Viện Sức Khoẻ Tâm Thần Phương Đông

10/08/2025

06/08/2025

TÌM HIỂU VỀ DAYDREAMING – "MƠ MÀNG BAN NGÀY" LÀ GÌ?

1. DAYDREAMING LÀ GÌ?
Daydreaming (hay còn gọi là mơ mộng ban ngày, mộng tưởng khi thức) là trạng thái bản thân tạm rời khỏi thực tại để đắm chìm trong những suy nghĩ, tưởng tượng, hoặc viễn cảnh riêng tư, thường mang tính tích cực, mơ ước và không nhất thiết liên quan đến những gì đang diễn ra trước mắt. Trong khoa học, đây là quá trình mà não bộ "chuyển kênh" nội dung tập trung từ thế giới bên ngoài sang dòng suy nghĩ, cảm xúc, kỷ niệm hoặc các ý tưởng về bản thân, người khác, tương lai và quá khứ.

2. ĐẶC ĐIỂM CỦA DAYDREAMING
Xảy ra khi bạn không bị cuốn vào một hoạt động thực tế nào, não bộ rơi vào trạng thái thả lỏng (default mode network).

Hầu hết mọi người đều daydream hàng ngày, chiếm tới gần 50% thời gian tỉnh táo.

Có thể xuất hiện bất cứ lúc nào – khi đang đi bộ, trên xe buýt, học tập, làm việc, hoặc thậm chí khi nói chuyện với người khác.

Các kiểu daydreaming phổ biến:
Mơ mộng tích cực (positive constructive): Suy nghĩ tích cực, sáng tạo, lập kế hoạch cho tương lai, tưởng tượng viễn cảnh đẹp.

Mơ mộng ám ảnh tội lỗi/buồn bã (guilty-dysphoric): Bị vướng vào những suy nghĩ lo lắng, băn khoăn, tự trách, hoặc cảm xúc tiêu cực.

Mơ mộng thiếu kiểm soát (poor attentional control): Dễ mất tập trung, không kiểm soát được dòng suy nghĩ, thường thấy ở những người thiếu tập trung hoặc bị rối loạn chú ý.

3. TÁC ĐỘNG CỦA DAYDREAMING
Tác động tích cực:
Giảm căng thẳng, giải tỏa cảm xúc: Daydreaming tạo không gian riêng để giải tỏa tâm trạng, thư giãn, thậm chí tăng khả năng điều tiết cảm xúc khi đối diện với thách thức.

Kích thích sáng tạo và giải quyết vấn đề: Nhiều ý tưởng lớn, phát minh khoa học, sáng tác nghệ thuật xuất phát từ những giây phút "thả hồn" không giới hạn.

Giúp hình dung, lập kế hoạch, chuẩn bị cho tương lai: Mơ mộng cho phép bạn "thử diễn" các tình huống, lên kịch bản cho mục tiêu hoặc đối thoại ảo với người khác.

Nuôi dưỡng động lực và cảm hứng: Giấc mơ ban ngày tăng động lực hướng tới mục tiêu, cải thiện tâm trạng và sự tò mò.

Tác động tiêu cực:
Giảm khả năng chú ý, hiệu suất lao động/học tập: Quá mơ mộng khi cần tập trung khiến bạn bỏ lỡ thông tin, làm sai, thậm chí gây mất kết nối thực tại.

Ảnh hưởng đến chất lượng giao tiếp xã hội: Mải mê với thế giới riêng có thể làm bạn lơ đãng khi trao đổi, trò chuyện, dẫn đến hiểu nhầm hoặc cô lập.

Daydreaming thái quá – Maladaptive daydreaming: Đây là dạng rối loạn khi cá nhân không kiểm soát được mình, dành phần lớn thời gian cho mơ mộng, bỏ bê học tập, công việc, gây ra lo âu, cô lập, suy giảm khả năng sống thực tế. Đây là vấn đề đang được nghiên cứu và chưa chính thức nằm trong các rối loạn tâm thần.

4. HIỂU ĐÚNG VÀ LÀM SAO ĐỂ LỢI ÍCH TỪ DAYDREAMING?
Nhận biết mức độ: Daydreaming là tự nhiên, tích cực ở mức độ vừa phải. Nếu bạn cảm thấy mình mơ mộng quá nhiều, không kiểm soát được, cần chú ý điều chỉnh lại thói quen sinh hoạt, tăng thời gian tập trung thực tế.

Khai thác mặt tích cực: Chủ động daydream khi cần “nảy số” trong sáng tạo, giải tỏa stress, lập kế hoạch tương lai.

Cân bằng: Thường xuyên nhắc nhở bản thân trở lại thực tại khi mơ màng, tập các kỹ năng chánh niệm, thiền để kiểm soát chú ý và cảm xúc.

Nhận hỗ trợ: Nếu bạn hoặc người thân rối loạn nặng do mơ mộng (maladaptive daydreaming), hãy gặp chuyên gia tâm lý để được đánh giá và can thiệp phù hợp.

5. KẾT LUẬN
Daydreaming – mơ mộng khi thức – là một năng lực đặc biệt của con người giúp tái tạo cảm xúc, gia tăng sáng tạo, “tái khởi động” não bộ sau những áp lực cuộc sống. Tuy nhiên, hãy chủ động nhận diện, điều chỉnh tần suất và hướng daydreaming theo lối tích cực để tâm trí vừa tự do mà vẫn hiệu quả, giàu cảm hứng với thực tại.

📌 Nếu bạn hay người thân có biểu hiện rối loạn tâm lý, sức khỏe tinh thần – hãy liên hệ Viện Sức Khỏe Tâm Thần Phương Đông để được hỗ trợ chuyên sâu.

VIỆN SỨC KHỎE TÂM THẦN PHƯƠNG ĐÔNG
☎️ 0913 511 475
🏥 Park 12 – Times City – Hà Nội

05/08/2025

TÂM THẦN PHÂN LIỆT: HIỂU ĐÚNG, NHẬN DIỆN SỚM VÀ ĐỒNG HÀNH HỖ TRỢ

1. GIỚI THIỆU CHUNG
Tâm thần phân liệt là một rối loạn tâm thần nặng, mãn tính, đặc trưng bởi sự xáo trộn toàn diện về nhận thức, cảm xúc, hành vi và khả năng giao tiếp xã hội. Người mắc bệnh này thường bị bóp méo thực tại, khó phân biệt giữa cái thực và cái ảo, gây ảnh hưởng lớn đến bản thân, gia đình và xã hội.

Tâm thần phân liệt chiếm khoảng 1% dân số thế giới, gặp ở cả nam và nữ, thường khởi phát ở thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ.

Đây là một trong những rối loạn tâm thần gây gánh nặng lớn nhất về chi phí điều trị và chăm sóc lâu dài.

2. ĐỊNH NGHĨA
Tâm thần phân liệt là một rối loạn loạn thần mạn tính với các triệu chứng đa dạng: hoang tưởng, ảo giác, tư duy rối loạn, cảm xúc và hành vi không phù hợp thực tại. Người bệnh mất khả năng tự nhận thức, duy trì quan hệ xã hội – nghề nghiệp bình thường.

3. BIỂU HIỆN LÂM SÀNG
3.1. Triệu chứng dương tính
Hoang tưởng: Niềm tin sai lạc, cố định về những điều không thực (bị theo dõi, bị hại, tự cao...).

Ảo giác: Nghe, thấy, cảm nhận những điều không có thật, thường gặp nhất là ảo thanh (nghe tiếng nói trong đầu hoặc ngoài tai).

Tư duy rối loạn: Nói năng không mạch lạc, trả lời lạc đề, phát ngôn khó hiểu.

Hành vi kỳ quặc: Cử động lạ, hành động vô nghĩa, hoặc bị kích động không rõ nguyên nhân.

3.2. Triệu chứng âm tính
Cảm xúc cùn mòn: Giảm bộc lộ cảm xúc, vẻ mặt đờ đẫn, ít giao tiếp.

Giảm năng lực giao tiếp, tự chăm sóc kém, mất hứng thú với mọi hoạt động.

Rút lui xã hội, cô lập bản thân.

3.3. Triệu chứng nhận thức
Khó tập trung, mất trí nhớ ngắn hạn, giảm khả năng lập luận, lên kế hoạch.

4. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ BỆNH HỌC
Di truyền: Gia đình có người mắc bệnh tăng nguy cơ lên nhiều lần.

Yếu tố sinh học: Bất thường dẫn truyền thần kinh (dopamine, glutamate), tổn thương cấu trúc – chức năng não bộ.

Yếu tố môi trường: Sang chấn tâm lý, nhiễm trùng khi mang thai, điều kiện sống căng thẳng, sử dụng ma túy, chất kích thích.

5. DIỄN TIẾN VÀ TIÊN LƯỢNG
Bệnh tiến triển mãn tính, xen kẽ giai đoạn cấp có triệu chứng nặng và giai đoạn ổn định hoặc tái phát.

Khoảng 20-30% bệnh nhân phục hồi gần như hoàn toàn nếu được điều trị và hỗ trợ tốt; số còn lại thường phải điều trị suốt đời, có nguy cơ tàn phế tâm thần.

6. TÁC ĐỘNG VÀ GÁNH NẶNG
Mất khả năng lao động, học tập, tự chăm sóc bản thân.

Gia đình gánh nặng chăm sóc, tài chính, tâm lý.

Dễ bị kỳ thị, cô lập xã hội, tăng nguy cơ vô gia cư, phạm tội, tự sát.

7. CHẨN ĐOÁN
Dựa trên đánh giá lâm sàng (phỏng vấn, quan sát hành vi), các tiêu chuẩn quốc tế như DSM-5, ICD-10.

Loại trừ các nguyên nhân khác gây rối loạn tâm thần (bệnh lý não, lạm dụng chất...).

Đánh giá chức năng xã hội, hoạt động hàng ngày.

8. ĐIỀU TRỊ VÀ HỖ TRỢ
8.1. Dùng thuốc
Thuốc chống loạn thần (antipsychotics): Là nền tảng điều trị (Risperidone, Olanzapine, Quetiapine, Haloperidol...).

Hỗ trợ: Thuốc an thần, chống trầm cảm, điều chỉnh các rối loạn giấc ngủ nếu có.

8.2. Tâm lý – Trị liệu – Phục hồi chức năng xã hội
Tư vấn, giải thích – xây dựng động lực hợp tác điều trị.

Liệu pháp cá nhân, trị liệu nhóm, huấn luyện kỹ năng sống, phục hồi khả năng hòa nhập xã hội.

Giáo dục sức khỏe, hướng dẫn gia đình nhận diện và xử lý sớm biến cố.

8.3. Hỗ trợ gia đình – xã hội
Xóa kỳ thị, tăng cường truyền thông cộng đồng về bệnh lý tâm thần.

Tạo môi trường sống an toàn, hỗ trợ phù hợp trong học tập – việc làm.

8.4. Dự phòng tái phát
Duy trì dùng thuốc đều đặn, khám định kỳ theo dõi sát triệu chứng.

Hạn chế căng thẳng, tránh dùng rượu, ma túy, chất kích thích.

9. KẾT LUẬN
Tâm thần phân liệt là căn bệnh tâm thần mạn tính nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và phục hồi nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng và có sự đồng hành của gia đình – xã hội. Tình yêu thương, đồng cảm và kiên nhẫn sẽ mang lại cơ hội mới cho người bệnh, giúp họ hòa nhập, sống ý nghĩa hơn trong cộng đồng.

📌 Nếu bạn hay người thân đang gặp khó khăn về vấn đề tâm lý, đừng ngần ngại liên hệ ngay với những chuyên gia tại Viện Sức Khỏe Tâm Thần Phương Đông để được hỗ trợ sớm nhất. Vết thương tinh thần cần được điều trị, giống như những vết thương thể xác.
Bạn không đơn độc, và chúng ta sẽ cùng nhau vượt qua, bạn nhé!

—––

📎 Các thông tin đăng bởi page chỉ mang tính chất tham khảo. Không ứng dụng để tự chữa trị tại nhà.

—––

VIỆN SỨC KHỎE TÂM THẦN PHƯƠNG ĐÔNG
☎️ 0913 511 475
🏥 Park 12 – Times City – Hà Nội