiện thấy vết loét
LOÉT HÀNH TÁ TRÀNG, LÀM SAO ĐỂ PHÁT HIỆN?
Loét hành tá tràng là căn bệnh rất thường gặp, các triệu chứng thường không dữ dội và không cấp tính nhưng các biến chứng của loét hành tá tràng vô cùng nguy hiểm: nôn máu, đi ngoài phân đen do xuất huyết tiêu hóa; đau bụng dữ dội do thủng ổ loét; gầy sút, suy kiệt do hẹp môn vị, hẹp hành tá tràng...
Triệu chứng loét hành tá tràng phụ thuộc vào vị trí loét và tuổi bệnh nhân; nhiều bệnh nhân, đặc biệt là bệnh nhân cao tuổi, có ít hoặc không có triệu chứng. Đau là triệu chứng phổ biến nhất, thường ở thượng vị và giảm sau ăn hoặc dùng thuốc kháng axit. Đau với đặc điểm nóng rát, cồn cào hoặc đôi khi cảm giác đói. Thường là mạn tính và hay tái phát. Chỉ có khoảng một nửa số bệnh nhân biểu hiện triệu chứng. Các triệu chứng loét hành tá tràng thường không có đặc điểm cố định (ví dụ như ăn uống đôi khi làm đau trầm trọng hơn là làm giảm đau). Loét tá tràng có xu hướng gây ra đau dai dẳng. Bệnh nhân không đau khi tỉnh dậy nhưng xuất hiện đau vào giữa buổi sáng và giảm bớt nhờ thức ăn nhưng tái lại sau ăn từ 2 đến 3 giờ. Đau thường khiến bệnh nhân thức giấc vào ban đêm và điều này rất gợi ý hướng đến loét tá tràng. Ở trẻ sơ sinh, thủng và xuất huyết có thể là biểu hiện đầu tiên của loét tá tràng. Xuất huyết cũng có thể là dấu hiệu đầu tiên thấy ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nôn hoặc đau bụng nhiều lần có thể là những dấu hiệu gợi ý Một tỷ lệ nhất định có ổ loét câm: hầu như không có triệu chứng, thường đến viện vì các biến chứng như: xuất huyêt tiêu hóa gây nôn máu, đi ngoài phân đen, hoặc choáng, ngất, vã mồ hôi, mạch nhanh nhỏ, huyết áp tụt kẹt. Có trường hợp vào viện vì biến chứng thủng: đau bụng dữ dội, như dao đâm, không dám cử động, thậm chí hít thở cũng đau. Khám bụng cứng như gỗ, cảm ứng phúc mạc và phản ứng thành bụng thường rõ. Nếu không mổ cấp cứu kịp thời có thể viêm phúc mạc và tử vong
BIẾN CHỨNG CỦA LOÉT HÀNH TÁ TRÀNG
- Xuất huyết tiêu hóa: khi ổ loét ăn vào các mạch máu sẽ gây xuất huyết rỉ rả hoặc ồ ạt, có thể gây mất máu cấp đe dọa tính mạng: nôn máu, đi ngoài phân đen, mạch nhanh, vã mồ hôi, huyết áp tụt kẹt. Nếu chảy máu ít, rỉ rả, có thể có triệu chứng thiếu máu mạn tính: đi ngoài phân đen, thiếu máu…
- Thủng do loét dạ dày, loét trá tràng: gây đau bụng đột ngột, dữ dội, đau như dao đâm, bụng cứng như gỗ. Nếu không phẫu thuật kịp thời có thể nguy hiểm tính mạng người bệnh
- Hẹp môn vị: nếu ổ loét dạ dày gần lỗ môn vị hoặc loét hành tá tràng gần lỗ môn vị gây hẹp môn vị, ứ đọng thức ăn
CHẨN ĐOÁN LOÉT HÀNH TÁ TRÀNG
Chẩn đoán loét hành tá tràng được nghĩ đến dựa vào tiền sử của bệnh nhân và được xác nhận bằng nội soi. Tỉ lệ loét tá tràng ác tính rất thấp, do đó sinh thiết tổn thương tá tràng thường không cần thiết. Nội soi dạ dày cũng có thể được sử dụng để chẩn đoán xác định nhiễm H. pylori, điều này cần làm khi phát hiện thấy vết loét