13/11/2021
-✅ 10 điều cần biết về rối loạn tiêu hóa ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ !
- Rối loạn tiêu hóa gây khó chịu, ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của con trẻ. Để phòng tránh – xử trí đúng cách rối loạn tiêu hóa ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, mẹ cần nắm vững 10 điều sau.
số 1: Nguyên nhân phổ biến gây rối loạn tiêu hóa cho trẻ
Rối loạn tiêu hóa ở trẻ có thể do rất nhiều nguyên nhân. Tuy nhiên theo thống kê của các chuyên gia y tế, các nhóm nguyên nhân sau đây là phổ biến nhất
Nhiễm khuẩn tiêu hóa
Nhiễm vi khuẩn, virus: Virus Rota là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy ở trẻ dưới 2 tuổi. Tiếp đến là vi khuẩn gram (-) như: E.coli, Shigella, Salmonella enterocolitica, Vibrio cholerae (phẩy khuẩn tả) cũng gây ra tình trạng tiêu chảy.
Chế độ ăn:
- Lười ăn rau, lười uống nước: Đây là nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng táo bón ở trẻ nhỏ
Nhiều dầu mỡ, đồ ngọt: Chế độ ăn không hợp lý, quá nhiều dầu mỡ, trẻ ăn vặt, ăn đồ ngọt như bánh kẹo nhiều có thể dẫn đến phân sống. Do các chất này rất khó tiêu hóa, dẫn đến thức ăn không được tiêu hóa hoàn toàn.
- Thức ăn không đảm bảo vệ sinh (ôi thiu, nhiễm nấm mốc): Thức ăn hỏng, ôi thiu chứa rất nhiều vi sinh vật gây hại. Nên chú ý kiểm tra cẩn thận trước khi cho trẻ ăn để tránh nguy cơ tiêu chảy.
- Dị ứng thực phẩm: Hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn chỉnh, rất dễ bị dị ứng với những thực phẩm có nguy cơ cao như trứng, tôm, cua, đạm bò trong sữa. Trong đó tiêu chảy là biểu hiện đầu tiên. - ---
✅ Ngoài ra còn có thể có nôn trớ, khó thở, nổi mẩn, phản vệ, rất nguy hiểm cho trẻ.
- Bất dung nạp lactose: Đây là tình trạng khá phổ biến. Trẻ thiếu enzym lactase để tiêu hóa lactose trong sữa. Trẻ có biểu hiện tiêu chảy sau khi bú sữa khoảng 30p-2h, đầy chướng bụng, phân có mùi chua.
- Dùng kháng sinh: Trẻ sơ sinh bị rối loạn tiêu hóa phần đã và đang trong giai đoạn sử dụng kháng sinh. Kháng sinh đường uống thường tiêu diệt cả hại khuẩn lẫn lợi khuẩn trong đường ruột. Dẫn đến mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, gây ra tiêu chảy, phân sống, hoặc táo bón.
Thói quen sinh hoạt:
- Ít vận động, nhịn đi vệ sinh: Trẻ nhỏ ít vận động thường có nhu động ruột kém. Cộng thêm việc nhịn đi vệ sinh nhiều, phân lắng đọng lâu ngày trong ruột trở nên khô cứng, gây táo bón.
- Hay ngậm đồ chơi, mút tay: Trẻ sơ sinh rất hay có những thói quen này. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến trẻ dễ mắc tiêu chảy.
✅HẬU QUẢ:
- Loạn khuẩn đường ruột: mất cân bằng lợi khuẩn – hại khuẩn có thể gây ra táo bón, tiêu chảy, phân sống.
- Trẻ nhỏ rất dễ bị rối loạn tiêu hóa do nhiều nguyên nhân kể trên. Vậy liệu rằng rối loạn tiêu hóa có thể lây lan hay không? Và nếu có thì lây qua đường nào? Cùng tìm hiểu tiếp nhé.
số 2: Những con đường lây bệnh cho trẻ
- Trẻ bị rối loạn tiêu hóa do nhiễm vi khuẩn, virus có nguy cơ lây lan. Đây là nguyên nhân dẫn đến trẻ dễ bị tái đi tái lại. Gia đình có 2 bé trở lên hoặc trẻ đi lớp dễ lây chéo với nhau.
- Những tác nhân này thường xâm nhập qua da hoặc qua hệ tiêu hóa bằng những con đường sau:
- Vi khuẩn, virus tiềm ẩn trên đồ chơi, quần áo, tay chân, đồ dùng chung (cốc, bát, thìa,…)
- Thức ăn không được chế biến đảm bảo, vẫn còn vi khuẩn gây hại, thức ăn ôi thiu
- Xử lý phân trẻ chưa đúng cách, tạo điều kiện cho các vi sinh vật gây hại tiếp tục phát triển và phát tán ra môi trường.
- Côn trùng mang mầm bệnh (ruồi, muỗi) bám vào thức ăn hoặc đồ dùng gây bệnh cho trẻ
- Do vậy, nên chú ý vệ sinh sạch sẽ cho trẻ và môi trường xung quanh. Đảm bảo những thức ăn của trẻ được chế biến an toàn.
số 3: Các triệu chứng điển hình đầu tiên khi trẻ mắc rối loạn tiêu hóa
Nhận diện rối loạn tiêu hóa từ những triệu chứng đầu tiên giúp mẹ có cách xử lý đúng và hiệu quả. Trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị rối loạn tiêu hóa có các triệu chứng điển hình sau:
1. Bất thường về hình thái phân và tần suất đại tiện
Bình thường trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi có thể đi đại tiện 2-3 ngày một lần, phân mềm. Trẻ trên 6 tháng tuổi có thể đi ngày 1-2 lần, phân dẻo, có khuôn. Rối loạn tiêu hóa ở trẻ 3 tháng tuổi có tần suất mắc cao hơn, nhưng nhìn chung, trẻ đều có các biểu hiện sau:
Khi trẻ đi ít hơn 3 lần/tuần, phân khô cứng chứng tỏ trẻ mắc táo bón.
Trẻ đi nhiều hơn 3 lần/ngày, phân lỏng, có hoặc không có mùi tanh, nhầy máu. Đây được chẩn đoán là tiêu chảy.
Trẻ đi 2-3 lần/ngày, phân lỏng, lợn cợn hạt, mùi chua chứng tỏ trẻ đang gặp tình trạng phân sống.
2. Nôn trớ
Dạ dày trẻ sơ sinh nằm ngang, cơ tâm vị yếu nên khi thức ăn tiêu hóa chậm sẽ rất dễ bị trào ngược, gây nôn trớ. Trẻ trên 2 tuổi thì dạ dày đã nằm dọc, tuy nhiên khi rối loạn tiêu hóa, trẻ cũng hay nôn trớ. Nhất là khi trẻ đang mắc tình trạng tiêu chảy, phân sống.
Nhận diện rối loạn tiêu hóa từ những triệu chứng đầu tiên giúp mẹ có cách xử lý đúng và hiệu quả. Trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị rối loạn tiêu hóa có các triệu chứng điển hình sau:
1. Bất thường về hình thái phân và tần suất đại tiện
Bình thường trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi có thể đi đại tiện 2-3 ngày một lần, phân mềm. Trẻ trên 6 tháng tuổi có thể đi ngày 1-2 lần, phân dẻo, có khuôn. Rối loạn tiêu hóa ở trẻ 3 tháng tuổi có tần suất mắc cao hơn, nhưng nhìn chung, trẻ đều có các biểu hiện sau:
Khi trẻ đi ít hơn 3 lần/tuần, phân khô cứng chứng tỏ trẻ mắc táo bón.
Trẻ đi nhiều hơn 3 lần/ngày, phân lỏng, có hoặc không có mùi tanh, nhầy máu. Đây được chẩn đoán là tiêu chảy.
Trẻ đi 2-3 lần/ngày, phân lỏng, lợn cợn hạt, mùi chua chứng tỏ trẻ đang gặp tình trạng phân sống.
2. Nôn trớ
Dạ dày trẻ sơ sinh nằm ngang, cơ tâm vị yếu nên khi thức ăn tiêu hóa chậm sẽ rất dễ bị trào ngược, gây nôn trớ. Trẻ trên 2 tuổi thì dạ dày đã nằm dọc, tuy nhiên khi rối loạn tiêu hóa, trẻ cũng hay nôn trớ. Nhất là khi trẻ đang mắc tình trạng tiêu chảy, phân sống.
Điều số 4: Rối loạn tiêu hóa có nguy hiểm không?
Tùy từng biểu hiện rối loạn tiêu hóa mà mức độ nguy hiểm sẽ khác nhau.
1. Tiêu chảy
Rối loạn tiêu hóa nguy hiểm nhất là khi trẻ tiêu chảy cấp tính. Đây là nguyên nhân lớn nhất gây tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi tại các nước đang phát triển. Bởi tiêu chảy có thể dẫn đến:
Rối loạn điện giải: Trẻ có thể rơi vào hôn mê, ngừng tim khi mất điện giải nhiều.
Sốc giảm thể tích tuần hoàn: Mất nước nhiều mà không bù dịch đủ cho trẻ có nguy cơ giảm thể tích tuần hoàn đột ngột, gây sốc. Trẻ có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Sốt cao gây co giật: Nhiễm trùng có thể khiến trẻ sốt cao. Nếu không biết cách xử lý, trẻ có nguy cơ bị co giật, tổn thương đến não và hệ thần kinh.
Nhiễm khuẩn máu: Nếu tình trạng nhiễm khuẩn ở trẻ không được xử lý đúng hướng, có nguy cơ nhiễm khuẩn máu, tỷ lệ tử vong rất cao.
2. Táo bón
Táo bón là tình trạng rất hay gặp ở trẻ, tuy không phải tình trạng cấp tính nhưng nếu kéo dài cũng có nguy cơ:
Phân lắng đọng lâu trong ruột trở nên khô cứng, không thải ra ngoài được. Có nguy cơ gây tắc ruột, phình đại tràng, sa trực tràng.
Nứt kẽ hậu môn: Táo bón gây khó khăn cho trẻ khi đi đại tiện. Phân ma sát với hậu môn gây nứt kẽ hậu môn, đi ngoài ra máu
Bệnh trĩ: Táo bón lâu ngày tạo áp lực lên vùng tĩnh mạch hậu môn có thể gây bệnh trĩ
3. Phân sống
Phân sống tuy chưa ảnh hưởng đến sức khỏe ngay nhưng nếu kéo dài có thể gây kém hấp thu chất dinh dưỡng, trẻ có nguy cơ:
Còi xương
Suy dinh dưỡng
Chậm phát triển trí não
Suy giảm sức đề kháng, dễ ốm vặt
Điều số 5: Khi nào cần đưa trẻ rối loạn tiêu hóa đến bác sĩ?
Cho dù rối loạn tiêu hóa có thể xử lý sớm tại nhà. Nhưng vì mức độ nguy hiểm của nó, cha mẹ nên theo dõi sát sao và đưa con đi khám kịp thời khi có những biểu hiện sau:
Trẻ gặp tình trạng tiêu chảy liên tục trên 3 ngày hoặc nhiều hơn 10 lần 1 ngày
Táo bón kéo dài, trẻ đại tiện ra máu
- Phân sống kéo dài trên 2 tuần
- Trẻ sốt cao trên 39 độ
- Trẻ có dấu hiệu mất nước: háo khát, vật vã, kích thích, mắt trũng, nếp véo da mất chậm
- Trẻ đau quặn bụng
- Trẻ sơ sinh có biểu hiện khóc thét không ngừng
số 6: Phương pháp xử trí tại nhà cho trẻ sơ sinh rối loạn tiêu hóa
- Cha mẹ có thể bổ sung ngay men vi sinh Imiale (lợi khuẩn sống – gắn đích từ Đan Mạch) cho trẻ ngay sau khi có các dấu hiệu rối loạn tiêu hóa.
Cách chữa rối loạn tiêu hoá ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần áp dụng theo từng tình trạng. Với những biểu hiện nhẹ, mẹ hoàn toàn có thể xử trí rối loạn tiêu hóa của trẻ tại nhà theo những biểu hiện cụ thể như sau:
1. Táo bón
Cho trẻ ăn thêm rau: Nếu trẻ có thể ăn được, mẹ nên tập cho bé ăn rau từ sớm. Khi có dấu hiệu táo bón, chậm đi tiêu, trẻ lại càng nên tăng cường ăn rau, củ, quả.
Uống thêm nước: Đối với trẻ sơ sinh, mẹ nên cho bé uống sữa nhiều hơn. Trẻ trên 6 tháng tuổi, nên cho trẻ uống nước ngay cả khi trẻ không có nhu cầu.
Mát xa bụng: Mẹ có thể dùng tinh dầu tràm hoặc dung dịch mát xa để mát xa bụng cho bé. Bằng cách xoa tròn quanh rốn theo chiều kim đồng hồ.
Chườm ấm bụng: Dùng khăn ấm chườm quanh bụng có tác dụng giảm đầy hơi, chướng bụng và giảm khó chịu cho trẻ.
Ngoáy hậu môn bằng mật ong: Dùng tăm bông sạch đã sát khuẩn bằng cồn 70 độ, nhúng vào mật ong và ngoáy hậu môn cho trẻ giúp trẻ dễ đi hơn.
- Tập các bài tập giúp tăng nhu động ruột: Một số bài tập sau đây có thể giúp bé tăng được nhu động ruột tự nhiên.
Tập đi vệ sinh theo khung giờ nhất định: Ban đầu có thể là khó khăn đối với mẹ và bé. Nhưng vẫn nên kiên trì tập cho bé để tạo thói quen đi mỗi ngày.
- Bổ sung lợi khuẩn: Lợi khuẩn là giải pháp hiệu quả và an toàn nhất giúp bé cải thiện táo bón nhanh chóng và ổn định tiêu hóa lâu dài cho bé.
2. Tiêu chảy
Cho trẻ uống bù dịch: Nên cho trẻ uống thêm dịch ngay khi bắt đầu có triệu chứng tiêu chảy. Có thể bổ sung các loại dịch sau đây: Sữa, nước lọc, canh, nước hoa quả (trẻ trên 6 tháng tuổi), oresol.
Bổ sung chất dinh dưỡng tránh thiếu chất: Trẻ tiêu chảy sẽ kèm theo mệt mỏi, chán ăn, nôn trớ. Tuy nhiên trong giai đoạn này mẹ càng nên bổ sung chất dinh dưỡng cho trẻ. Có thể chọn những thực phẩm dễ tiêu hóa, chia thành nhiều bữa cho trẻ ăn.
Bổ sung kẽm: Kẽm giúp giảm tình trạng phân lỏng (đã được Bộ Y tế khuyến cáo). Nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng cho trẻ.
Bổ sung lợi khuẩn: Đây là phương pháp hỗ trợ cải thiện triệu chứng tiêu chảy đã được các chuyên gia nhi khoa khuyên dùng.
Xem xét đổi sữa nếu cần thiết: Nếu trẻ có biểu hiện bất thường ngay sau khi dùng sữa. Rất có thể trẻ bị không dung nạp đường lactose trong sữa hoặc dị ứng với đạm bò có trong sữa. Lúc này cần đổi sang loại sữa phù hợp cho trẻ.
☛ Với bất dung nạp lactose: hạn chế lượng đường lactose đưa vào cơ thể, đổi sang sữa free lactose hoặc sử dụng enzyme lactase theo chỉ dẫn của chuyên gia y tế.
☛ Với dị ứng đạm bò: hạn chế việc sử dụng đạm bò hoặc, đổi sang sữa công thức đạm thủy phân.
3. Phân sống
Để cải thiện tình trạng phân sống ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, mẹ có thể thực hiện ngay tại nhà các nguyên tắc sau:
Chia nhỏ bữa ăn:
Trẻ dưới 6 tháng tuổi: Bình thường trẻ sơ sinh ăn khoảng 4 tiếng một lần, nếu trẻ gặp tình trạng phân sống, mẹ nên chia thành nhiều cữ hơn. Có thể 3 tiếng 1 lần với lượng sữa ít hơn.
Trẻ trên 6 tháng tuổi: Cho trẻ ăn thành 4 bữa/ngày, với lượng thức ăn mỗi bữa ít hơn bình thường.
Thức ăn dễ tiêu:
Chọn những thức ăn dễ tiêu và chế biến dạng nhuyễn giúp trẻ tiêu hóa dễ hơn.
Tránh đồ ăn dầu mỡ:
Do dầu mỡ rất khó tiêu, điều này có thể làm nặng thêm tình trạng phân sống.
Bổ sung kẽm:
Kẽm không chỉ có tác dụng đối với tiêu chảy mà đối với phân sống cũng giúp cải thiện đáng kể.
Bổ sung lợi khuẩn:
Là một phần quan trọng của hệ tiêu hóa, lợi khuẩn có vai trò hỗ trợ cải thiện tất cả các rối loạn trong hệ đường ruột. Kể cả táo bón, tiêu chảy, hay phân sống. Bổ sung lợi khuẩn giúp trẻ nhanh chóng hồi phục chức năng tự nhiên của hệ tiêu hóa.
số 7: Chế độ dinh dưỡng cho trẻ nhỏ rối loạn tiêu hóa
ách chữa rối loạn tiêu hoá ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần phối hợp chặt chẽ giữa lối sống, sinh hoạt vệ sinh – khoa học và chế độ dinh dưỡng phù hợp. Trẻ rối loạn tiêu hóa cần bổ sung những thực phẩm như thế nào? Cụ thể với từng tình trạng sẽ có những chế độ dinh dưỡng khác nhau mẹ cần đặc biệt chú ý.
1. Táo bón
Dinh dưỡng cho trẻ táo bón phải cung cấp đủ chất xơ: rau củ quả, sữa chứa chất xơ hòa tan. Cách chế biến rau củ: hấp, luộc, nấu cháo, hầm,…
Nếu trẻ còn bú mẹ, mẹ cũng nên chú ý chế độ ăn của mình: nên ăn nhiều rau củ quả, ít ăn đồ cay nóng.
Một số loại thực phẩm phù hợp cho táo bón là: Sữa chua, khoai lang, rau lang, rau dền
2. Tiêu chảy, phân sống
Bổ sung đủ các nhóm chất dinh dưỡng và vitamin cho trẻ
☛ Đạm: thịt thăn lợn, thịt ức gà, thịt bò, trứng
☛ Chất béo: dầu thực vật, dầu mè, dầu lạc
☛ Tinh bột: cháo gạo tẻ
☛ Vitamin:
Vitamin A: cà chua, cà rốt
Vitamin B: đậu, lạc, trứng, cá
Vitamin C: cam, bưởi
Vitamin D: dầu cá, trứng, sữa
Vitamin K: rau cải, đậu, kiwi, bơ, cà chua, củ cải
☛ Khoáng chất:
Kẽm: Thịt đỏ, các loại hải sản (cua, sò, hàu), các loại đậu, trứng, sữa
Chia nhỏ lượng thức ăn thành nhiều bữa, giúp trẻ tiêu hóa dễ hơn
Xem thêm: 5 món cháo dễ tiêu khi bé rối loạn tiêu hóa
Điều số 8: Trẻ nhỏ rối loạn tiêu hóa nên kiêng gì?
Nên hạn chế những thức ăn khó tiêu hóa.
Thức ăn chứa nhiều dầu mỡ động vật: Không nên dùng các loại dầu, mỡ động vật để chế biến các món ăn cho trẻ. Thay vào đó, nên sử dụng các loại dầu thực vật như dầu đậu nành, dầu olive, dầu mè, dầu gấc.
Nội tạng động vật: Hạn chế sử dụng các loại nội tạng động vật như lòng mề gà, lòng lợn,… cho trẻ ăn.
Quá nhiều đạm: Đạm rất khó tiêu hóa. Do đó chỉ cho trẻ ăn vừa phải, không nên cho ăn nhiều quá mức.
Đồ ngọt, đồ ăn nhanh: Không nên cho trẻ ăn quá nhiều đồ ngọt, đồ ăn nhanh. Đây là một trong những nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ.
Điều số 9: Các biện pháp phòng ngừa rối loạn tiêu hóa cho trẻ
Rối loạn tiêu hóa ở trẻ có thể phòng ngừa tốt bằng cách:
Thực hiện chế độ ăn cân đối, phù hợp với nhu cầu của trẻ
Vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường, đồ dùng xung quanh trẻ
Xử lý phân đúng cách
Đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm
Cho trẻ đi nhỏ vacxin Rota, tiêm chủng đầy đủ
Bổ sung lợi khuẩn thường xuyên
Điều số 10: Vai trò của lợi khuẩn trong hỗ trợ rối loạn tiêu hóa cho trẻ
Chúng ta đã được nhắc đến việc sử dụng lợi khuẩn để hỗ trợ cải thiện rối loạn tiêu hóa rất nhiều lần. Không phải lợi khuẩn nào cũng có tác dụng cải thiện được rối loạn tiêu hóa. Điều này còn phụ thuộc vào số lượng, vị trí gắn đích, khả năng sống khi vào cơ thể.
